Sachsenhausen (deel 1)
Ned. Bewerking uit 1980 van Russische film, 1946
Eerste deel van film over het concentratiekamp Sachsenhausen.
Terwijl de Berlijners in 1938 op terrasjes zitten komt 30 km
noordelijker het kamp te Sachsenhausen tot stand. Voormalig
politiek gevangene Paul Borner maakt een rondgang door het
verlaten kamp en bezoekt barakken, demonstreert hoe
martelingen uitgevoerd werden. Beelden van
massa-bijeenkomsten van Hitlerjugend en van troepenparades
voor Hitler. Himmler, die het gezag had over de kampen,
bezoekt fronttroepen. De talloze lijken en uitgemergelde
overlevenden, zoals aangetroffen door de Russische
bevrijders.
Beschrijving:
00.06 (neg) Beginleader waarin RVD-logo en archiefnummer
00.00 Inleidende tekst waarin wordt gesteld dat Adolf Hitler
als leider van de Nazi-partij in Duitsland de Duitse
bevolking, die leed onder de ellende van gevolgen van de
verloren Eerste Wereldoorlog, werk, voedsel en herovering van
verloren grondgebied beloofde.
Gesteund door de grote industrie, de Joden overal de schuld
van gevend en met de Nazi-partij als grootste in het
parlement, wordt Hitler op 30 januari 1933 Rijkskanselier,
waarmede het Derde Rijk een aanvang neemt
00.54 Beeld:stoomlocomotief trekt trein station in Berlijn
binnen en stopt
01.13 Overstekende door agent gedirigeerde voetgangers in de
meer dan 5 miljoen tellende inwoners in het Berlijn van
1936. Stadsbeelden van verkeer, gebouwen, beeldhouwwerken
fonteinen, het gebouw van de Rijksdag, uitkijktoren met
uitzicht over de stad, overvolle parkeerplaatsen (noot 1)
02.28 Isolatoren op een prikkeldraadhek dat dmv van het
overhal van een hendel onder een stroom van 1000 Volt
gezet wordt
02.39 Waarschuwingsbord waarop tekst: Neutrale Zone. Es wird
oh Anruf geschossen; dubbele prikkeldraadafrastering
langs muur van concentratiekamp
02.53 Titel: Sachsenhausen. Niets ging verloren alleen de
mense
03.04 Toelichtende tekst over de documentaire die is
samengeste uit authentieke opnamen van een Russische
legerfilmploeg,
gemaakt direct na de bevrijding van het kamp. 35 jaar lat nam
de Stichting "We nemen het weer niet" van de Nederlan
Vriendenkring voormalige gevangenen Sachsenhausen het
initiatief tot het maken van een Nederlandse bewerking
03.23 Plattegrond van het in 1936 aangelegde kamp (noot 2);
appelplaats en kampcomplex. De gebouwen en barakken gezien in
pan door de ramen van een hoofdgebouw
03.55 Landkaart waarop Berlijn en ca. 30 km noordelijker de
plaats waar het kamp Sachsenhausen (bij het kamp
Oranienburg)werd gebouwd
04.02 Berlijners zittend op terrasjes; uitvoerig beeld van
uitzinnige menigte bij aankomst van Hitler, staande in Horch
staatsieauto, zijn nazigroet vanaf een balkon,
marcherende SA'ers en massaal meegedragen swastika vlaggen en
dito vaandels
04.39 Langzaam lopende benen waaraan versleten schoeisel van
tot concentratiekamp veroordeelde mannen. Tekst op
toegangshek: Arbeit macht frei
04.53 Voormalig politiek gevangene Fritz Borner treedt op als
gids en loopt door cellengang waar hij door kijkgat in
celdeur kijkt
05.11 Zijn oog verschijnt in het ronde kijkgat, gezien vanuit
de cel, zoals de celbewoners destijds het oog van de bewakers
gezien hebben
05.16 Aanleggen van een zware, slechts 1 meter lange ketting
Aan een voetboei rond de enkel waarna uptilt naar klein
vierkant gat hoog in de celmuur
05.36 Gezicht op houten barakken achter het hek. Borner kijkt
in smalle gang tussen barak en muur en verlaat het
kampgedeelte door ijzeren deur in muur
05.51 Tilt ijzeren afdekplaat in het gras buiten de muur op
en daalt af via houten ladder in ondergronds hol
06.11 Loopt opkijkend langs getraliede ramen in muur van
stenen gebouw
06.22 Demonstreert hoe gevangenen ter bestraffing aan hun
achte hun gebonden handen werden opgehangen teneinde
hun gewrichten uit te rekken (noot 3)
06.41 Kampbel, betonnen appelplaats met verderop de barakken
(noot 4)
06.58 Borner stopt bij galg en beproeft strop waarbij hij ter
demonstratie het bankje waarop de gehangene stond omverschopt
07.14 Zijn hand die reeks onder elkaar in paal ingeslagen
spijker en ingesneden kerven aanwijst (noot 5)
07.26 Borner gaat naar barak, bord met opschrift RIIA Innere
Abteilung
07.31 Interieur van de zgn. ziekenbarak waar gesteriliseerd,
gecastreerd en wonden geinfecteerd werden
07.50 Borner pakt bij een tafel een injectiespuit op, ledigen
injectiespuit waarmee gifstoffen, bacillen of benzine werd
ingespoten
08.09 Bij elkaar neergesmeten uitgemergelde lijken
08.27 Hitlerjugend, geuniformeerd of met ontbloot
bovenlichaam (noot 6) brengt massaal de nazigroet, met
close-up's Hitler
08.37 Massa-parade van Duitse troepen
08.45 Wachttoren aan buitenmuur en tweeverdiepingen huisjes
in modelkamp, bestemd voor bevoorrechte gevangenen
(noot 7)
08.58 Prikkeldraadafrastering en sombere barakken in
Sachsenhausen bestemd voor de overige gevangenen
09.18 Borner betreedt barak en bekijkt de nu lege
slaapplaatsen 4-hoog boven elkaar
09.35 Dezelfde slaapplaatsen, volgepakt met vrouwen, zieken
en gezonden door elkaar. Tweetal stervende slachtoffers.
