Gasboorbedrijf Vermilion houdt mogelijkheid schadeclaim bij ministerie open

Ondanks het groeiende verzet zet het ministerie van Klimaat en Groene Groei door met de plannen om gaswinning in Nederland te versnellen. In een reactie wijst het ministerie erop dat zij juridische verplichtingen hebben om de boringen te laten doorgaan. En dat, wanneer zij niet langer mee zouden werken aan gaswinning, zij in overtreding zouden zijn. En dat past  zo schrijven zij ook aan de Kamer, niet in het ‘betrouwbare bestuur’ dat dit nieuwe kabinet nastreeft.

Maar volgens Kamerlid Tom van der Lee, voorzitter van de parlementaire enquête Groningen, kun je als minister wel degelijk bepaalde gaswinningen tegenhouden. Tegen een prijs. Want een 'nee' van het ministerie zou ertoe kunnen leiden dat een mijnbouwbedrijf dat rechten heeft, een fikse schadeclaim indient. Van der Lee: “Dat kan, afhankelijk van de omvang van het veld, om miljarden euro’s gaan”. 

Het Canadese mijnbouwbedrijf Vermilion sluit dergelijke claims niet uit, zo schrijft het Argos. In reactie op vragen schrijven zij: ‘‘Dat is een recht dat iedereen heeft (..) ik zeg niet dat het nooit kan of gaat gebeuren, wij moeten opkomen voor onze belangen’.

Dat het ministerie al langer rekening houdt met dergelijke claims wordt duidelijk uit geopenbaarde e-mails uit 2021. Daarin rekenen ambtenaren uit hoe groot een dergelijke claim zou zijn.

Ook waarschuwt een VVD-senator in 2018 al, tijdens de behandeling van voorstellen voor internationale verdragen, dat het gasbedrijf Vermilion dergelijke claims inderdaad zou overwegen.

En dan is er nog de excentrieke linkse Franse milieuminister Nicolas Hulot, die in 2018 live op de radio aftrad nadat hij naar eigen zeggen te stevig werd tegengewerkt door de lobby. Hulot kwam het jaar daarvoor met wetgeving waarmee hij een einde wilde maken aan de winning van koolwaterstoffen in Frankrijk. Hij kon vervolgens rekenen op een brief namens Vermilion waarin hij fijntjes werd gewezen op verdragen die investeringsbelangen moeten beschermen. Dergelijke verdragen leidden al eerder tot hoge claims van de industrie aan het adres van overheden. Bovendien stak Vermilion destijds ruim een half miljoen euro in een lobby om de wet tegen te houden, zo blijkt uit een rapport van het Franse Amis de la Terre.

Volgens Bart-Jaap Verbeek, senior onderzoeker bij de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (SOMO), is de toenemende dreiging van schadeclaims onderdeel van een bredere trend. "Naarmate overheden strengere maatregelen nemen om klimaat- en milieudoelen te halen, proberen olie- en gasbedrijven hun investeringen te beschermen. Wereldwijd zien we een toename van grote schadeclaims door deze bedrijven, wat het risico vergroot dat overheden terughoudend worden met nieuw beleid." 

Als Vermilion onrechtmatig benadeeld wordt kan het, net als elk bedrijf, naar de rechter stappen schrijven ze aan Argos. "Als wij een bepaalde vergunning niet krijgen en wij denken dat het onterecht is, dan gaan wij naar de rechter om dat besluit aan te vechten. Als wij naar onze mening, om wat voor reden ook, onrechtmatig benadeeld worden, houden wij natuurlijk wel de theoretische optie open om in Den Haag aan te kloppen en via een claim om een passende compensatie te vragen."

Het bedrijf sluit nadrukkelijk niets uit, al ligt een mogelijke claim nog niet klaar om verstuurd te worden. "Ik zeg niet dat het nooit kan of gaat gebeuren, wij moeten opkomen voor onze belangen.”

Het verzet tegen het gaswinningsbeleid is het sterkst in Friesland. Onder meer het Waterschap (Wetterskip Fryslân) wil gaswinning in het gebied tegenhouden en zegt nu niet langer mee te werken aan het verlagen van het waterpeil. Dat beleid gaat deze week in. Daarmee legt het overheidsorgaan een potentiële bom onder de plannen voor gaswinning in Friesland. Dat blijkt uit gesprekken die Argos de afgelopen maanden voerde met betrokkenen en deskundigen.

Volgens dagelijks bestuurder van het waterschap Remco van Maurik heerst er binnen het waterschap ongemak over het innemen van die positie. “Wij zijn van nature een overheid die graag mee wil werken, we zijn niet oppositioneel.  En we hebben het er hier  ook wel  uitgebreid over gehad. Hoe ver moet je tegen je eigen overheid optreden? Maar we hebben draagvlak, we worden hierin volstrekt gesteund door provincie en gemeenten.“ 

Wat het waterschap betreft is het overleg gestopt en begint nu de juridische route. Want de kans is reeël dat een ministerie of mijnbouwbedrijf de beslissing van het waterschap zal aanvechten. In zo’n geval noemt hoogleraar bestuursrecht Herman Bröring   het verzet van het waterschap best kansrijk. “Als het waterschap goede redenen heeft dan vind ik het voor het Rijk wel een lastig verhaal. Dan wordt het spannend.”

Bröring: “Het is interessant dat waterschap vanuit zijn eigen ministerie die boodschap heeft om bodemdaling tegen te gaan en daar nu zelf beleid op voert. Als dit beleid goed is onderbouwd zodat is aangetoond dat het niet alleen gaat om dwarsliggen, heeft het waterschap in een eventuele rechterlijke procedure een pleitbaar standpunt.” Het Rijk zou zich ook nog kunnen beroepen op het ‘algemeen belang’ als grond om het standpunt van het waterschap ongedaan te maken. “Dat wordt de komende tijd interessant om te volgen.”

In een reactie op vragen schrijft het ministerie van Klimaat en Groene Groei dat het het standpunt van het andere ministerie, van Infrastructuur en Waterstaat, kent. Een actie op de ene locatie niet mag leiden tot een onbedoeld effect elders. Wel schrijft het: “Regelmatig is invloed op andere gebieden of functies echter onvermijdelijk. Daarom blijven onderbouwde uitzonderingen mogelijk.” Ook wordt grond van de Mijnbouwwet  per aanvraag voor gaswinning  beoordeeld of deze veilig kan voor mens en milieu. “In deze beoordeling betrekt KGG ook het advies van het waterschap.” Of er op basis van de door het waterschap nu gevoerde beleid nu helemaal geen nieuwe gaswinning mogelijk is in de provincie Friesland kan het ministerie van KGG niet bij voorbaat zeggen

Het Canadese mijnbouwbedrijf Vermilion laat aan Argos weten: “Het peil van het grondwater in veenweidegebieden moet, nadat Wetterskip Fryslân decennialang de peilen verlaagde ten gunste van de landbouw, weer omhoog. Dat is nieuw beleid.” Het bedrijf beraadt zich nog op vervolgstappen. “Dit is nieuwe en ingewikkelde kost waar nog onderzoek en overleg voor nodig is.”