Ministerie onderzoekt leiding justitievakbond na meldingen over integriteit

Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat onderzoek doen naar enkele Juvox-bestuursleden, onder wie de voorzitter, na meerdere meldingen over mogelijke integriteitsschendingen. De bestuursleden zouden zichzelf volgens de melders hebben verrijkt met geld van de bond en ongepast en intimiderend hebben opgetreden tegen leden en oud-bestuursleden die intern kritiek hadden geuit. Juvox is een vakbond met naar eigen opgave ruim drieduizend leden, allen ambtenaren die werken bij onder meer Openbaar Ministerie, rechtspraak en gevangeniswezen. Het bestuur van de bond bestaat eveneens uit justitieambtenaren.

Een externe commissie doet feitenonderzoek naar de vermoedens. Hierbij wordt ook onderzocht of de bestuursleden zich als ‘goed ambtenaar’ hebben gedragen: zorgvuldig, onkreukbaar en betrouwbaar. Commissievoorzitter is hoogleraar criminologie en expert op het gebied van integriteit en bestuur Emile Kolthoff. Een andere commissie heeft eerder beoordeeld of er voldoende aanleiding was voor een onderzoek en of het ministerie opdracht tot onderzoek moest geven, omdat het gaat om bestuursleden van een onafhankelijke vakbond. Die commissie, met daarin onder anderen emeritus hoogleraar bestuurskunde en integriteitsexpert Leo Huberts, kwam tot de conclusie dat dit zo was: ambtenaren dienen zich ook buiten diensttijd goed te gedragen.

Argos berichtte in oktober over Juvox, op basis van documenten en gesprekken met leden en oud-bestuursleden. Opgestapte bestuursleden hekelden het eigenbelang dat zij ervoeren binnen het Juvox-bestuur.  ‘Een voorstel voor hogere vergoedingen is door de voorzitter bedacht en zou leiden tot de hoogste vergoeding voor hemzelf’, aldus een van hen. En: ‘Bij de verkiezingen moest vooral voorkomen worden dat er tegenkandidaten zouden komen en dat er gestemd zou worden over de positie van de voorzitter’.

Uit documenten bleek dat declaraties en facturen van voorzitter Marcel Smit, diens partner - toenmalig notuliste van Juvox - en een oud-penningmeester bij Juvox bij elkaar opgeteld tonnen bedroegen. Dit terwijl Smit is vrijgesteld voor zijn vakbondswerk met doorbetaling van zijn ambtenarensalaris en hij ook zijn onkosten mocht declareren bij zijn werkgever. In de periode 2012-2019 ging het om meer dan 170 duizend euro, waaronder dagdeelvergoedingen voor werkzaamheden bij de bond. 

De oud-penningmeester van Juvox, die tot begin 2019 over de financiën ging, declareerde een kleine 300 duizend euro in de jaren 2011-2018. De rekeningen voor het notuleren door de partner van Smit, bijna 1.100 euro per dag, liepen van eind 2012 tot en met 2019 op tot een kleine 170 duizend euro. Volgens Smit en het huidige Juvox-bestuur waren alle uitgaven rechtmatig, marktconform en voor een deel al onderzocht door een door het bestuur ingehuurd bureau.

Het bestuur van Juvox laat in reactie op het onderzoek weten: ‘Met dit feitenonderzoek komt ten aanzien van alle gedane meldingen en vermoedens enkel de waarheid boven tafel. Dit feitenonderzoek kan dus ook verdenkingen of meldingen ontkrachten. Wij zien daarom het feitenonderzoek, uitgevoerd door een onafhankelijke onderzoekscommissie namens de Integriteitscommissie voor het ministerie van Justitie en Veiligheid, met veel vertrouwen tegemoet.’

Kort na de publicatie van Argos royeerde het Juvox-bestuur een groot aantal kritische leden. Het ging om vier van de vijf afdelingsbesturen en enkele leden van de kascommissie en de ledenraad - het parlement van de vakbond. De afdelingsbesturen hadden het hoofdbestuur eerder in een brief opgeroepen om op te stappen: ‘Wij allen zijn ons terdege bewust dat wij, leden van Juvox, werken bij óf het departement van Justitie en Veiligheid óf bij de rechtspraak. Twee onderdelen van onze rechtsstaat die moeten voldoen aan hoge standaarden van fatsoen en integriteit. Het zou voor zich moeten spreken dat Juvox zorgvuldig omgaat met de door de leden ter beschikking gestelde gelden en met haar integriteit. De wijze waarop het hoofdbestuur handelt gaat te ver’.

Het Juvox-bestuur gaf een scala aan redenen voor de royementen. Bijvoorbeeld het zich ‘op negatieve wijze melden bij het hoofdbestuur om de boekhouding te mogen inzien’ en het ‘leveren van ongefundeerde kritiek’. Verder werden vermoedens geuit over contacten met Argos.

Eerder waren ook al twee kritische bestuursleden, onder wie de nieuwe penningmeester, uit hun functie gezet. Zij zouden zich volgens het hoofdbestuur schuldig hebben gemaakt aan malversaties, waaronder verduistering. De chefs van deze twee ambtenaren ontvingen brieven van Juvox met deze aantijgingen, terwijl deze volgens de beschuldigden aantoonbaar onjuist zijn.