Argos
Bolletjesslikkers en wIetkwekerijen
Inleidende teksten:
Aankondiging:
U kent ze wel die politieke hypes. Alles en iedereen – en dan bedoel ik alle politici die hogerop willen, en de media – stort zich er een tijdje op. Dat geeft een hoop stennis en gekrakeel, op hoge toon eist men optreden, hard optreden, de verantwoordelijke bestuurder brengt vervolgens een zoenoffer in de vorm van ad hoc noodmaatregelen. En dan, dan is het over en hoor je er niets meer van. Niet dat er duidelijkheid is, laat staan dat er structureel iets is opgelost, maar ja, je moet ook weer verder. Op naar de volgende hype.
Afgelopen weken zaten we middenin zo’n hype, de hype over de bolletjesslikkers. Die cocainesmokkelaars komen al jaren ons land binnen, maar het leek of ze op Schiphol ineens uit de lucht waren komen vallen. En sommige mensen, die krijgen er maar geen genoeg. De redactie van Argos bijvoorbeeld. Of zou het hen toch om meer gaan?
Tekst 1
Politieke opwinding over het naar huis sturen van bolletjesslikkers op Schiphol. Opgewonden verdrongen politici elkaar de afgelopen weken in de media om duidelijk te maken dat aan dit geweldige onrecht onmiddellijk een einde moest komen. De aantallen heengezonden drugskoeriers namen steeds hogere proporties aan. Maar uiteindelijk zijn er volgens minister Korthals van Justitie in de tweede helft van 2001 op Schiphol 19 drugskoeriers heengezonden nadat de drugs in beslag genomen waren.
In de Tweede Kamer werd het probleem afgelopen woensdag teruggebracht tot Haagse proporties: mag minister Korthals blijven of niet? De minister is beschadigd, maar hij mag blijven.
Na alle politieke commotie is er nu misschien ruimte om een aantal andere vragen aan de orde te stellen. Want na alle ongerustheid over de wassende stroom drugskoeriers, die vanuit de Antillen Schiphol en de Nederlandse gevangeniscellen overspoelen, worden de problemen aan de andere kant van de lijn vergeten. Op luchthaven Hato op de Antillen worden al jarenlang zoveel bolletjesslikkers op weg naar Nederland opgepakt, dat de gevangeniscellen daar permanent overvol zitten. Hetzelfde probleem doet zich voor op luchthaven Zanderij in Suriname.
Hoe vergaat het die veelal Néderlandse bolletjesslikkers in Surinaamse en Antilliaanse cellen? Waarom worden slechts de drugskoeriers aangepakt? En niet de organisaties die achter deze smokkel schuil gaan, zodat de stroom drugskoeriers gewoon door blijft gaan.
Wat is er gebeurd met de eerder geuite klacht van de Surinaamse en Antilliaanse justitie dat Nederland niet mee wil werken aan het opsporen van die ronselaars áchter de bolletjesslikkers?
Is het drugsbeleid van de Nederlandse justitie meer dan dweilen met de kraan open?
Tekst 1-B
Toenmalig persofficier Bot van het parket Haarlem in onze uitzending van april 2000. Ook op een ander gebied van drugsbestrijding - het oprollen van wietkwekerijen in woonwijken - lijkt justitie te kiezen voor kleine succesjes en laat ze de organisaties die daar achter zitten, ongemoeid.
Tekst 1-C
Criminoloog Frank Bovenkerk.
In Argos vandaag een onderzoek naar de kronkelwegen van de Nederlandse ‘war on drugs’.
Tekst 2
Verslaggeefster Praxedis Bouwman anderhalf jaar geleden in de kale bezoekersruimte van de Koraal Specht-gevangenis op Curacao. Op plastic tuinstoelen zitten ze in een kringetje: Nederlandse vrouwen, T-shirt, korte broek, slippers en een beetje opgemaakt. Ze willen niet dat hun naam op de radio genoemd wordt. Ze vrezen last te krijgen met de bewakers door hun uitspraken. Voor de dames, op één na allemaal jonger dan twintig jaar, betekent dit gesprek een uitje. Er is geen bewaker die ze in de gaten houdt. En eventjes kunnen ze de zon voelen die door het open dak naar binnen schijnt.
Op dat moment werden op de Antillen jaarlijks bijna 250 drugskoeriers onderweg naar Nederland opgepakt. Een heel zware last voor zijn land, vertelde de Antilliaanse minister van Justitie Rutsel Martha in onze uitzending van 10 november 2000.
Tekst 3
In de bezoekersruimte van de Koraal-Specht-gevangenis vertellen de vijf Nederlandse vrouwen dat ze vooral uit geldnood hebben gehandeld. Alle vijf hebben ze Schiphol nooit gehaald. Want al aan het begin van hun terugreis naar Nederland werden ze op luchthaven Hato op Curacao gearresteerd met bolletjes cocaïne in hun maag.
