Bouwen en breken in het Beloofde land
Arthur Glikson
Glikson was één van de vele utopisten die, gevormd in Europa, naar het middenoosten trokken om op bijbelse grond zijn moderne ideeën in praktijk te brengen. Onder hen bevonden zich vanzelfsprekend veel architecten. Want waar mensen komen wonen, moet gebouwd worden. In Tel Aviv leidde die moderne bouw en dat optimisme tot een uniek stadsgezicht, van op Bauhaus en de Moderne Stijl geënte architectuur. Deze Witte Stad, vernoemd naar haar witgestuukte betonnen muren, werd deze zomer door de Unesco als tweede moderne stad ter wereld, uitgeroepen tot cultureel erfgoed.
Toch, hoe mooi de ideologische plannen van veel architecten ook waren, en hoe adembenemend de daarbij behorende esthetiek, uiteindelijk ontaarde veel van hun utopistische gedachtegoed in een dystopie.
In de onlangs verschenen catalogus “A Civilian Occupation” (Een burger bezetting) tonen een aantal Israëlische architecten op bittere wijze aan hoe de architectuur in hun land, volkomen in het teken is komen te staan van bezetting. Nederzettingenpolitiek, veiligheidsmaatregelen en vergeldingen worden voordurend uitgedrukt door beton en bulldozers. Israël bouwt nederzettingen om bezette grond te annexeren. Tegelijkertijd breekt ze huizen van Palestijnen af als vergelding, of uit ander militair/strategische doeleinde. De bouw van de omstreden ‘veiligheidsmuur’ dwars door de Westbank, is slechts de laatste zet in dit weinig subtiele spel van naar bezetting ruikende architectuur.
Met als vertrekpunt het werk van Artur Glikson, probeert de documentaire Bouwen en Breken in het Beloofde land uit te zoeken hoe een utopie om kon slaan in dystopie. En vooral of er in het gewapend beton van de bezetting nog kieren te vinden zijn die de ontwikkelingen van de afgelopen jaren terug kunnen draaien.
Op 13 november (twee dagen na de uitzending) wordt in Museum Witte de With in Rotterdam de tentoonstelling Territorie geopend. Een tentoonstelling die voortvloeit uit de in de documentaire behandelde catalogus A Civilian Occupation