Medialogica

Xi, Xi wat jij niet ziet

Hoe probeert de Chinese overheid ons beeld van China te beïnvloeden? De Volksrepubliek van president Xi Jinping hanteert de wortel en de stok. Hij financiert het Nederlandse taalonderwijs en intimideert correspondenten.

Jacco Versluis

In ‘Xi, Xi wat jij niet ziet’ onderzoekt Medialogica hoe de Chinese overheid probeert ons beeld van China te beïnvloeden. De Volksrepubliek van president Xi Jinping hanteert daarbij de wortel en de stok. Hij financiert het Nederlandse taalonderwijs en intimideert correspondenten.

Medialogica benaderde verschillende Nederlandse Chinacorrespondenten. Geen van allen willen ze aan deze uitzending meewerken. De reden is veelal dezelfde: de mogelijke reactie van de Chinese autoriteiten, en de gevolgen die dat heeft voor hun journalistieke werk aldaar.

Oud-Chinacorrespondent Tom Van de Weghe van de Vlaamse omroep VRT sprak wel met Medialogica. Volgens de Belgische journalist is zelfcensuur niet te vermijden. 'Als je succesvol wilt zijn als correspondent in China moet je meespelen met het spel. Je kan kritische berichten brengen maar je moet dat afwisselen met positieve geluiden.'

Veel correspondenten hebben een lokale assistent die hen helpt bij de berichtgeving. Deze nieuwsassistenten krijgen zelden de credits, ook niet van Nederlandse correspondenten. Toch hebben zij een grote invloed op wat wij te zien en te horen krijgen. 

Behalve intimidatie, past China ook publieksdiplomatie toe. Bijvoorbeeld via het Groningen Confucius Instituut, een deels door China betaalde en aangestuurde instelling. Het Instituut sponsort veertien middelbare scholen die Chinese les geven. Volgens de directeur van het Confucius Instituut, dr. Jingyi Liu, leren inmiddels 2872 Nederlandse scholieren Chinees op kosten van de Volksrepubliek. Volgens Liu doet China dat ‘om de dialoog te bevorderen’. Volgens critici bedrijft China pr via de schoolbanken.

Bekijk hier de aflevering samengevat in 4 minuten.

sprekers

Tom Van de Weghe

Was van 2007 tot en met 2012 Chinacorrespondent voor de Belgische omroep VRT. Van de Weghe vertelt hoe de voortdurende intimidatie door de Chinese autoriteiten leidde tot zelfcensuur. De Belg schreef een boek over zijn belevenissen: Beestig China.

Lam Wing-kee

Oud-boekverkoper in Hong Kong. Werd eind 2015 samen met vier collega's opgepakt door de Volksrepubliek China. De zaak staat internationaal bekend als de ‘Case of the Missing Booksellers’. Lam’s misdaad: het verkopen van boeken die in China op de zwarte lijst staan. Bijvoorbeeld ongeautoriseerde biografieën van president Xi Jinping.

Lee Cheuk-yan

Vakbondsleider en politicus in Hong Kong. Was er bij toen op 4 juni 1989 het Chinese leger met geweld een einde maakte aan de protesten op het Plein van de Hemelse Vrede. Terug in Hong Kong opende Cheuk-yan een museum ter herinnering aan de protesten. Doelgroep van dit 4 juni-museum waren de Chinese toeristen die Hong Kong bezoeken. Na een langlopend conflict met de eigenaar van het pand, sloot het museum in 2016 de deuren. Volgens Cheuk-yan zit de Communistische Partij van China achter het fiasco van zijn museum.

Frank Dikötter

Historicus verbonden aan de Universiteit van Hong Kong. Kreeg in 2017 een eredoctoraat van de Universiteit Leiden voor zijn onderzoek naar de geschiedenis van communistisch China. Veel van zijn werken zijn ook in het Nederlands verkrijgbaar. Zoals De culturele revolutie en Mao’s massamoord.

