Kamerleden willen in debat over Ritueel Misbruik

‘Het valt niet uit te sluiten dat Ritueel Misbruik in Nederland voorkomt’, aldus minister Ferd Grapperhaus van Justitie en Veiligheid. Toch ziet hij ‘gelet op het verloop van (het geringe aantal) opsporingsonderzoeken in de afgelopen jaren […] geen noodzaak om nu een dergelijk onderzoek te initiëren.’

Een argument dat minister Grapperhaus hiervoor opvoert, is dat de afgelopen zeven jaar maar drie aangiftes met rituele kenmerken ter beoordeling zijn voorgelegd aan de LEBZ, de Landelijke Expertisegroep Bijzondere Zedenzaken. ‘Ik zal de politie vragen mij actief te informeren indien er signalen zijn die op een andere trend wijzen.’

Ook wijst Grapperhaus erop dat hij in antwoord op Kamervragen over de aard en omvang van duivelsuitdrijvingen in Nederland heeft aangegeven dat ‘gezien de omvangrijke onderzoeksagenda van het WODC en de hoeveelheid onderzoeken die nog in de wachtrij staan’, hij het ‘niet wenselijk’ vindt om ‘een separaat onderzoek op te starten’.

De minister deed deze uitspraken naar aanleiding van Kamervragen over de Argos-uitzending Glasscherven en Duistere Rituelen. Argos verzamelde meer dan tweehonderd getuigenissen van mensen die aangeven dat zij slachtoffer zijn van georganiseerd seksueel misbruik. Honderdveertig van de verhalen zouden - als de aangevers zich bij de politie melden - het stempel ‘rituele kenmerken’ krijgen. Dat is seksueel misbruik, waarbij ook allerlei macabere aspecten een rol spelen. Satanische rituelen bij kaarslicht, martelingen, maar ook het ritueel offeren van baby’s. 

Slechts een handvol van deze honderdveertig mensen deed daadwerkelijk aangifte. Het merendeel zegt geen vertrouwen te hebben in de politie, ook vanwege de inschakeling van de LEBZ. ‘Het wordt toch niet geloofd’, schrijft een invuller ‘en ik ben bang voor de gevolgen’. ‘Het heeft geen zin’, schrijven meerdere andere invullers. ‘Het enige dat ik ermee bereik is dat ik zelf word blootgesteld aan kritische vragen.’ ‘Totaal geen vertrouwen.’

Op de website van de politie stond dat de LEBZ als ‘voornaamste doel’ heeft ‘om onjuiste beschuldigingen op het gebied van seksueel misbruik te herkennen en onterecht beschuldigden te beschermen tegen vervolging’.

Dit citaat is verwijderd na de Argos-uitzending. ‘Dit dekte niet volledig de lading van de doelomschrijving van de LEBZ’, aldus een woordvoerder van de politie. […] ‘Het gaat om waarheidsvinding.’ De omschrijving is volgens de woordvoerder ‘zonder medeweten van de LEBZ op de site geplaatst.’

Uit een presentatie van de LEBZ zelf, in handen van Argos, blijkt echter dat de LEBZ het doel van de Expertisegroep expliciet formuleert als ‘het tijdig onderkennen van valse beschuldigingen’.

Michiel van Nispen (SP) en Attje Kuiken (PvdA) zijn ‘teleurgesteld’ in de antwoorden van minister Grapperhaus.

Van Nispen: “Als onderzoeksjournalisten zulke heftige meldingen krijgen, dan begrijp ik niet dat dit niet nader onderzocht wordt. Zo weet je ook niet of deze problematiek ernstig onderschat wordt, omdat het expliciete doel van de LEBZ is, of is geweest, om valse meldingen eruit te filteren. Als je zoekt naar iets wat wel eens niet zou kunnen kloppen in een verhaal, dan kun je wel eens het echte probleem missen.”

Van Nispen vraagt zich af of mensen wel aangifte doen, als ze weten dat er vooral gezocht wordt naar een reden om het verhaal als ongeloofwaardig te bestempelen. “En dan is nu volgens de minister het lage aantal aangiftes de reden om het niet verder te onderzoeken. Ik verwacht van de minister een kritischer opstelling om deze mogelijke misstand volledig op te helderen.”

“Er zijn zoveel signalen van ritueel misbruik en bijvoorbeeld duivelsuitdrijvingen bij kinderen”, reageert Attje Kuiken. Het antwoord van minister Grapperhaus maakt haar ‘ongerust’. “Slachtoffers stappen juist niet naar de politie, omdat LEBZ hun zaken toch bijna automatisch als ongeloofwaardig eruit filtert. Het aantal aangiftes zegt niets over wat er daadwerkelijk aan misbruik plaatsvindt. Hetgeen we nu aan signalen hebben is echter zo verontrustend en schokkend dat ik het echt noodzakelijk vind dat er onderzoek gaat komen.

De SP en de PvdA willen Ritueel Misbruik agenderen en bespreken in het Algemeen Overleg Zeden op 6 oktober in de Tweede Kamer.

“Ook inzake misbruik bij de Jehova’s getuigen heeft het lang geduurd voordat we wisten wat er aan de hand was, terwijl daar het misbruik op grote schaal ook al decennialang plaatsvindt”, aldus Kuiken. “Laten we daar lering uit trekken. Ik zal daartoe de minister ook toe oproepen om een onafhankelijk onderzoek te starten. Dat doe ik dus in het debat van 6 oktober.

Ook GroenLinks blijft bij het kabinet aandringen op een onafhankelijk onderzoek naar georganiseerd ritueel misbruik.

“Het doen van onafhankelijk onderzoek is een belangrijk signaal naar de slachtoffers van gruwelijk misbruik”, aldus GroenLinks Tweede Kamerlid Niels van den Berge. “Zo laten we zien dat we hen serieus nemen. De laatste keer dat zo’n onderzoek is gedaan, is ondertussen alweer ruim 25 jaar geleden. Veel slachtoffers krijgen niet de hulp waar ze recht op hebben. Als het aan ons ligt dan laten we snel en onafhankelijk in kaart brengen hoe we dat op kunnen lossen.”

Kamerleden Lisa Westerveld en Niels van den Berge stelden in juli aanvullende Kamervragen over de rol van de LEBZ. De antwoorden daarop zijn nog niet binnen.