Wetenschappelijke olympiades
Noorderlicht
…wetenschapsolympiades, wetenschapswedstrijden die elk jaar worden gehouden onder VWO-scholieren. Nadat de deelnemers een week lang aan een universiteit colleges hebben gevolgd en practica hebben gedaan, wordt hun kennis van sterrenkunde, scheikunde, biologie, informatica, aardrijkskunde, wiskunde of taalkunde intensief getoetst. Van elk vak mogen de beste vier meedoen aan de wereld-olympiade. In Noorderlicht een interview met drie winaars van dit jaar: Hilje Doekes (biologie), Yvette Welling (natuurkunde) en Wouter Zomervrucht (taalkunde; derde in de wiskunde olympiade). Op 28 juni reikt minister Plasterk op zijn ministerie de prijzen voor de winnaars van de exacte olympiades uit. ----- OUDE ROTTEN IN DE WETENSCHAP Nu zijn er al niet veel meiden die een exact vak gaan studeren, maar toen Nel Velthorst begon, was ze enige. Ze studeerde en werkte in een mannenwereld en schopte het tot hoogleraar scheikunde aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. En hoewel de wetenschappelijke wereld hard is, bleef haar devies: sociaal zijn gaat boven alles. Nu ze gepensioneerd is, besteedt ze haar tijd vooral aan het promoten van haar favoriete bèta-vak. Verslaggeefster Remy van den Brand sprak met de chemica in het derde deel van de Noorderlichtserie ‘ouwe rotten’. De hele serie is te beluisteren op de speciale webpagina (zie link). ----- NIEUWSBERICHTEN Hoe seks leidt tot nog meer seks, waarom zwaardvissen zo snel kunnen zwemmen en dat de planeet Pluto nu alweer een stapje lager staat in de hiërarchie van het ons zonestelsel, kunt u lezen op Noorderlicht Nieuws en Noorderlog (zie links). Op de speciale poolsite staat deze week een filmpje over kamperen op Groenland. ----- STIPPELMOTTENSEKS Biologe Aletta Bakker promoveert op 28 juni aan de Universiteit van Amsterdam op het paringsgedrag van de stippelmot. Deze witte nachtvlinder met zwarte stippen, komt in heel Nederland voor. Er zijn twee soorten die erg veel op elkaar lijken, maar hun paringsgedrag is verschillend: bij de ene soort doen de vrouwtjes vaker aan seks en zijn de spermapakketten die de mannetjes aan hen doorgeven groter dan bij de andere groep. De mannetjes proberen ervoor te zorgen dat ‘hun’ vrouwtjes niet met andere mannetjes paren. De vrouwtjes daarentegen proberen nakomelingen te krijgen van zoveel mogelijk mannetjes. Paren met meerdere mannetjes spreidt het risico dat met een genetisch ‘verkeerd’ mannetje wordt gepaard. Het vrouwtje beschikt over een aantal strategieën om zo veel mogelijk profijt te hebben van het sperma van verschillende mannetjes. Ze kan bijvoorbeeld het sperma van een bepaald mannetje opslaan en ander sperma verwijderen. Ook kan ze extra bouwstoffen of anti-roofdierstoffen uit het spermapakket van een mannetje halen en gebruiken voor haar eigen stofwisseling of voor het aanmaken van eieren. De mannetjes moeten dus niet alleen vóór de paring met elkaar concurreren, maar hun sperma moet ook nog eens de concurrentie met andermans sperma aangaan.