Tekst 4
Luchthaven Zanderij in Suriname. Een politieman legt aan een verslaggever van het VPRO-televisieprogramma ‘Lopende Zaken’ uit, hoe moeilijk het is geworden om drugskoeriers eruit te pikken. Maar dat de Surinaamse politie helemaal niks meer kan doen, is ook niet waar. Want met grote regelmaat worden op vluchten naar Nederland drugskoeriers ingerekend. En het is ook niet alleen uit slimmigheid, dat de cocainebolletjes nu in de magen van Néderlandse koeriers uit Suriname naar Nederland worden gesmokkeld. De drugsorganisaties móéten wel. Want voor Surinamers is het moeilijk geworden om een visum te krijgen voor Nederland. Terwijl Nederlanders heel gemakkelijk Suriname binnenkomen en natuurlijk ook zonder visum terug naar Nederland kunnen.
Eén van die op Zanderij gepakte Nederlandse bolletjesslikkers is Pedro – tenminste zo zullen we hem noemen. Dat is niet zijn echte, maar een schuilnaam. Zijn familie aan vaderskant is van Surinaamse komaf. In onze uitzending van 14 april 2000 volgden wij zijn verhaal en dat van zijn moeder in Nederland. Toen Pedro in december 1999 werd gearresteerd, was hij 19 jaar.
Tekst 5
Pedro deed zijn verhaal in april 2000 voor TV-Rijnmond.
In een middelgrote stad ergens in het oosten van Nederland spraken wij toen met de moeder van Pedro. Zij kreeg de schrik van haar leven, toen ze begin december 1999 via een ‘collect call’ plotseling haar zoon aan de lijn kreeg vanuit Suriname. Met de onthutsende mededeling dat hij daar vastzat vanwege cocaïnesmokkel. Haar zoon woonde in Nederland bij haar ex-man en ze wist niet beter dan dat hij een vriend was helpen verhuizen.
Pedro’s moeder bouwde contact op met lotgenoten in heel Nederland; ouders, familieleden of partners van andere jonge drugskoeriers die in Suriname vastzaten. Ze had daardoor een goed beeld van hoe de jongeren voor de verleiding bezwijken.
Tekst 6
Volgens Pedro’s moeder was het geen toeval dat haar zoon bij het begin van zijn terugreis op Zanderij werd opgepakt.
Tekst 7
De omstandigheden in het cellenhuis bij het politiebureau Nieuwe haven in Paramaribo waren erbarmelijk, zo vertelde Pedro. Alle politiebureaus in Paramaribo hebben zulke cellenhuizen. Allemaal overvol.
Tekst 7-B
Volgens de moeder van Pedro kwam het vaker voor dat jongens als haar 19-jarige zoon Pedro werden geronseld voor de drugssmokkel.
Tekst 8
De moeder van Pedro verwijst hier naar de mensen die de bolletjesslikkers in Nederland ronselen. Welke organisaties gaan er schuil achter die ronselaars.
Uit de gesprekken met drugskoeriers die in Suriname vastzitten, is één ding wel duidelijk: ze zijn er nog steeds heel bang voor, voor die organisaties. Pino bijvoorbeeld – ook een schuilnaam. Hij wilde niet voor niets alleen met vervormde stem op de radio.
Tekst 9
De moeder van drugskoerier Pedro nam in onze uitzending in april 2000 geen blad voor de mond. Volgens haar was het wel duidelijk wie er schuilgaan achter die ronselaars.
Tekst 10
Woordvoerder Holtus van het Nederlandse ministerie van Justitie vertelde in april 2000 tegen ons dat er inderdaad niet met de Surinaamse justitie werd samengewerkt. We vroegen vervolgens een reactie aan het Openbaar Ministerie in Haarlem, het arrondissement waar Schiphol onder valt. Toenmalig persofficier van Justitie Bot was heel duidelijk.
Tekst 11
In 2000, twee jaar geleden dus, was er bij de Nederlandse justitie nog geen enkele aandrang om de organisaties achter de drugskoeriers aan te pakken. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de stroom bolletjesslikkers gewoon doorging.
In augustus 2000 jaar kwam dezelfde klacht van de Bélgische politie. Op het vliegveld in Brussel werden veel bolletjesslikkers gepakt die uit Curacao of Paramaribo aankwamen.
Luitenant Verachtert, hoofd recherche van de Rijkswacht verklaarde in het NRC van 3 augustus:
“Het is frustrerend. België is enkel transitland. De opdrachtgevers van de koeriers zitten in Nederland. Maar als wij hulp vragen bij de Nederlandse autoriteiten komen we niet aan de bak. Dat kan zo niet doorgaan.”
Tekst 11-B
Ook de Antilliaanse minister van Justitie Martha sprak in Argos van november 2000 zijn twijfels uit over de Nederlandse aanpak.
Tekst 12
PvdA-Tweede Kamerlid van Gerrit Jan van Oven vond de klacht van de Antilliaanse minister van Justitie Martha in november 2000 niet terecht. Maar hij had wel een suggestie om de situatie op de Antillen te ontlasten. Een suggestie, die tegen de achtergrond van de huidige actuele discussie van de laatste weken over de bolletjesslikkers op Schiphol, op zijn minst opmerkelijk is te noemen.
