Noorderlicht
PROBLEEMLEEUWEN Vanuit Zuid-Afrika sms-en vier leeuwen regelmatig met hun mobiele telefoon naar de Leidse onderzoeker Hans de Iong van de Universiteit Leiden. Het zijn potentiële 'probleemleeuwen', die overlast bezorgen aan de lokale bevolking. Noorderlicht spreekt met De Iong over dit geheimzinnige telefoonverkeer. ----- NATUURKUNDE OP ZIJN KOP Gelukkig zijn er zekerheden in het leven. Bijvoorbeeld dat de zon iedere dag weer opkomt. Of dat de snelheid van het licht in vacuüm, zo'n slordige 299.792.458 meter per seconde is. De natuur zit vol met dit soort zeer nauwkeurig bepaalde constanten, waarvan werd aangenomen dat ze al vanaf het ontstaan van het heelal precies hetzelfde zijn. Maar volgens onderzoekers van de Vrije Universiteit in Amsterdam en het European Southern Observatory in Chili is tenminste één van de natuurconstanten niet zo constant als we denken: een proton is niet 1.836,1526726 keer zo zwaar als een electron, maar die verhouding is in 12 miljard jaar maar liefst 0,002 procent kleiner geworden. Prof. Wim Ubachs van de VU vertelt in Noorderlicht over zijn ontdekking, en over de gevolgen voor de natuurkunde en ons heelal. ----- NIEUWSBERICHTEN ** Opstandige pubers ontdekken de grammofoonplaat. Pubers hebben een nieuwe manier gevonden om te rebelleren: ze draaien LP's. 'Met het luisteren naar het ouderwetse vinyl verzetten ze zich tegen de overheersende invloed van de muziekindustrie', zegt onderzoeker Hayes van de Universiteit in Toronto. Hayes voerde gesprekken met jonge muziekliefhebbers, waaruit bleek dat vinyl weer erg populair is. CD's worden niet meer aangeschaft. Downloaden is uit. In plaats daarvan struint de jeugd tweedehandsplatenzaken af, op zoek naar obscure en zeldzame uitgaven. De geïnterviewde jeugd verklaarde eensgezind dat de geluidskwaliteit van LP's superieur was aan die van CD's. Hayes vermoedt dat de fysieke interactie met de plaat, zoals het voorzichtig plaatsen van de naald in de groef en het omdraaien om de andere kant te beluisteren, belangrijke reden is voor de nieuwe liefde. Tikjes, krasjes en hangenblijvers horen erbij en maken de muziek nog meer authentiek. ----- ** Ook vissen moeten leren zwemmen. Vissen geboren zwemmers? Vergeet het maar. Vissenlarven zijn juist stumpers. In Wageningen bestudeerden onderzoekers de zwemvaardigheid van volwassen vissen en larven. Volwassen vissen gaan in een korte ruk vooruit, waarna ze uitdrijven. Die manier van voortbewegen is efficiënter dan continu zwemmen. Vissenlarven kunnen hun lichaam tijdens het zwemmen niet horizontaal houden omdat hun kop relatief zwaar is. Bovendien hebben ze geen zwemblaas zoals de grote vissen, waardoor ze nog moeilijker hun evenwicht kunnen houden. Door hun onhandige gezwem zijn ze een gemakkelijke prooi voor andere zeebewoners. Ook is het voor hun vaak moeilijker om voedselrijke wateren te bereiken. De slechte zwemvaardigheid van de baby-visjes is waarschijnlijk de oorzaak dat 99 procent nooit volwassen wordt. ----- ** Sexy ondergoed ondermijnt mannelijke standvastigheid. Psycholoog Bram van den Berg van de Universiteit Leuven ontdekte hoe je mannen met een hoog testosterongehalte toegeeflijker kunt maken. Tijdens een onderhandelingstest bleken de mannelijkste mannen zich het meest onbuigzaam op te stellen. Maar toen dezelfde macho's een deal moesten sluiten nadat ze net sexy ondergoed hadden betast, of plaatjes hadden gezien van schaars geklede dames, gaven ze veel sneller toe. Plaatjes van landschappen en van geklede oudere dames hadden geen effect op de onderhandelingsvaardigheden. Het onderzoek geeft een nieuw inzicht in de bekende advertentiestrategie van autofabrikanten. Die zweren al jaren bij schaars geklede dames om hun waren aan te prijzen. ----- ** Landkrab blaast zich op met darmgas Krabben zijn dieren met een exoskelet. Zo'n skelet zit aan de buitenkant van het lichaam en groeit niet mee met zijn eigenaar. De krab wisselt daarom regelmatig van skelet. Onder het oude skelet komt een nieuwe vandaan. Om dat groter te maken pompt de krab zijn nieuwe skelet op totdat het stevig genoeg is. Zo kan het dier gewoon blijven bewegen terwijl zijn nieuwe skelet hard aan het worden is. Op zich is dit niet nieuw: het was al bekend dat dieren met een exoskelet hun skelet oppompen om te groeien. Waterdieren gebruiken hiervoor het water waar ze in leven. Maar de landkrab heeft hiervoor geen water ter beschikking, en ontwikkelde daarom een origineel alternatief: hij gebruikt zijn eigen darmgassen en lichaamsvloeistoffen om zijn nieuwe skelet vorm te geven. ----- TSUNAMI IN ROTTERDAM In een bouwput in Rotterdam vonden onderzoekers van de Universiteit Utrecht op 15 meter diepte een opmerkelijke kleilaag. Die bleek ongeveer 8000 jaar oud door een heuse tsunami gedeponeerd te zijn. Gisteren presenteerde één van hen, fysisch-geograaf Kim Cohen, deze theorie op een groot congres voor aardwetenschappers. In Noorderlicht vertelt hij hoe de prehistorische Rotterdammers 8000 jaar geleden natte voeten kregen. -----