Het Spoor
De herrijzenis deel 1
Eerste deel van een tweedelige serie over de geheime krachten van het CDA. Is het alleen de glimlach van Lubbers of raken de nieuwe ideologen van het centrum inderdaad maatschappelijke problemen die andere partijen laten liggen? Een rondgang langs de denkers van het CDA, met interviews met onderwijsdeskundige drs. J.C. van Bruggen, en politica Madeleen Leyten de Wijkerslooth de Weerdesteyn, beiden CDA-ers, en Arie Oostlander, directeur van het Wetenschappelijk Instituut van het CDA. Leyten en van Bruggen zijn niet-actieven in de dagelijkse politiek doch denkers achter de schermen. Van Leyten de Weerdesteyn ontvouwt haar 'systeem' 'voor een nieuw sociaal elan in de maatschappij, en van Bruggen doet zijn plannen voor het onderwijs uit de doeken. Hij bepleit de afschaffing van het openbaar onderwijs.
In deze uitzending verklaart van Bruggen, directeur leerplanontwikkeling van de Stichting Leerplanontwikkeling en lid van de onderwijsgroep Kamerfractie CDA, zich voorstander van het afschaffen van van overheidswege beschikbaar gesteld openbaar onderwijs. Volgens Van Bruggen 'is het niet goed dat onderwijs in Nederland een grondrecht is dat volkomen gratis ter beschikking wordt gesteld tot 16- a 17-jarige leeftijd'. In een CDA-werkgroep zal gewerkt worden aan een voorstel dat in de toekomst enkel de belangrijkste bouwkundige en personeelskosten door de staat te laten dekken. Voor overige benodigde financiële middelen zijn scholen aangewezen op zelf te verwerven subsidies van instellingen als Humanistisch Verbond en kerken en - weliswaar gelimiteerd - van het bedrijfsleven. Voor wat betreft de ouderbijdrage denkt van Bruggen aan een bedrag dat overeenkomt met een bedrag in orde van grootte van 15-20 % van het totale budget dat zo'n school nodig heeft. In feite komt het verhaal van van Bruggen erop neer dat hij af wil van de onderwijspacificatie die in 1917 tot stand kwam en die een uitvloeisel is van de in de Grondwet verankerde plicht van de Staat voor onderwijs zorg te dragen.
Van Bruggen komt tot zijn overweging omdat de feitelijke situatie momenteel is dat er nauwelijks meer verschillen bestaan tussen de verschillende typen van onderwijs. Daardoor is er nauwelijks meer sprake van kiezen voor een bepaald type onderwijs, van Bruggen stelt dat 'je mensen moet forceren om die binding tussen keuzen en gevolgen (...) weer te leggen. Het noodzakelijke bestaan vanuit de grondwet van openbare scholen en van 100% gesubsidieerde bijzondere scholen is een conditie die belemmerend werkt voor dat kiezen.´ Onze samenleving is zodanig gedemocratiseerd, aldus van Bruggen tenslotte, 'dat het niet meer nodig is dat de overheid die zorgplicht op zich neemt. Als ik dat combineer met de mensen zelf meer kiezen en verantwoordelijkheid nemen, een CDA-gedachte, dan moeten we ook de discussie durven voeren dat het niet meer de overheid is die dat doet, maar de mensen zelf.'
Samenstelling en redactie: Ben Hamburger en Geert Mak
Uitgebreidere documentatie aanwezig in VPRO archief