Noorderlicht radio
Oorlogsziek 10 jaar na de Bijlmerramp kampen de slachtoffers nog altijd met onverklaarbare aandoeningen. Deskundigen van het Academisch Medisch Centrum wijten de symptomen aan het post traumatische stress syndroom (PTSS). De slachtoffers zelf blijven overtuigd dat er meer aan de hand is. Bij de crash zouden ziekmakende stoffen zijn vrijgekomen, waaronder verarmd uranium -in het vliegtuig gebruikt als stabilisatormateriaal- en grondstoffen voor biologische wapens. Na recente militaire operaties, zoals Desert Storm en de oorlog in de Balkan, ontstond een zelfde soort discussie. Opvallend veel Amerikaanse en Europese veteranen hadden last van concentratiestoornissen, lichamelijke pijn en chronische vermoeidheid. De slachtoffers spraken van een Golfoorlog- en een Balkansyndroom, dat veroorzaakt zou zijn door giftige stoffen. Traditionele wetenschappers en militaire overheden hielden vol dat de symptomen het gevolg waren van ernstige stress. Veel veteranen en overlevenden van de Bijlmerramp voelen zich niet erg serieus genomen door de autoriteiten. Een begrijpelijke reactie, aangezien de stress-hypothese ook tegen de slachtoffers gebruikt is. Door de psychische factor als hoofdoorzaak te zien, kunnen overheden voorkomen dat de slachtoffers een schadeclaim indienen. Toch is de stress-hypothese zo vreemd nog niet. PTSS is immers niet louter een psychische kwaal, maar houdt ook verband met vele lichamelijke aandoeningen. Psychoneuroimmunologen hebben overtuigend aangetoond dat psychische stress –mits ernstig en aanhoudend- ook fysieke gevolgen heeft, door negatieve beïnvloeding van het immuunsysteem. De verminderde afweer zou de gestresste mens bevattelijker maken voor verschillende ziekten, variërend van verkoudheid tot kanker. Bovendien blijkt uit recent onderzoek dat aanhoudende stress hersenschade kan veroorzaken. Maar hoe kan het dat mensen die tijdens de Golfoorlog op het slagveld stonden, minder ziek werden dan militairen die later de wrakken moesten opruimen? Zij stonden toch bloot aan veel meer stress? Waarom is er nooit geld gekomen voor serieus onderzoek naar het lange termijn effect van blootstelling aan verarmd uranium? Was er in de Golfoorlog en de oorlog op de Balkan werkelijk sprake van een 'clean war'? En wat is het effect van de enorme batterij medicijnen en vaccins die militairen toegediend kregen voor zij op pad gingen? Deze vragen probeert de Vlaamse journaliste Marleen Teugels te beantwoorden in haar boek “Met Stille Trom, naweeën van de nieuwe oorlog”. Op grond van getuigeverklaringen en wetenschappelijke studies die zij voor haar boek geanalyseerd heeft, concludeert Teugels dat de ziekteverschijnselen niet alleen veroorzaakt worden door stress, maar ook door blootstelling aan giftige stoffen. Verder schrijft zij over de tegenwerking van het wetenschappelijk onderzoek door politieke en militaire overheden. Marleen Teugels is bij Noorderlicht Radio te gast, om te praten over de wetenschappelijke waarde van de in haar boek besproken studies. Verder zal Prof.dr. Cobi Heijnen, hoogleraar psychoneuro-immunologie uitleg geven over het effect van stress op het afweersysteem. Heijnen acht het niet waarschijnlijk dat gif de voornaamste oorzaak is van de recente oorlogssyndromen, aangezien de soldaten dan veel meer acute klachten zouden moeten hebben gehad. Zij gelooft wel dat blootstelling aan toxische stoffen een rol gespeeld kan hebben, omdat er niet veel gif nodig is om iemand ziek te maken die onder zware stress staat. Met het oog op een nieuwe oorlog maakt zij zich vooral zorgen over de grote hoeveelheden vaccins en medicijnen die militairen toegediend krijgen. In combinatie met ernstige stress kunnen deze het immuunsysteem ernstig ontregelen en de kans op ziektes