Jingyi Liu

Tot voor kort (november 2018) de Chinese directeur van het Groningen Confucius Instituut. Confucius Instituten vallen onder het Chinese ministerie van Onderwijs en hebben als taak de Chinese taal en cultuur te verspreiden. Onder Liu’s leiding werd het Groningen Confucius Instituut twee keer (2015 en 2018) “Confucius Instituut van het Jaar”. Voorwaar geen kattenpis voor wie weet dat er wereldwijd ruim vijfhonderd van deze Instituten zijn. 

Willem Gebuis

Werkte tot zijn pensionering eind 2018 bij het Stedelijk College Eindhoven als teamleider tweetalig onderwijs. De school heeft Chinees in het vakkenpakket. Reden waarom het Groningen Confucius Instituut de school jaarlijks financieel steunt met 10.000 dollar. Ook krijgt de school gratis boeken. Daar, zo blijkt uit ons verhaal, gaat wel eens wat mis.

Margie Li

Geboren in China maar al weer vele jaren woonachtig in Nederland. Doceert Chinese taal en cultuur aan het Stedelijk College Eindhoven.

achtergrondverhalen

CDA stelt kamervragen over Confucius Instituten

Naar aanleiding van onze Medialogica-uitzending vragen twee CDA-kamerleden om opheldering van het kabinet over de relatie tussen de in Nederland gevestigde Confucius Instituten en Nederlandse onderwijsinstellingen.

Confucius Instituten

In de uitzending staan we stil bij het Groningen Confucius Instituut, één van de drie Confucius Instituten in Nederland. De Instituten vallen onder het Chinese ministerie van Onderwijs en hebben als taak de Chinese taal en cultuur te promoten. Wereldwijd zijn er ruim vijfhonderd. Het Groningen Confucius Instituut verschaft financiële steun aan veertien middelbare scholen door heel Nederland.

leestips

Tijdens zijn onderzoek maakt maker Jacco Versluis ook gebruik van Twitter. Deze mensen volgde hij. Volg ze ook voor meer informatie.

Melissa Chan, oud-Chinacorrespondent Al Jazeera
Austin Ramzy, oud-Chinacorrespondent The New York Times
Chris Buckley, Chinacorrespondent voor The New York Times
Gerry Shih, Chinacorrespondent voor The Washington Post
Marieke de Vries, Chinacorrespondent voor de NOS. Verhuist binnenkort naar de Verenigde Staten.
Eefje Rammeloo, Chinacorrespondent voor onder meer Elsevier, Bureau Buitenland en De Telegraaf.

Ook haalde de maker veel feiten uit het zogenoemde ‘Algemeen ambtsbericht China’ van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken. Het bericht bevat ook veel informatie over de mensenrechtensituatie in China.

Meer over de machinaties van president Xi Jinping vind je in deze aflevering van Door het hart van China (VPRO). Presentator Ruben Terlou bezoekt onder andere Shenzhen waar de eerste onderdelen van het beoogde sociaal krediet-systeem worden uitgerold. Dit systeem geeft Chinese burgers plus- en minpunten voor bepaald gedrag en dat kan grote invloed hebben.

Dat dit systeem ook gevolgen voor ons kan hebben zie je in deze aflevering van Tegenlicht (VPRO). Chinese internetgiganten als Alibaba en Tencent kijken buiten de landsgrenzen om hun markt te vergroten. Tegenlicht maakte nog twee afleveringen over China. Kijk bijvoorbeeld naar ‘De Chinese wereldorde’ en ‘De nieuwe zijderoute'.

Bij De Correspondent lees je hoe China met megaprojecten economische groei brengt naar allerlei landen, maar tegelijkertijd die landen opzadelt met torenhoge schulden. Op die manier vergroot China wereldwijd zijn invloed. Ook in Nederland investeert de Chinese overheid veel geld in allerlei ondernemingen, schrijft De Correspondent. Lees hier verder

Blijf op de hoogte