Tekst 13
Nog meer bolletjesslikkers naar Schiphol halen ter ontlasting van Antilliaanse cellen. Dat was de suggestie van Gerrit Jan van Oven anderhalf jaar geleden. Een suggestie waarmee hij nu weinig applaus zou oogsten.
Tekst 14
De conclusie na onze uitzendingen in 2000 was duidelijk: ondanks tal van aanknopingspunten die voor het grijpen lagen, deed de Nederlandse justitie er niet veel aan om de organisaties achter de bolletjesslikkers aan te pakken. Het Openbaar Ministerie vond dat gewoonweg niet belangrijk genoeg, zoals de toenmalige Haarlemse persofficier van justitie Bot formuleerde. De stroom van bolletjesslikkers, zowel vanuit de Antillen als vanuit Suriname, ging dan ook gewoon door en leidde tot de opgewonden politieke discussie van de afgelopen weken, waarbij opnieuw wél de bolletjesslikkers, maar níet de organisaties daarachter centraal stonden.
Is er desondanks enige verandering te bespeuren? Neemt Justitie die organisaties nu toch wat meer in het vizier? We belden daarvoor allereerst naar Paramaribo, met Commisaris Santoki, hoofd van de Surinaamse narcoticabrigade. Het aantal bolletjesslikkers daalt, zegt Santoki, maar daarmee nog niet de drugssmokkel..
Tekst 15
Op de Antillen is het aantal opgepakte drugskoeriers sinds 2000 zelfs met 50 procent toegenomen . En in België waar men twee jaar geleden ook veel kritiek had op de aanpak van de Nederlandse Justitie, lijkt het probleem opgelost, maar dan wel door een heel bijzondere reden: de vluchten vanuit de Antillen en Suriname op Brussel zijn opgeheven.
We belden deze week ook opnieuw met het Openbaar Ministerie in Haarlem met de vraag of justitie nu wél meer oog heeft voor die organisaties. Antwoord: geen commentaar.
Toch is het volgens de moeder van drugskoerier Pedro eigenlijk helemaal niet zo moeilijk, zo vertelde twee jaar geleden al:
Tekst 16 = BREAKTEKST
U luistert naar De Ochtenden op Radio 1, de VPRO met Argos.
Naar aanleiding van alle politieke commotie over de bolletjesslikkers gaat het vandaag ook in Argos over die drugskoeriers. Maar dan niet de koeriers, die op Schiphol worden opgepakt, maar die op de Nederlandse Antillen en Suriname achter de tralies verdwijnen. En vooral over de vraag waarom de Nederlandse justitie die koeriers, de ‘kleintjes’, wél aanpakt maar de criminele organisaties die daarachter zitten, vrijwel ongemoeid laat.
En ook over de vraag of datzelfde patroon zich eveneens voordoet op een ander gebied van de drugsbestrijding, het oprollen van wietkwekerijen in woonwijken:
Tekst 17
Een reportage uit het tv-programma NOVA van 30 november 1999.
Frank Bovenkerk, hoogleraar criminologie aan de universiteit van Utrecht, publiceerde omlangs het boek ‘Misdaadprofielen’. Daarin besteedt hij uitgebreid aandacht aan wat hij noemt de nieuwe economie van de onderklasse. De afgelopen jaren zijn er verspreid over heel Nderland zo’n twintigtal grootscheepse politie-invallen geweest zoals in Deventer. Bij een aantal daarvan was Bovenkerk aanwezig.
Tekst 18
De belangrijkste conclusie van criminoloog Bovenkerk over deze wietkwekerijen in woonwijken is dat er criminele organisaties achter zitten.
Tekst 19
Een andere conclusie van criminoloog Bovenkerk is dat politie en openbaar ministerie zich uitgebreid bezig houden met de wietkwekerijen, maar de criminele organisaties daarachter vrijwel ongemoeid laten.
Tekst 20
Zowel bij de aanpak van de boletjesslikkers als bij de aanpak van de wietkwekerijen valt op dat de aandacht van politie en justitie bijna uitsluitend uitgaat naar de ‘kleintjes’ en de criminele organisaties ongemoeid laat.
Volgens Bovenkerk heeft dat te maken met een bewuste keuze binnen het opsprongsapparaat. De oude aanpak, doorrechercheren tot de top van de misdadige organisatie, is verlaten.
AFKONDIGING ARGOS
De beweringen van Bovenkerk dat de politie wel wil rechercheren maar door het Openbaar Ministerie wordt tegengehouden hebben we gisteren voorgelegd aan de betrokkenen. Het Openbaar Ministerie wilde geen enkel commentaar geven. Bij de politie werd het ontkend, er wordt wel degelijk onderzoek verricht naar de organisaties achter de wietkwekerijen maar er zijn nog geen zaken voor de rechter gebracht.
Argos werd deze week gemaakt door: Kees van den Bosch, Barbara Schreuders, Yurek Willig, Rinse Blanksma, Katrien de Klein, Sanne Boer en Gerard Legebeke.