Het Spoor Terug
Engelandvaarders 1
Eerste deel van een tweeluik waarin de Engelandvaarders Bram Gresnigt en Henk Letteboer vertellen over de omslachtige en avontuurlijke reis die zij maakten (via België, Frankrijk, Spanje, Curaçao, de VS en Canada) alvorens zij zich in Londen bij Bureau Inlichtingen konden melden. Daar werden zij opgeleid tot radiotelegrafist om zo te kunnen worden ingezet als schakel tussen het verzet en Bureau Inlichtingen. Ze werkten onder de schuilnamen Bram Koster (Gresnigt) en Wim de Graaf (Letteboer). Gresnigt en Letteboer vertellen eveneens over hun ontvangst door koningin Wilhelmina ("Het kon een hele goeie tante van je zijn, ze zat daar in haar gebreide vest en schonk thee in voor ons").
Beschrijving
0'00" Muziek en Presentator Arie Kleijwegt met inleiding onderwerp.
na 0'59" Bram Gresnigt vertelt hoe hij als 18-jarige scholier in 1941 plannen beraamde om met een vriend naar Oost-Indië te gaan. Op vraag van Interviewer over voorbereidingen voor de reis antwoordt Gresnigt dat ze wisten dat Den Haag het beginpunt was en Marseille het voorlopige eindpunt. Drijfveren voor de reis: patriottisme en avontuur. Presentator over de vage plannen van de jongens die de weg naar Indië in de meegenomen Bosatlas dachten te kunnen vinden. Gresnigt over het eerste deel van de reis, via België naar Frankrijk. Via een list kregen ze een uitgebreide stafkaart van een Duitse commandant en passeerden zonder problemen de grens.
na 6'50" Presentator introduceert Henk Letteboer, die als 22-jarige douanier het plan opvatte om, via Frankrijk, naar Engeland te gaan. Letteboer vertelt hoe hij, met behulp van Franse paters, uiteindelijk in Parijs terecht kwam.
na 11'31" Presentator over het vervolg van de reis door Frankrijk van Bram Gresnigt en zijn vriend. Gresnigt vertelt hoe zij een weiland vol mijnen moesten oversteken, en uiteindelijk hun fietsen bij een boer achterlieten. Later werden ze gearresteerd door de Franse politie die hen, na ondervraging, aanraadde om naar Lyon te gaan. Daar meldden ze zich bij de Nederlandse consul die hen doorstuurde naar een kamp met Nederlandse vluchtelingen. Presentator vertelt dat Gresnigt als houthakker de kost verdiende terwijl hij in het kamp wachtte op transport naar Spanje. Gresnigt vertelt over zijn vriend die heimwee had gekregen en terug ging naar Nederland. Zelf raakte hij bevriend met Piet Hoekman, een militair die later ook bij bureau Inlichtingen terecht zou komen.
na 15'50" Muziek Presentator vertelt hoe Letteboer (het is inmiddels voorjaar 1942) via de paters in contact kwam met een groep Franse luchtmachtofficieren. Letteboer vertelt over hoe zij er in slaagden de demarcatielijn te passeren en over de hulp van een Franse douanebeambte bij wie ze konden overnachten en zelfs luisteren naar 'Radio Oranje'.
na 18'59" Presentator vertelt hoe veel Engelandvaarders in Zuid-Frankrijk, het wachten op transport naar Spanje moe, in het Vreemdelingenlegioen werden gelokt met de belofte binnen een paar dagen in Marokko te zijn. Gresnigt en Letteboer echter slaagden er beiden in, op aparte schepen, eind juli '42 vanuit Spanje naar Zuid-Amerika af te reizen. Letteboer vertelt dat de Nederlandse consul in Barcelona die reis had geregeld. Gresnigt herinnert zich dat enkele Nederlanders, in de buurt van Gibraltar door Engelse torpedojagers van boord werden gehaald en rechtstreeks naar Engeland werden gebracht. Anderen sprongen overboord in de hoop te worden opgepikt door de Engelsen; in Curaçao hoorden ze dat twee van hen waren verdronken.
na 21'38" Presentator vertelt dat de schepen in augustus de haven van Curaçao bereikten, daar werden de Engelandvaarders ingelijfd bij het Nederlandse leger. Gresnigt vertelt dat hij terecht kwam bij het VKC (Vrijwillige Korps Curaçao). Omdat hij een typediploma had werd hij schrijver van de marineadjudant. Het was niet meteen mogelijk om naar Engeland af te reizen; na enige tijd werd hij matroos op een Shell-tanker. Letteboer kwam terecht bij de mariniers. Interviewer vraagt of men trots was op de Nederlandse jongens op Curaçao. Letteboer zegt dat ze overal goed werden ontvangen en vertelt een anekdote over een gastgezin. In september vertrok Letteboer met een ouwe olietanker richting New York.
na 26'37" Presentator over de reis die Gresnigt maakte. Het schip waar hij op voer werd getorpedeerd door de Duitsers. Gresnigt vertelt wat er gebeurde en hoe hij aan de dood ontsnapte. Zat tenslotte met zo'n man of twintig in een reddingssloep en werd opgepikt door een Amerikaanse patrouilleboot.
na 33'14" Muziek Presentator vertelt dat Gresnigt en Letteboer, via de VS, Canada bereikten. Daar kwamen zij terecht in een opleidingskamp van de militaire politie die in Canada waren voor de bewaking van prinses Juliana. Gresnigt vertelt over de opleiding die zij daar genoten. Presentator zegt dat ze op 18 december 1942 eindelijk op hun doel (Engeland) afgingen. Gresnigt en Letteboer vertellen hoe zij tenslotte in Wolverhampton terechtkwamen. De Engelandvaarders moesten zich melden in Londen waar hen werd gevraagd terug naar Nederland te gaan om te werken voor Bureau Inlichtingen.
na 37'50" Letteboer en Gresnigt vertellen over de ontvangst door koningin Wilhelmina, "een hoogtepunt" en "het kon een hele goede tante van je zijn, ze zat daar in haar gebreide vest en ze schonk thee in voor ons". Presentator over het feit dat zowel Gresnigt als Letteboer niet meer naar Wolverhampton terugkeerden na hun bezoek aan Londen omdat ze gingen werken voor de Inlichtingendienst.
na 39'03" Twintig seconden stilte - Gresnigt die toegeeft "ja" tegen de inlichtingendienst te hebben gezegd zonder te weten wat het eigenlijk was. Op vraag antwoordt Gresnigt dat hij radiotelegrafist zou worden, een schakel tussen het verzet en Engeland. Zowel Gresnigt als Letteboer zeggen een zeer bewuste keus te hebben gemaakt en dat ze goed wisten wat ze deden. Verder over de opleiding en het feit dat men er toen nog elk moment mee kon stoppen.
na 45'02" Int. stelt de vraag hoe het verder ging op het moment dat ze "ja" tegen de inlichtingendienst hadden gezegd. Gresnigt doet een en ander uit de doeken en vertelt dat ze na hun opleiding alleen nog maar hun schuilnaam mochten gebruiken. Gresnigt werd Bram Koster en Letteboer werd Wim de Graaf. Letteboer vertelt over het nut van zo'n schuilnaam en over de opleiding zelf.
na 50'59" Presentator leest tekst en interviewer stelt vraag hoe het toeging toen Letteboer in juni 1943 klaar was om in Nederland gedropt te worden. Letteboer vertelt hoe het de eerste keer niet doorging omdat er teveel wind stond; werd tenslotte in Overijssel gedropt.
na 53'10" Presentator met afkondiging en aankondiging van deel 2.