Vrouw (noot 8)
09.50 Na de bevrijding aangetroffen verzameling paspoorten
waaruit er steeds een wordt genomen en getoond t.w. van een
Fransman, van een Boliviaan, van een Pool, een ANWB
rijwielhuurbewijs, een Russisch en een Duits werkboekje.
Borner kijkt de documenten in
11.17 Bladeren in de getypte lijsten waarop de namen, nummers
en tijdstip van dood vermeld zijn van degenen die in de
150 man sterke vervalsingscentrale voor engelse ponden en
Amerikaanse dollars moesten werken
11.55 Overzicht van het zgn Industriehof, een plein waarop
massaal door de bewaking gemoord werd
12.09 Borner daalt trap af, betegelde ondergrondse gewelven
waar de doden de eerste jaren opgeslagen werden
12.28 Plek met nog zichtbare fundamenten van de eerste
verbrandingsovens
12.42 De latere oliegestookte verbrandingsovens
12.51 Drie bovengrondse olietanks
12.59 Gebouwen en hoge schoorsteen van het later gebouwde
crematorium (noot 9)
13.19 Fotoportret van Reichsfuehrer Heinrich Himmler die het
gezag had over alle concentratie- en vernietigings- kampen.
Himmler die SS-eenheid aan het front bezoekt
13.31 Animatie van spinnenweb (Himmler de spin in het
middelpunt van het web voorstellende) dat zich over heel
midden-Europa uitstrekt, waarop de namen van
concentratiekampen worden geprojecteerd: Sachsenhausen,
Theresienstadt, Buchenwald, Mauthausen, Dachau,
Ravensbrueck (vrouwenkamp), Bergen-Belsen, Lublin,
Stutthof, Maidanek, Auschwitz terwijl onder het web witte
driehoekjes de ligging van de kampen weergeeft (noot 10)
14.22 Russische infanterie die Rode Vlag met zich meedraagt,
bestormt het zwaar beschadigde Rijksdaggebouw in Berlijn in
mei 1945
14.33 Compositiebeelden van Russische soldaten op het dak van
het Rijksdaggebouw en van zich openend hek van Sachsenhausen
14.45 Fotoreeks van bij de bevrijding aangetroffen op hun bed
liggende uitgemergelde mannelijke en vrouwelijke
skeletfiguren
15.10 Lijken van door uitputting bezweken slachtoffers,
liggend op de grond buiten de barakken
15.14 Tonen van identificatiebewijzen van SS-bewakers gevolgd
door cu's van de bewakers zelf (noot 11)
16.25 Eindleader
16.26 EINDE
Overige opmerkingen
Gesproken taal: Duits Commentaar: Nederlands Tijdcodes in het veld Beschrijving zijn van oude drager. Noot 1: In 1936 zorgden Sturm Abteilung (SA), Schutz Staffel (SS) en Gestapo (Geheime Staatspolizei) reeds voor onderdrukking van het volk en waren duizenden tegenstanders van het bewind opgepakt en opgesloten Noot 2: Sachsenhausen had 18 nevenkampen en was daarmede een van de grootste kampen in Duitsland. Het opleidingscentrum voor de SS-beulen was er gevestigd. Voorts werden er vernietigingsmethoden beproefd, die later in andere kampen werden ingevoerd. Noot 3: Sardonische benaming voor deze marteling: Aan de paal hangen. Het touw was bevestigd aan een balk op het dak en de gemartelde bleef een halve meter boven de grond zweven Noot 4: De appels in de Duitse en Japanse kampen duurden meestal uren waarbij de gevangenen stram in de houding dienden te staan Noot 5: Het aantal van de executies tijdens de Culturele Avonden' zoals de Duitse kampbeulen het ophangen noemden Noot 6: Deze filmbeelden van de massale Hitlerjugend-aanhang gaven uitdrukking aan de personificatie van het Germaanse ras. Zij waren voorbestemd om als soldaat de Fuhrer en Duitsland te dienen. In de Waffen-SS vochten zij uiterst fanatiek en zonder mededogen en weigerden dikwijls zich over te geven. Aan het einde van WO II waren onder hen veel 13- en 14-jarigen Noot 7: Dit modelkamp werd de buitenlandse journalisten getoond om aan te tonen dat het Duitse concentratiekamp geenszins een oord van verschrikking was zoals in de media werd beweerd Noot 8: Het eten werd op het pad naast de slaapplaatsen op de grond gegooid. Zodra de vrouwen erom vochten sloegen de bewakers er op los Noot 9: De sterfte onder de gevangenen was zo groot dat een crematorium gebouwd moest worden omdat de capaciteit van de verbrandingsovens onvoldoende was Noot 10: Aan het einde van WO II werd vastgesteld dat Himmler 300 kampen en honderden zgn. subkampen had laten bouwen ter vernietiging van de tegenstanders van het Derde Rijk Noot 11: Enkelen werden tot levenslang veroordeeld, de meesten werden na enige tijd op vrije voeten gesteld
Deze Nederlandse
versie werd in april 1980 door de stichting uitgebracht als
een aanpassing en bewerking voor de oorspronkelijke Russische
film