De Plek 16-12-1997
De Brand X=137/138, Y=406/405
Op een steenworp afstand van het grootste stuifzandgebied van Europa ligt het moerasgebied De Brand. Maandenlang hebben in dit vochtige landschap zogenaamde 'vangtenten' gestaan. 300.000 insecten zijn gevangen en in potjes gestopt, en al jaren komt wekelijks de insectenwerkgroep van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging de verschillende soorten inventariseren, determineren en tellen. Nooit eerder zijn op zo'n grote schaal muggen onderzocht, zodat op de wekelijkse sessies tal van nieuwe soorten worden aangetroffen.
De watertoevoer van de Brand, onontbeerlijk voor de muggenlevens, wordt bedreigd door een nieuwe Tilburgse wijk die gaat worden gebouwd waar regenwater de grond insijpelt om vele decennia later in het kwelgebied De Brand weer aan de oppervlakte te komen. Bedacht is om het regenwater in plaats van in het riool op te vangen in grote infiltratievijvers. Die kunnen ook een recreatieve functie krijgen, een mooie bijkomstigheid voor de toekomstige bewoners van 'de lekkende stad'.
Toen een nieuwe wijk werd gepland ten noordoosten van Tilburg bedacht het Brabants Landschap dat Natuurreservaat de Brand, een moerasgebied ten zuiden van de Loonse en Drunense Duinen - over 25 jaar zou gaan verdrogen omdat het regenwater dat nu nog op de grond valt dan in de rioleringen van die wijk belandt. Een tijdbom dus, en het Brabants Landschap heeft een oplossing bedacht, de zgn. lekkende stad.
Marjoke Roorda praat met:
- Jan Baan, directeur Brabants Landschap.
Hij vertelt over de ontwikkeling van natuurgebied De Brand, de waterhuishouding in het gebied, de Zandley en over de Lekkende Stad. De plannen voor een nieuwe wijk bij Tilburg zijn nog niet definitief. Maar al wel zijn er plannen in ontwikkeling voor die Lekkende Stad. Regenwater dat bij Tilburg valt gaat door diepe grondlagen en komt pas decennia later aan als kwelwater bij De Brand. Als die wijk wordt gebouwd en het regenwater wordt afgevoerd door rioolsystemen zit de Brand vijftig jaar later in de problemen. De Lekkende Stad is dus een verzekering voor de toekomst van de Brand. Nog dit jaar moet ook de knoop worden doorgehakt over wat er met de Zandleij moet gebeuren. Daar doorheen loopt min of meer gezuiverd afvalwater. Onderweg komt daar water bij van de agrarische bedrijven: veel te rijk en vervuild water dus. Het Brabants Landschap wil het water van de Zandleij laten lopen door een pijp. Dat kost 12 miljoen. Het kwelwater van de Brand moet door een dammensysteem binnen het gebied blijven, waardoor het moerassysteembehouden blijft. Dit kwelwater is kalkrijk. Daardoor wordt het zure regenwater gebufferd waardoor een bijzondere vegetatie ontstaat.
- Johan Martens, biologische boer - in samenwerking met het Brabants Landschap - op grond van De Knijperij. De Knijperij ligt tegen De Brand aan. Hij is tevens mede-oprichter van de Duinboeren. Veeboer, verbouwt graan, mais en klaver voor veevoer. Is vier jaar geleden overgestapt op biologisch boeren, zonder kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen, omdat hij aan de rand van een natuurgebied zit en om economische redenen.
- Noud van Balkom, uitgekochte boer van De Knijperij aan de Oude Bosschebaan. Van Balkom woont er nog, zijn zoon is verhuisd naar Zeeland. Hij wordt door het Brabants Landschap ingeschakeld bij allerlei werkzaamheden. Hij heeft hier van '66-'91 een melkveebedrijf gehad (ca. 80 koeien). Hij is 51 jaar, en heeft maatschap met zijn zoon, en verdient nog wat bij met onderhoud van weideterreinen van het Brabants Landschap, waar jongvee van andere boeren graast. Zijn uitzicht is dus heel erg veranderd en er niet slechter op geworden.
- De insectenwerkgroep van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging in het Noord-Brabants Natuurmuseum in Tilburg.
In 1990 en 1991 hebben in De Brand zogenaamde 'vangtenten' gestaan. Zo'n 300.000 insecten zijn gevangen en in potjes gestopt, en nu komt iedere dinsdagavond de insectenwerkgroep bijeen om te tellen en te inventariseren. Zo'n 100.000 zijn nu in kaart gebracht, en van Wielink denkt niet dat bij zijn leven alles kan worden geteld en in kaart gebracht. Kijk, van vlinders, kevers en libelles is veel bekend, maar van muggen en vliegjes ... ho maar. Dit is het eerste grootste onderzoek in Nederland ooit gedaan. Er wordt gezegd dat in De Brand zoveel nieuwe muggensoorten zijn gevonden, maar er is nog geen eerder onderzoek gedaan. Er is überhaupt weinig bekend over muggen en vliegjes. Het determineren van die beesten is dus een heidens karwei.