Argos
Gelderland en het MTC; Argos over het achterhouden van informatie aan gemeenteraden en Provinciale Staten
Inleidende teksten:
AANKONDIGING ARGOS
Het Gelderse provinciebestuur heeft deze week een crisis ternauwernood overleefd. Dat wil zeggen de gedeputeerden mogen allemaal blijven zitten, op eentje na. Maar nu hebben ze onderling weer ruzie gekregen en wankelt het college toch. En dat allemaal vanwege megalomane plannen van de bestuurders om Gelderland op de kaart te zetten. Nou, dat is ze gelukt, zou je zeggen. Gelderland staat te kijk als provincie met een bestuur dat zich voor de zoveelste keer vertilt aan haar eigen dadendrang. En de redactie van Argos is dan weer zo aardig om ze daar een handje bij te helpen.
Tekst 1
Verslaggever Herbert Bitter, gisteren in het Arnhemse provinciehuis.
Het bestuur van de provincie Gelderland verkeert in een diepe crisis door een onderzoeksrapport over een fraude-affaire rond het provinciale evenementenbeleid. In dat rapport wordt het provinciale bestuur chaos verweten. Gedeputeerde Staten geven geen leiding, ambtenaren gaan in de fout. Maar het provinciebestuur wordt niet alleen hierdoor bedreigd. Eerder deze week werd nog een ander onderzoek gepubliceerd, uitgevoerd door het Crisis Onderzoek Team (COT). Naar aanleiding van onthullingen in een Argos-uitzending van afgelopen december onderzocht het COT in opdracht van de Gelderse Provinciale Staten onregelmatigheden bij de ontwikkeling van het Multimodaal Transportcentrum Valburg (MTC), een groot bedrijventerrein dat gekoppeld is aan de Betuwelijn. Het COT bevestigt dat er bij het MTC sprake is geweest van vergaande belangenverstrengeling.
Argos komt vandaag met nieuwe feiten over onregelmatigheden bij de besluitvorming over het MTC.
Tekst 2
Wouter van Eck, GroenLinks-raadslid in de gemeenteraad van Nijmegen.
Is cruciale informatie over de perspectieven van het MTC achtergehouden voor de volksvertegenwoordigers in de betrokken gemeenteraden en in Provinciale Staten?
Vandaag in Argos opnieuw een onderzoek naar de besluitvorming rond het multimodaal Transport Centrum
Tekst 3
Jannie van Vliet in een fragment uit Argos van december vorig jaar. We spreken haar drie jaar na haar vertrek als projectassistente bij de stuurgroep OMTC. Dat is de werkgroep waarin de provincie Gelderland, Het Knooppunt Arnhem Nijmegen, het KAN, de gemeente Over Betuwe, Rijkswaterstaat, het Rotterdamse havenbedrijf en ambtenaren van het ministerie van Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken, samenwerken aan de voorbereiding van het MTC, het overslagterrein dat bij de gemeente Valburg moet komen.
Drie jaar geleden werd Jannie van Vliet tot haar stomme verbazing op staande voet ontslagen.
tekst 4
Jannie van Vliet werd ontslagen omdat ze teveel wist.
Het multimodaal Transport Centrum is één van de vele prestigeprojecten die het Gelderse provinciebestuur de laatste jaren in opspraak brengen. Het MTC moet een publiek –private samenwerking worden, een project dat de overheid samen met particuliere ondernemers tot stand brengt. Daarvoor werden twee projectleiders aangesteld. Paul de Gouw was een van die twee. Hij staat op de loonlijst bij Arcadis, het vroegere Heidemij. Het viel Jannie van Vliet op dat er bij de uitbesteding van de Milieu Effect Rapportage vreemde dingen gebeurde
Tekst 5
Een citaat uit conclusie 57 uit het rapport ‘Project en route’ van het Crisis Onderzoeksteam uit Leiden. Deze week presenteerde het de provincie Gelderland het rapport maar die publicatie ging een beetje verloren in het publicitaire geweld rond de bestuurscrisis in Gelderland.
