Boer Alex is te genuanceerd: ‘Tja, dat levert geen spannende TV op’

Het videofragment met Alex Datema, melkveehouder en voorzitter van BoerenNatuur, wordt op sociale media nog steeds gedeeld. Men wil vaker mensen zoals Datema zien op televisie. Hebben inmiddels meer media gevraagd naar zijn genuanceerde mening? 

Ik krijg echt reacties vanuit alle hoeken en gaten van het land. Onlangs was ik op een vergadering van LTO Nederland. Dan beginnen mensen er nog steeds over en vragen: ‘Was jij dat?’ De direct aan mij gerichte berichten zijn gelukkig voor 95% positief. Vanuit de boerenkring zeiden sommigen: ‘Knap dat je het lef hebt om dat te zeggen.’ Af en toe zijn mensen kritisch en vragen: ‘Was dat nou nodig?’ Maar ik val BBB niet af in mijn verhaal.

Ik zie in media vaak mensen die het fundamenteel met elkaar oneens zijn samen aan tafel zitten om te discussiëren. Je weet vooraf al dat zij niet bereid zijn om naar elkaar te luisteren en al helemaal niet om gezamenlijk een oplossing te zoeken. Dat is ook helemaal niet in hun belang.

Als je groot wil worden in de politiek, heb je een herkenbare en duidelijke boodschap nodig. Je zegt vooral wat je achterban wil horen. Maar vaak zijn de oplossingen voor problemen niet zo simpel. Er is wel degelijk een probleem dat opgelost moet worden. Een partij als BBB zal niet snel zeggen: de oplossing gaat pijn doen hier en daar, maar dat kan niet anders. Er moet gezamenlijk gezocht worden naar een oplossing.

In het verleden ben ik een paar keer door talkshows gebeld. Ik hing een hele tijd aan de telefoon om uit te leggen hoe ik het zie. Je voelt de spanning tijdens dat gesprek al wegebben. Ze vinden mijn mening dan te genuanceerd. Tja, het gaat geen spannende TV opleveren. 

Vervolgens zie ik Caroline van der Plas en Tjeerd de Groot weer tegenover elkaar zitten met standpunten die haaks op elkaar staan. Ze zijn niet bereid om naar elkaar te luisteren. Blijkbaar willen ze dat graag aan zo’n talkshow-tafel. Ze willen geen verbinding en geen inhoudelijk gesprek met duiding over hoe we een probleem oplossen.

Ik heb vlak voor kerst kort contact gehad met Op1 maar dat is uiteindelijk niks geworden. Dat zou gaan over wat ik heb ervaren. Eigenlijk had ik wel verwacht dat ik meer vanuit andere media zou horen. Maar ik ben dus niet ineens platgebeld door andere redacties.

Gelukkig ben ik niet de enige die dit roept. Ik zie het bredere perspectief wel wanneer ik de krant lees of berichten lees op sociale media. In sommige kringen wordt het gesprek al gevoerd: wat kunnen we wél doen? Helaas zie ik dat gesprek nog niet terug in de media. Ik zie het niet snel veranderen, terwijl we die verandering nu nog harder nodig hebben dan een maand geleden.

Ik denk dat de gemiddelde boer gewoon wil weten waar hij aan toe is. Het niet weten - al een paar jaar niet - maakt heel onzeker. Je kan geen keuzes maken voor je bedrijf maar je voelt wel dat er grote keuzes aankomen. Die keuze kan best zijn dat je moet stoppen, omdat je bedrijf niet aan te passen is aan de eisen van de toekomst. Maar ook dat is duidelijkheid. Dan kan je een plan maken. Hoeveel jaar wil ik nog doorboeren? Of stop ik direct?

Sommige boeren zoeken houvast in het ontkennen van de problemen. De grootste groep is heel gefrustreerd en doet ook mee aan demonstraties. Die frustratie maakt je ook vatbaarder voor polarisatie. Eigenlijk wachten de meeste boeren gewoon tot iemand zegt: ‘We gaan het zo doen.’ Duidelijkheid.

Ik ben ervan overtuigd dat je uit een gesprek met 500 willekeurige boeren en 500 willekeurige burgers een goed en gedegen toekomstvisie kan opmaken. Zonder de belangenclubs want zij hebben zo’n vaste rol als belangenbehartiger dat ze niet vrijuit kunnen meedenken over de toekomst.

Landbouw heeft een grote rol in het landelijk gebied omdat wij meer dan de helft van Nederland beheren. In mijn ideale toekomst kijken we als maatschappij, met elkaar, hoe wij vinden dat ons land eruit moet zien over twintig jaar. Dat beeld bepaalt dan ook voor een groot deel hoe de landbouw er over twintig jaar uit moet zien. Daar gaat het uiteindelijk om, samen de toekomst vormgeven.