GGD’en hebben bron- en contactonderzoek fors uitgebreid, blijkt uit een nieuwe rondgang van Argos. Op vier na halen alle GGD’en de eerder dit jaar gestelde capaciteitsnorm. Toch is de groeispurt bij lange na niet genoeg om het zicht terug te krijgen op de verspreiding van het virus.

De bron- en contactonderzoekers van de GGD vormen, zo lang er geen vaccin is, de belangrijkste verdedigingslinie in de strijd tegen het coronavirus. In Duitsland en Taiwan, landen waar het sociale verkeer weer zoveel mogelijk is hervat en waar het aantal besmettingen relatief laag is, vormt grootschalig testen en traceren een sleutelrol.  

In Nederland werden GGD’en deze zomer op de proef gesteld. Nadat het ronkend aangekondigde testbeleid kwetsbaar bleek, gaf minister Hugo de Jonge (Volksgezondheid, CDA) de GGD’en carte blanche: ‘Wees niet zuinig’, benadrukte hij in de Tweede Kamer. ‘Schaal onze BCO waanzinnig op. Het is het allerbelangrijkste instrument dat we hebben.’  

Bij een eerste rondgang door Argos, eind augustus, bleek vrijwel geen enkele GGD genoeg bron- en contactonderzoekers (BCO’ers) te hebben opgeleid. Op één GGD na, haalde geen van de regionale gezondheidsdiensten de gestelde norm van 25 full time onderzoekers. Sterker nog,
veel GGD'en vonden dat hun vers geworven personeel maar zat ‘duimen te draaien’ in de rustige zomermaanden en stuurde ze, mede in opdracht van het ministerie, weer de laan uit. 

Onze coronadijken

Inmiddels zijn er nieuwe opschalingsplannen, met daarin nieuwe doelstellingen. Dus peilden we opnieuw: zijn onze coronadijken voldoende opgehoogd, nu een tweede golf ons dreigt te overspoelen? 

‘Hoeveel BCO’ers zijn er bij jullie werkzaam in fte?’ 

Deze vraag stelden we aan alle GGD’en in Nederland. FTE staat voor Full Time Eenheden, een manier om de totale personeelssterkte uit te drukken.  
 
Op basis van achtergrondgesprekken met bron- en contactonderzoekers, opschalingsplannen en uitspraken van Hugo de Jonge nemen we aan dat een enkel bron- en contactonderzoek gemiddeld 11 uur duurt. Hiermee kunnen we berekenen hoeveel besmettingen een GGD aankan. Van de 24 van de 25 GGD’en kregen we de cijfers. Alleen de GGD Haaglanden wilde niet meewerken. Ook niet na herhaaldelijk vragen. ‘Te moeilijk om te berekenen’ was het terugkerende antwoord.   

De cijfers

Uit de cijfers die we ontvingen, blijkt dat veel GGD’en in september met man en macht personeel hebben opgeleid. De GGD Kennemerland bijvoorbeeld heeft haar BCO-capaciteit in een maand tijd uitgebreid van 15 naar 44 fte. In Utrecht leidden ze elke week meer dan 50 mensen op. Het resulteert in een uitbreiding van 50 naar 280 fte aan BCO.

Dat geldt ook voor de landelijke pool, zeg maar: de brandweer die uitrukt als de regionale GGD’en de besmettingen niet meer aankunnen. Deze pool is volgens de GGD Ghor succesvol opgeschroefd, van 1000 naar 2000 fte. 

Toch zijn er nog vier GGD’en die het niet lukt om voldoende op te schalen: De GGD Zeeland, Friesland, Groningen, Zaanstreek-Waterland en de GGD Zuid-Holland-Zuid presteren allen nog onder de norm. Hun gebrek aan eigen BCO-capaciteit betekent dat zij eerder overspoeld raken - en tegen de afspraken in - aanspraak moeten maken op de landelijke pool.

Maar het virus verspreidt zich harder

Ondanks de snelle opschaling staat het bron- en contactonderzoek in de meeste regio’s op een laag pitje. Dat houdt in besmette inwoners wel worden gebeld, maar dat COVID-patiënten zelf hun contacten moeten inlichten over het besmettingsrisico.  

Het virus heeft zich simpelweg deze septembermaand harder verspreid dan de GGD’en aan personeel konden opleiden. 

Reacties van GGD'en

Klik op 'open' voor meer informatie

De GGD die bij onze vorige inventarisatie positief uit de toon viel, was de GGD Zuid-Limburg. De Limburgers hadden als enige GGD voldoende mensen opgeleid. En ook in de septembermaand schaalden de Limburgers hun BCO verder op. Van 50 naar 80 fte, waardoor ze als enige GGD hun besmettingen aankunnen zonder gebruik te hoeven maken van de landelijke pool.   

‘De taak die we van de minister kregen: zet dat bron- en contactonderzoek goed in elkaar’, vertelt Christiaan Hoebe, hoofd van de afdeling Infectieziektebestrijding van de GGD Zuid-Limburg. ‘En dat betekent dat we voortdurend bezig zijn geweest met opschalen. Ongeacht de kosten.’ 

Een GGD die het niet gelukt is om voldoende op te schalen is de GGD Groningen.    

‘Wij kunnen niet een blik opentrekken met BCO’ers die het bron- en contactonderzoek kunnen uitvoeren’, laat een woordvoerder weten. ‘Onze besmettingen lopen daar te hard voor op. We kunnen niet zeggen: zo we hebben vandaag zoveel besmettingen, dus we moeten zoveel mensen inzetten om het onderzoek uit te voeren, en dat je die dan ook paraat hebt staan. We zijn constant bezig met mensen op te leiden, en dat kost tijd.’ 

meer over corona