‘Covid-patiënten van niet-westerse afkomst oververtegenwoordigd op IC’s grote steden’

De intensivist roept in zijn audiodagboek voor radioprogramma Argos (VPRO/Human) op tot verder onderzoek omdat de uitkomsten daarvan mogelijk kunnen helpen bij de bestrijding van de corona-epidemie. ‘Als je kijkt naar de verschillen en overeenkomsten met de eerste golf, dan valt op dat wij nu voornamelijk patiënten hebben met een niet-westerse achtergrond, waarbij het ook zo is dat zij de Nederlandse taal niet helemaal machtig zijn’, aldus Girbes in zijn podcast. ‘Ik heb natuurlijk niet de precieze getallen, daarom heb ik ook nog even wat andere ziekenhuizen gevraagd in de omgeving en de iets wijdere omgeving. En die indruk wordt gedeeld.’ 

Op dit moment doet het Amsterdam UMC onder leiding van hoogleraren Karien Stronks en Charles Agyemang onderzoek naar de invloed van etniciteit op de epidemiologie van covid-19 in Nederland. De resultaten van hun studie worden naar verwachting begin november bekend. 

Volgens Girbes doet de overheid er goed aan om alvast haar informatievoorziening over het coronavirus onder de loep te nemen. ‘We hebben nu natuurlijk persconferenties waarbij er een doventolk is. Dat is buitengewoon goed. Maar hoe is het gesteld met de voorlichting aan de mensen die in Nederland wonen maar die de Nederlandse taal niet goed machtig zijn? Hoe goed hebben wij ons best gedaan om ook die groepen te bereiken? Ik heb het niet tot in de details uitgezocht, maar mijn indruk is dat daar misschien nog wel wat lacunes zitten.’

Ook Stronks en Agyemang onderzoeken in hoeverre etnische minderheden beschermende maatregelen nemen en in welke mate de controlemaatregelen van de overheid hen voldoende bereiken. In augustus riepen Agyemang en elf andere hoogleraren de overheid al op om de communicatie te verbeteren. ‘Effectieve communicatie moet aansluiten bij de diversiteit binnen de Nederlandse bevolking in leeftijd, geslacht, etnische afkomst en opleidingsniveau’, schreven de wetenschappers in het Tijdschrift voor Sociale Vraagstukken. ‘Risicofactoren voor infectie en een ernstiger ziekteverloop komen veel vaker voor onder Nederlanders met een laag opleidings- en inkomensniveau, en bij mensen met een migratieachtergrond.

‘Ze hebben niet alleen meer uitleg nodig, maar ook uitleg op een andere manier. Minder informatie tegelijk en in begrijpelijke taal, liefst via andere informatiekanalen dan alleen NPO1. (…) Voor mensen met een migratie-achtergrond kan informatie via vertrouwde sleutelpersonen uit de gemeenschap of de wijk, of vertrouwde organisaties zoals kerken en moskeeën, en informatie in eigen taal, het vertrouwen vergroten.’

IC-chef Girbes vermoedt dat ook andere zaken een rol spelen bij de oververtegenwoordiging van niet-westerse covid-patiënten op intensive care-afdelingen. ‘In andere culturen is het veel natuurlijker dat je je ouders thuis hebt’, zegt hij in zijn Argos-podcast Dagboek van een IC-chef. ‘En dan is het dus onvermijdelijk dat oudere mensen in contact komen met jongere mensen. Dat gebeurt ook als je wat kleiner woont. Dat zijn allemaal sociaal-culturele factoren waar ik natuurlijk minder verstand van heb. Maar je hoeft ook weer geen Einstein te zijn om te bedenken dat dit misschien toch wel belangrijke factoren zijn, gezien het feit dat wij zo’n belangrijke representativiteit zien van deze bevolkingsgroep op de intensive cares.’

Girbes deelt zijn waarnemingen met enige schroom, ‘want in een maatschappij waar snel in hokjes wordt gedacht, zou je dit al gauw verkeerd kunnen beoordelen of interpreteren’. Maar de hoogleraar zegt het fenomeen puur ‘als dokter en als wetenschapper’ te bekijken. ‘En dan probeer je te bedenken: wat betekenen deze waarnemingen?’