Het rapport van het COT werd gedaan in opdracht van Provinciale Staten van Gelderland, naar aanleiding van de onthullingen van Jannie van Vliet en anderen in onze uitzending van december vorig jaar. In die uitzending bleek dat er in Gelderland de afgelopen jaren een kleine ambtenarenoorlog uitgevochten was. Bovendien bleek Paul de Gouw in solistische optreden als projectleider grote irritaties op te roepen. Dat leidde in 1998 tot de volgende brief van griffier Chris Crasborn aan Paul de Gouw.
Tekst 6
Deze en andere brieven vormden de aanleiding van een intern onderzoek van de afdeling Juridische Zaken van de provincie naar de gang van zaken rond het tot stand komen van het MTC. Tot december vorig jaar slaagde het provinciebestuur erin die notitie geheim te houden.
We legden de beschuldigingen over belangenverstrengeling in december vorig jaar voor aan Paul de Gouw.
Tekst 7
Het onderzoek van het COT wordt deze maand besproken in een vergadering van Provinciale Staten van Gelderland. De besluitvorming over het Multimodale Transport Centrum laat zich door dergelijke onderzoeken niet ophouden. De trein die begin jaren negentig in beweging werd gezet dendert voort. En daarbij wordt het met de regel van de democratie nog steeds niet zo nauw genomen. In december 1999 wordt de NV OMTC opgericht, een Naamloze Vennootschap voor de Oprichting van het MTC. In het voorjaar van 2000 besluiten besloten zes Gelderse overheden ieder 850.000 gulden in het project te stoppen. Daarmee stappen de gemeenten Nijmegen, Arnhem, Valburg en Elst, de Provincie Gelderland en het Knooppunt Arnhem Nijmegen in het project te stappen. De gemeenteraad van Nijmegen neemt dat besluit in maart vorig jaar. Gemeenteraadslid Wouter van Eck.
Tekst 8
GroenLinks gemeenteraadslid van Nijmegen Wouter van Eck. Op 8 mei 2000 vraagt hij het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Nijmegen naar het Haalbaarheidsonderzoek dat ten grondslag ligt aan het ondernemingsplan dat de gemeenteraadsleden ter inzage hadden gekregen. Tevergeefs. Hubert Bruls is CDA-wethouder van Economische Zaken in Nijmegen. Heeft de gemeenteraad het Haalbaarheidsonderzoek van het MTC, een onderzoek uit juni 1999, nu wel of niet gekregen, vragen we hem.
Tekst 9
Bruls meent zich te herinneren dat het rapport wel degelijk beschikbaar was voor de gemeenteraadsleden maar toen Van Eck er in mei vorig jaar naar vroeg kreeg hij het niet. Hoe kan dat? We bellen met de voorlichter van de gemeente Nijmegen. Waar en wanneer heeft het haalbaarheidsonderzoek van het MTC voor de Nijmeegse gemeenteraad ter inzage gelegen? Martijn van der Aalst zoekt het voor ons uit. Na een half uur belt hij terug. Het rapport heeft nooit ter inzage gelegen, meldt hij. Hij bevestigt ook dat Wouter van Eck er in mei 2000 naar gevraagd heeft en ook hij heeft het toen gekregen. Het gemeentebestuur van Nijmegen beloofde wel het te zijner tijd in een commissievergadering aan de orde te stellen en dan kunnen de leden van de gemeenteraad het rapport alsnog inzien. Alleen, die vergadering heeft tot vandaag nog niet plaatsgevonden.
tekst 10
Voor de aanleg van het MTC moet het bestemmingsplan gewijzigd worden. Daar hoort een inspraakprocedure bij en die schrijft voor dat alle relevante documenten ter inzage moeten worden gelegd. Wouter van Eck.
Tekst 11
Eindelijk heeft gemeenteraadslid Van Eck het Haalbaarheidsonderzoek van het MTC. Dat onderzoek is gedaan door een dochteronderneming van de Bank Nederlandse Gemeenten en dateert van juni 1999. Tot nog toe moest Van Eck en de andere gemeenteraadsleden het doen met de samenvatting van dit onderzoek dat gemaakt is door de Gelderse gedeputeerde Boxem.
