Noorderlicht
Morning-afterpil goed voor de hersenen Neurobiologen van de universiteiten van Amsterdam en Leiden hebben een merkwaardige bijwerking van de morning-afterpil ontdekt: het medicijn bevordert de vorming van hersencellen. De onderzoekers ontdekten dat chronische stress de aanmaak van nieuwe hersencellen (neurogenese) remt. Bij ratten die blootgesteld waren aan langdurige, onvoorspelbare stressoren, bleek dat de neurogenese enorm was afgenomen. Als er te weinig hersencellen gevormd worden, zijn psychiatrische aandoeningen als depressie moeilijker te genezen. De patiënt blijft depressief, er vormen zich nog steeds te weinig nieuwe hersencellen en de depressie blijft moeilijk behandelaar. Een vicieuze cirkel dus. Het gebeurt niet vaak dat de wetenschap meteen en oplossing heeft voor een probleem, maar deze keer was dat wel het geval: de stof mifepriston, het werkzame bestanddeel in de abortuspil, bevordert de vorming van hersencellen juist. Het blokkeert in de hersenen de receptor - zeg 'antenne' - voor het stresshormoon, de glucocorticoidreceptor. De ratten in het onderzoek kregen het spul toegediend en na vier dagen was hun neurogenese weer op normaal niveau. Dat het helpt als je de stress-receptoren blokkeert, was geen verrassing voor de onderzoekers, maar dat de werking zo snel zou zijn verbaasde hen wel. Deze vondst heeft grote betekenis voor de behandeling van stress-gerelateerde aandoeningen als psychotische depressie. Op zich geneest mifepriston de depressie niet, maar het zorgt ervoor dat antidepressiva hun werk beter doen. Inmiddels is een kleine groep patiënten met psychotische depressie experimenteel behandeld met glucocorticoidreceptorblokkerende middelen. Al snel bereikten de behandelaars een effect waar ze met alleen antidepressiva weken over doen. Maar zoals altijd bij verhalen over nieuwe, veelbelovende medicijnen, volgt de domper aan het einde van het verhaal: het is nog lang niet zo ver dat mifepriston standaard voorgeschreven wordt bij depressies. Eerst willen de onderzoekers nagaan hoe het precies werkt. ----- Noorderlicht Nieuws Vanaf deze week is er op de VPRO-televisie weer wetenschap te zien. Woensdag 27 februari om 20.25 uur wordt op Nederland 3 de eerste aflevering uitgezonden van Noorderlicht Nieuws. Het programma brengt nieuws over belangrijke wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen, verzameld door een netwerk van correspondenten over de hele wereld. Het programma wordt gepresenteerd door Georgina Verbaan en Pieter van der Wielen. ----- Uitstervende Talen Taalwetenschapper Pieter Muysken houdt zondag 2 maart de Paradiso-lezing over het uitsterven van inheemse talen. De meeste van de ruim zesduizend talen op de wereld staan er niet goed voor: meer dan de helft wordt gesproken door slechts één of enkele stammen. Spreken we straks alleen nog Engels, Spaans, Chinees en Arabisch? Het is misschien goed voor de globale communicatie, maar met talen sterven ook culturen uit. Muysken gaat in zijn lezing in op de vragen of het erg is dat talen verdwijnen en of we bedreigde talen kunnen en moeten redden. ----- ADHD en het middel Ritalin De Belgische apotheker Fernand Haesbrouck is fel tegen alle Ritalin die ADHD-ers krijgen voorgeschreven. Er wordt vaak onnodig geslikt en over de schadelijke bijwerkingen is te weinig bekend, vindt hij. Maar een deel van de bezoekers van het ADHD-café in Amsterdam zweert bij het middel. Ze willen het blijven gebruiken, zelfs als dat zou betekenen dat ze tien jaar korter leven. Verslaggever Gerrit Kalsbeek bracht een avond door in het, om begrijpelijke redenen, drukke cafe en maakte een reportage.