Noorderlicht Radio
Leermeesters & Leerlingen
'Leermeesters en leerlingen' is de noemer waaronder de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) dit jaar een aantal activiteiten organiseert. Aanleiding: het tweehonderdjarig bestaan van de KNAW. Noorderlicht sluit daarbij aan en brengt deze zomer zes uitzendingen, waarin steeds een leermeester en leerling op een wetenschappelijk gebied te gast zijn. Biologen, natuurkundigen, wiskundigen, criminologen, kunsthistorici en letterkundigen worden gezamenlijk geïnterviewd over hun onderzoeksterrein: wat is de essentie van hun werk, waar ligt de discussie, hoe ziet de toekomst eruit? Wat leren meester en leerling van elkaar, hebben ze elkaar nog iets te vragen, is er sprake van rivaliteit of een schaduw waaruit gekropen dient te worden? Het tweede duo uit de Noorderlicht-zomerserie bestaat uit twee kunsthistorici: Henk van Os en zijn promovenda Machtelt Israëls. Henk van Os kennen we wel: de tv-professor die jarenlang bewees dat kunst helemaal niet moeilijk hoeft te zijn. Maar wie is zijn leerling, Machtelt Israëls? Wat ze delen is hun fascinatie voor de stad Siena en de schilder Sassetta. Ger Jochems praat met ze. ----- Hoe langer je kijkt, hoe meer je ziet Over Henk van Os zijn stapels knipsels verzameld, Machtelt Israëls heeft nog niet eens een map toebedeeld gekregen. Niet zo vreemd: toen Van Os in 1969 promoveerde, werd Israëls geboren. Bovendien is Van Os zestien jaar lang op televisie te zien geweest, als presentator van eerst 'Museumschatten', en later 'Beeldenstorm'. Korte kunstprogramma’s, juist níet uitgezonden op Nederland 3, waarin hij, geplakt tussen voor velen dagelijkse tv-kost als nieuws en sport, kunst naar ‘de mensen’ probeerde te brengen. Daarvoor zocht de hoogleraar naar iets aansprekends in de hoop kijkers niet direct af te schrikken: o jee, Kunst, en daar moeten we dan zeker van alles in zien. Die angst wilde Van Os wegnemen. Hij streefde ernaar een vanzelfsprekende verbazing te laten ontstaan, te tonen dat kunst niet eng en moeilijk is, en veel dichterbij dan je zou denken. Dus zette hij een Bill Clinton-masker op om een tentoonstelling in het Afrika Museum te introduceren en vergeleek hij elftalfoto’s van Ajax met 17e-eeuwse schuttersportretten van Frans Hals. Kritiek kreeg hij eigenlijk alleen uit wetenschappelijke hoek. Het populariseren van de kunst zou beneden de waardigheid van een professor zijn. Lulkoek, vindt de universiteitshoogleraar op het gebied van Kunst en Samenleving aan de Universiteit van Amsterdam. Hoe langer je kijkt, hoe meer je ziet, en dat kan in principe iedereen (leren). Of Machtelt Israëls in Van Os’ televisievoetsporen zal treden is de vraag. Wat ze nu in elk geval met hem deelt is een fascinatie voor Siena en Sassetta. Siena, het Toscaanse stadje dat aan het hoofd staat van een 12e-eeuwse kathedraal, 13e-eeuwse kloosterkerk, 14e-eeuwse klokkentoren en 15e-eeuwse bibliotheek. Om maar een paar schatten te noemen. Nu is Siena een populaire Italiaanse toeristenbestemming, toen Van Os er in de jaren zestig kwam voor zijn promotieonderzoek naar Sienese schilderkunst nog een oase van rust. Hij heeft zijn enthousiasme op Israëls overgebracht, dus reisde zij hem na om zich te verdiepen in de ontstaansgeschiedenis van het 15e-eeuwse altaarstuk de 'Madonna della Neve' (de Sneeuwmadonna), gemaakt door de schilder Sassetta, geboren als Stefano di Giovanni. In 2003 promoveerde Israëls hierop cum laude bij Van Os. [Angela van der Elst] ----- In de volgende afleveringen van Leermeesters & Leerlingen zijn te gast: Piet Borst, moleculair bioloog en emeritus-hoogleraar aan de Universiteit van Amseterdam & Ronald Plasterk, eveneens bioloog, voormalig directeur van het Hubrecht Lab in Utrecht en nu minister van OCW Gerard 't Hooft, natuurkundige, emeritus-hoogleraar aan de Universiteit Utrecht en Nobelprijswinnaar Natuurkunde & Robbert Dijkgraaf, universiteitshoogleraar Mathematische Fysica aan de Universiteit van Amsterdam en president van de KNAW Joop van Lenteren, ecoloog en hoogleraar aan de Wageningen Universiteit & Louise Vet, buitengewoon hoogleraar Evolutionaire Ecologie in Wageningen en directeur van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO) Frank Bovenkerk, hoogleraar Criminologie aan het Willem Pompe Instituut, Universiteit Utrecht & Marion van San, hoogleraar Jeugd en Educatie van Antilianen aan de Universiteit Utrecht en Universiteit van de Nederlandse Antillen en senior-onderzoeker aan het Rotterdams Instituut voor Sociaal-wetenschappelijk Beleidsonderzoek (RISBO)