Overvraagde wetenschappers
Noorderlicht
...maar bij het berekenen van de gevolgen van nieuwe technologieën ligt dat anders. Zaken als genetische manipulatie en UMTS-straling zijn namelijk zo nieuw dat er geen gegevens bestaan waarmee de risico’s onderzocht kunnen worden. Toch worden wetenschappers door de overheid gevraagd een inschatting te maken van de risico’s van het massaal telen en nuttigen van gentech-maïs, of van de gevaren die uitgaan van de straling van UMTS-masten. Daarbij wordt van ze verwacht dat ze zekerheid geven over die risico’s. Maar biedt de wetenschap 100% zekerheid? Niet volgens Marjolein van Asselt, hoogleraar Risk Governance van de Universiteit van Maastricht. Volgens haar worden wetenschappers overvraagd bij deze adviezen. Ze kunnen gewoon niet de zekerheid bieden die een opdrachtgever van ze verlangt, omdat deze technologieën zo nieuw zijn, dat ze nergens mee vergeleken kunnen worden. Onderzoekers hebben geen idee van de gevolgen van die nieuwe technologieën. Ze kunnen er alleen een ‘educated guess’ naar doen. Het is tenslotte een nieuwe technologie en een vergelijking met een bestaande situatie is niet mogelijk. Ook in de rechtszaal bevindt de wetenschapper zich in een lastig parket. Als de rechter, het OM of de advocaten specialistische expertise nodig hebben om bepaalde gegevens te interpreteren, roepen ze de hulp in van de wetenschap. Die moet duidelijkheid verschaffen. Ook hier is geen plaats voor wetenschappelijke mitsen en maren want de waarheid staat immers op het spel. Dat ook een wetenschappelijk onderlegde getuige het bij het verkeerde eind kan hebben, bleek bij de zaak Lucia de B. Zij is voor meervoudige moord tot levenslang veroordeeld, vooral op grond van verklaringen van diverse deskundigen, variërend van toxicologen tot statistici. De rechter nam die getuigenissen voor kennisgeving aan. Eerder deze week werd bekend dat die deskundigen zich daarbij baseerden op onvolledige informatie. Dat verlangen naar zekerheid is typisch voor onze maatschappij: van de dokter verwachten we duidelijkheid over onze kwaal, als de minister het niet meer weet roept hij een commissie van deskundigen bijeen en de rechter vertrouwt in zaken waar hij geen verstand van heeft blind op de getuige-deskundige. Van wetenschappers verwacht iedereen dus zekerheid. Die weten natuurlijk dat dat een illusie is. Maar hoe moeten ze dan omgaan met hun rol als deskundige? ‘Professoren moeten zwijgen als ze niet alles weten’ zei Crombag in de Volkskrant n.a.v. de zaak Lucia de B. Rechters hebben volgens hem bovendien veel te weinig kennis van empirische wetenschappen om de getuigenissen van deskundigen op waarde te kunnen schatten. Wetenschappers moeten gewoon vaker ‘nee’ verkopen. ----- Wetenschapsnieuws - Muizen op de trilplaat - Broccoli tegen zonnebrand ----- Ontstaan van de natuurwetenschappen Onder invloed van wetenschappers als Descartes, Galilei, Kepler, Bacon, Huygens en Newton veranderden in West-Europa in de 17e eeuw de natuurwetenschappen zo radicaal, dat je kunt stellen dat de wereld herschapen werd. Maar waarom gebeurde dat juist hier? Tenslotte had de wiskunde in Bagdad en omstreken al halverwege de 11e eeuw een niveau bereikt dat men in West-Europa pas rond 1600 bereikte. Waarom heeft de wetenschap zich in deze gebieden dan zo anders ontwikkeld dan hier? En waarom gebeurde dat in Europa juist in de 17e eeuw? De opkomende moderne natuurwetenschap maakte in Europa het gangbare godsgeloof tot een problematische aangelegenheid. Menig behoeder van het christelijk geloof toonde zich ontzet over ideeën van Galilei en die van Descartes. Zouden in de islamitische wereld de reacties anders zijn geweest, als daar de beslissende ontdekkingen waren gedaan in plaats van in Europa? Floris Cohen is hoogleraar vergelijkende geschiedenis van de natuurwetenschap aan de Universiteit Utrecht en schreef over dit onderwerp ‘De Herschepping van de Wereld. Het ontstaan van de modernme natuurwetenschap verklaard’. ----- Oproep Dit jaar strijden acht familieteams in de voorronden van de Nationale Wetenschapsquiz om de titel Knapste Familie van Nederland. De winnaars nemen het in de finale van de quiz op tegen een team van geleerden. De opnamen vinden plaats op 3, 4, 18 en 23 november in Amsterdam. Wilt u deze strijd van dichtbij meemaken? Stuur dan een mail naar publiekwetenschapsquiz@vpro.nl en vermeld daarin wanneer u wilt komen en met hoeveel personen u komt. ----- Standplaats Pabo: Deel 3 Wie de krant leest, kan daar nauwelijks een positief beeld uit halen over de PABO's, de scholen waar onderwijzers opgeleid worden. De studenten zouden de grootste moeite hebben met rekensommen en ze beheersen de taal slecht. Klopt dat beeld? En wie zijn de studenten die desondanks toch voor de PABO kiezen? De PABO in Almere is de jongste van het land. Hij bestaat zes jaar en leidt 576 studenten op. Iets minder dan de helft van hen studeert in deeltijd. Deze studenten gaan twee avonden in de week naar school en hebben daarnaast vaak een baan en een gezin. De meeste studenten zijn vrouw. Verslaggever Irene Houthuijs portretteert de PABO in Almere de komende weken. Vandaag aflevering 3: De Feminisering van het Onderwijs.