Noorderlicht
DE ORANG-OETAN PARADOX In de dierentuin staat de orang-oetan te boek als sociale en zeer intelligente aap, die gereedschap gebruikt en uit elke kooi weet te ontsnappen. Maar deze vaardigheden waren nooit waargenomen in de vrije natuur. Gedragsbioloog Carel van Schaik wilde weten waarom dit dier energie verspilt aan kostbare intelligentie, die hij in de praktijk niet nodig lijkt te hebben. Hij vroeg zich af of orang-oetans misschien slimmer zijn in gevangenschap, omdat ze daar dichter bij elkaar leven en de truukjes van elkaar kunnen afkijken. Om zijn theorie te testen ging Van Schaik op zoek naar wilde orang-oetan populaties met een hogere dichtheid. Die vond hij op Sumatra, in een moerasgebied met zo’n overdaad aan voedsel, dat de orang-oetans elkaar niet als concurrenten zien. Onder erbarmelijke omstandigheden (ondoordringbaar bos, ontelbare muggen en en elke dag waden door de modder) volgde hij de dieren van 1992 tot 1999, van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat. En hij deed opmerkelijke ontdekkingen. De orang-oetans in deze groepen gebruiken wel degelijk werktuigen, waaronder een stokje om termieten te zoeken en een grote stok als dildo. Ze blijken zelfs te beschikken over cultuur. Dat wil zeggen dat truukjes in sommige groepen voorkomen en in andere niet. In zijn boek “Among Orangutans” beschrijft Carel van Schaik het gedrag van de rode bosmens. Hij vertelt over de gewoonten, het wonderlijke seksleven en de culturele overerving bij orang-oetans, en de implicaties van zijn bevindingen voor de evolutie van de mens. Jair Stein praat met Carel van Schaik over zijn onderzoek in het moeras. *** Carel van Schaik - "Among Orangutans - red apes and the rise of human culture", Harvard University Press (2004), ISBN: 0-674-01577-0. ----- BLOED, VET EN KANKER Alles wat groeit in het lichaam, is voor die groei afhankelijk van zuurstofrijk bloed. Dat geldt voor organen en spieren, maar ook voor kankergezwellen en ongewenst vet. Medisch onderzoekers maken hier dankbaar gebruik van. Ze ontwikkelen medicijnen die tumoren van vers bloed afsnijden, en het nieuwste plan is om vetzucht te bestrijden door de bloedtoevoer naar het vetschort af te knijpen. Peter Carmeliet is hoogleraar geneeskunde aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij schreef een overzichtsartikel in het vakblad Nature over medische ingrepen in de bloedtoevoer (zie link). Jair Stein sprak met hem. ----- PRATEN MET ROBOTS Op de afdeling industrieel ontwerp van de Technische Universiteit Eindhoven wordt onderzocht hoe emotionele communicatie tussen robots en mensen werkt. In experimenten met zogenaamde Aibo-robots en panels van proefpersonen proberen ze het contact tussen mens en apparaat te verbeteren. Verslaggever Guido Spring ging naar Eindhoven en sprak daar met Loe Feijs. Hij is hoofd van de afdeling Kunstmatige Intelligentie en collega van de Duitse onderzoeker Christoph Bartneck, die het robot-onderzoek uitvoerde.