juist vergroten. “Met Stille Trom; De naweeën van de nieuwe oorlog”. Auteur: Marleen Teugels. Uitgever: Nijgh & van Ditmar, Amsterdam / Antwerpen 2002. ISBN: 90 388 74278 ----- Blanke Bard Antropologe Marloes Janson ging naar Oost-Gambia om het leven te beschrijven van griottes (vrouwelijke barden). Maar haar uitleg werd verkeerd begrepen door de plaatselijke bevolking, en voor ze het wist werd zij zelf leerlingbard en trok ze zingend door het dorp. Tussen de bedrijven door vond zij ook nog tijd om leven en werk van de griottes (vrouwelijke barden) te onderzoeken. Het werd een klassiek antropologische studie, waarin zij een gedetailleerde beschrijving geeft van een gemeenschap binnen een gemeenschap. De barden vormen namelijk een aparte groep, vergelijkbaar met een kaste. In de Mandinka-gemeenschap waar Janson onderzoek deed, kennen griottes de familiegeschiedenis van elke dorpsbewoner uit hun hoofd. Deze geschiedenis is vastgelegd in liederen. Als een dorpsbewoner zijn loflied hoort, wordt deze aangespoord om de heldhaftige daden van de voorvaderen te evenaren of voorbij te streven. Als dank ontvangen de griottes giften; hun enige bron van inkomsten. De mannelijke barden in Oost-Gambia -waar de vrouwelijke barden vaak mee getrouwd zijn- hebben het een stuk makkelijker. Zij zingen niet en maken evenmin muziek, maar zitten op het marktplein en houden simpelweg hun hand op. In de loop der jaren heeft de islam een groeiende invloed gekregen op de liederen, die steeds meer koranverzen bevatten. Waarschijnlijk is dit een compromis om de korangeleerden in het dorp tevreden te houden. Hoewel Marloes Janson geen gediplomeerd griotte is geworden (naar eigen zeggen kan ze nog steeds niet zingen), heeft ze wel de ultieme test doorstaan, toen ze voor de president van Gambia moest optreden. Hij beloonde haar met het Gambiaanse equivalent van 90 euro. De Mandinka's waren dan ook niet erg blij toen deze winstgevende blanke bard weer terugging naar Nederland om haar proefschrift te schrijven. Op 10 oktober promoveert Janson aan de Universiteit Leiden. Van het proefschrift verschijnt ook een handelseditie bij de Research School CNWS met de titel: "The Best Hand is the Hand that Always Gives. Griottes and their Profession in Eastern Gambia". ISBN 90 - 5789 - 080 - 1. Het proefschrift is vanaf volgende week donderdag verkrijgbaar. Schrijf voor een exemplaar naar het CNWS, Universiteit Leiden, postbus 9515, 2300 RA Leiden, ovv M. Janson. (email: cnws@let.leidenuniv.nl). ------ Vrouwenbesnijdenis geen effect? Besneden vrouwen in Nigeria hebben even vaak sex en genieten er net zoveel van als onbesneden vrouwen, zo blijkt uit nieuw onderzoek. Toch is deze studie niet uitgevoerd door voorstanders van deze praktijk. De onderzoekers denken zelfs een belangrijk argument vóór besnijdenis met hun studie ontkracht te hebben. Voorstanders zouden nu niet langer kunnen betogen dat besneden vrouwen een kuiser leven leiden. Het kost enige moeite te geloven dat het wegsnijden van de clitoris geen effect zou hebben op sex-beleving, maar wie het artikel zorgvuldig leest, ziet waar de angel zit. De grootste groep onderzochte vrouwen heeft een zeer milde vorm van de besnijdenis ondergaan, vergelijkbaar met de besnijdenis voor mannen. Dat kan verklaren waarom het sexleven van de vrouwen onbeschadigd lijkt. Tegelijk wordt hiermee een ander probleem blootgelegd: Voorstanders van besnijdenis zouden kunnen concluderen dat als een 'kleine' ingreep niet werkt, drastischer maatregelen noodzakelijk zijn. Rik Van Lunsen, hoofd sexuologie van het Academisch Medisch Centrum in Amsterdam, over de betrouwbaarheid en implicaties van het onderzoek. (Onder Noorderlicht Nieuws vindt u achtergronden bij dit onderzoek en de andere nieuwsberichten.)