Bij lezing van het haalbaarheidsonderzoek stuitte Van Eck tot zijn verbazing op allerlei nieuwe informatie over het MTC. Zo spreekt het haalbaarheidsonderzoek over de ongunstige ligging van het MTC ten opzichte van het bedrijfsterrein in Duisburg. Spoorverbindingen naar Oost-Europa zijn in Duisburg ook beter, zo stelt het rapport. Van Eck trof nog een opmerkelijk gegeven.
Tekst 12
U luistert naar De Ochtenden op radio 1, de VPRO met Argos. Vandaag een nieuw voorbeeld van de Gelderse bestuurscultuur. Bestuurders wilden de provincie op de kaart zetten met mega-projecten en dat is, op een iets andere wijze dan verwacht, goed gelukt. De kranten berichten deze week uitgebreid over de Gelderse bestuurscrisis. Argos voegt daar vandaag nieuwe informatie aan toe over één van die mega-projecten, het Multi Modaal transportcentrum bij de gemeente Valburg in de Betuwe.
We bellen met andere leden van gemeenteraden en provinciale Staten en horen daar allemaal hetzelfde geluid. Niemand kent het Haalbaarheidsonderzoek, niemand van de volksvertegenwoordigers die wij de afgelopen dagen hebben gesproken, weet dat de backbone van het project niet gefinancierd is. Het rapport blijkt wel bekend te zijn bij bestuurders en betrokken ambtenaren. Ook met inbegrip van deze manoeuvre is het project de eerste jaren nog verliesgevend. Een project dat in begin jaren negentig nog 2,6 miljoen gulden kostte en nu op de begroting staat voor 1,2 miljard gulden.
We bellen met Leo de Jong. Hij is sinds vorig jaar directeur van de NV OMTC. Misschien zouden de volksvertegenwoordigers ook mét deze informatie wel ingestemd hebben met het project, maar misschien ook niet. Hadden ze het in elk geval niet moeten weten, zo vragen aan directeur De Jong
Tekst 13
Leo de Jong, directeur van de NV die het MTC moet gaan realiseren. Hij vindt de informatie over de financiering van het viaduct over de A15 relevant en die had wat hem betreft best aan de volksvertegenwoordigers gegeven kunnen worden. Andere bedrijfsgevoelige informatie, zoals de geschatte grondprijs voor de 500 hectare die het nieuwe bedrijfsterrein moet gaan omvatten, is natuurlijk wel gevoelige bedrijfsinformatie. Dat is waarschijnlijk ook de reden dat het haalbaarheidsonderzoek geheim gehouden is. Het eerder genoemde onderzoek van het Crisi Onderzoeksteam uit Leiden dat deze week openbaar werd constateert dat de Provincie Gelderland er niet in geslaagd is te voorkomen dat speculanten en aannemers die belang hebben bij het MTC er allang in geslaagd zijn strategische gronden aan te kopen. Een citaat uit conclusie 34 van het COT-onderzoek
Tekst 14
Terug naar de informatie uit het haalbaarheidsonderzoek over het viaduct over de A15. Hadden raadsleden en Statenleden niet moeten weten dat een belangrijk onderdeel van het MTC wel op de tekening staat maar niet in de begroting is opgenomen. We zitten op het kantoor van het Knooppunt Arnhem Nijmegen, het KAN. Daar hebben we een afspraak met wethouder Bruls van Economische Zaken van Nijmegen. Geert Jansen, de voorzitter van het College van bestuur van het KAN blijkt ook aanwezig. Dat komt goed uit want het KAN is de grote motor achter het MTC. Volgens Bruls en Jansen stellen we eigenlijk helemaal verkeerde vragen. Het viaduct kan in de toekomst misschien wel betaald worden met zogenaamde MIT-gelden. Dat is een pot van het ministerie van Verkeer en Waterstaat voor grote infrastructurele werken.
Tekst 15
Wethouder Bruls en KAN-voorzitter Jansen zien eigenlijke helemaal geen probleem. Wouter van Eck en alle andere Raadsleden en Statenleden hadden dat haalbaarheidsonderzoek helemaal niet nodig om een goed oordeel te kunnen vormen. Wouter van Eck.
AFKONDIGING
Argos werd deze week gemaakt door Kees van den Bosch, Gerard Legebeke, Annemiek van der Laan, Sanne Boer, Katrien de Klein, Huub Jaspers Rinse Blanksma en Albert van Buuren.