Argos
De kernwapens in Nederland
In New York wordt al twee weken vergaderd over het Non-proliferatie Verdrag, het verdrag dat de verspreiding van kernwapens moet indammen. Ook Nederland is gebonden aan dit NPV. Kernwapens waren begin jaren tachtig een van de belangrijkste onderwerpen in de Nederlandse politiek en brachten honderdduizenden mensen op de been. Nu is die aandacht bijna helemaal weggeëbd. Liggen er nog wel kernwapens opgeslagen in Nederland? En zo ja, is dat dan geen schending van het NPV? In Argos een zoektocht naar de kernwapens in Nederland.
Argos over de kernwapens in Nederland, n.a.v. de afsluiting van de conferentie over het non-proliferatieverdrag in New York. Ondanks het feit dat Nederland officieel kernwapenvrij zou zijn, blijken er op de luchtmachtbasis in Volkel nog steeds kernwapens opgeslagen te liggen. De Nederlandse regering ontkent dit.
Het programma bevat vraaggesprekken met:
- atoompacifist Meindert Stelling, die in de jaren '80 uit zijn functie werd ontheven omdat hij als luchtmacht kapitein weigerde iets van doen te hebben met kernwapens;
- woordvoerder Van As (?) van luchtmachtbasis Volkel, die weigert antwoord te geven op de vraag of er kernwapens op de basis liggen opgeslagen;
- Defensie-voorlichter Buskens die geen mededelingen wil doen;
- onderzoeker Karel Koster(?) van het Brits-Amerikaanse onderzoeksinstituut Basic, die bevestigt dat er kernwapens op de luchtmachtbasis in Volkel liggen opgeslagen. Hij is van mening dat Nederland doordat zij het non-proliferatieverdrag heeft ondertekend een positief signaal zou kunnen afgeven aan landen als India, als Nederland zich aan de afspraken zou houden.
- een voddenraper die samen met de verslaggever illegaal de luchtmachtbasis Volkel betreedt en ingaat op zijn aanvaring met defensie op de luchtmachtbasis;
- Edy Korthals Altes, oud-chef Buitenlandse Dienst bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken, die ontslag nam vanwege het Nederlandse kernwapenbeleid.
Het programma wordt afgesloten met een discussie tussen Tweede Kamerlid Jan Hoekema (D66) en atoompacifist Meindert Stelling. Hoekema ziet de opslag van kernwapens als een "verzekeringspremie voor slechte tijden". Hij wil echter niet bevestigen dat er kernwapens liggen opgeslagen op luchtmachtbasis Volkel. Stelling vindt de houding van Hoekema uit de tijd.
Het programma bevat tevens Oude geluidsfragmenten.
------------
Inleidende teksten (niet compleet):
Tekst 1-A
Argos verslaggever Rudie van Meurs krijgt geen antwoord bij de poort van luchtmachtbasis Volkel. Geen antwoord op de vraag of er op de basis kernwapens liggen opgeslagen. Kernwapens, waartegen ruim 15 jaar geleden nog honderdduizenden mensen te hoop liepen.
Tekst 1-B
Dat was 1981. Maar hoe zit het nu? Liggen er überhaupt nog kernwapens in Nederland, nu de Koude Oorlog is afgelopen. En als dat wel zo is, schendt Nederland dan niet het NPV, het Non Proliferatie Verdrag, het verdrag dat de verspreiding van kernwapens moet indammen. In New York wordt vandaag een conferentie van twee weken over dit NPV afgesloten. En Nederland voert daar als EU-voorzitter de Europese landen aan. Op die conferentie moet blijken in hoeverre de landen die kernwapens bezitten, bereid zijn eerdere toezeggingen na te komen, vertelt de Nederlandse oud-diplomaat Ben Sanders vanuit New York. Hij is daar ontwapenings-adviseur van de Verenigde Naties.
Tekst 1-C
In Argos vandaag een zoektocht naar de kernwapens in Nederland.
Tekst 2
PvdA-leider Wim Kok, niet nu, anno 1997, als minister-president, maar op 21 november 1981 als vakbondsleider tijdens de grote anti-kernwapendemonstratie op het Museumplein in Amsterdam. Kernwapens waren begin jaren '80 een van de belangrijkste thema's in de Nederlandse politiek en brachten honderdduizenden demonstranten op de been.
Tekst 3
Deze voorbijganger op het Museumplein zou nu niet meer demonstreren tegen kernwapens. De aandacht voor kernwapens is anno 1997 bijna helemaal weggeëbd, hoe groot en fanatiek de anti-kernwapenbeweging begin jaren '80 ook is geweest. Toen, vijftien jaar geleden, had Nederland nog zes zogenaamde 'atoomtaken', waarbij onderdelen van het Nederlandse leger moesten werken met kernkoppen. Die bleven overigens wel eigendom van de Amerikanen, vertelt Karel Koster, als Nederlandse onderzoeker betrokken bij het Brits-Amerikaanse onderzoeksinstituut BASIC.
Tekst 4
Met het wegvallen van de Koude Oorlog zijn een aantal van die atoomtaken van het Nederlandse leger afgeschaft. Onderzoeker Koster legt uit waarom.
Tekst 5
Een aantal atoomwapens zijn dus vanuit Nederland teruggetrokken naar de Verenigde Staten. Dat staat vast. Maar zijn ze allemaal verdwenen? Dat zou logisch zijn. De dreiging van de Sovjet-Unie is immers verdwenen. En die Sovjetdreiging werd altijd opgegeven als reden voor de aanwezigheid van atoomwapens op Nederlands grondgebied. Of liggen er toch nog kernwapens in Nederland.
Tekst 6
Nauwelijks nog bewaking op de luchtmachtbasis Volkel. Dat lijkt erop te wijzen dat er geen kernwapens meer liggen. Want vroeger was dat wel anders.
Tekst 7
Andree van Es, toen nog Tweede Kamerlid voor de PSP, in een reportage van de VARA-radio over een actie bij de vliegbasis Volkel aan het eind van een actieweek tegen kernwapens in mei 1984. Toen lagen er overduidelijk kernwapens op Volkel, maar vraag blijft of ze er nu nog liggen.
Tekst 8
Een fragment uit documenten van de Amerikaanse luchtmacht. Documenten waaruit blijkt dat de Amerikanen weliswaar overal in Europa kernwapens terugtrokken, maar tegelijkertijd op zeven luchtmachtbases in Europa kelders bouwden. Hele speciale kelders, legt Karel Koster uit.
Tekst 9 = BREAK
U luistert nog steeds naar Radio 1, VPRO a/d Amstel, het programma Argos. Vandaag over kernwapens in Nederland. Uit documenten blijkt dus dat op de luchtmachtbasis Volkel nog steeds atoomwapens liggen. Want Nederland heeft nog een kerntaak over: de nucleaire vliegtuigbommen. Onderzoeker Karel Koster.
Tekst 10
De grote vraag is waarom die kernwapens er nog steeds liggen. Want de Koude Oorlog is afgelopen en daar ging het toch allemaal om. Onderzoeker Karel Koster:
Tekst 11
De massale anti-kernwapenbeweging van begin jaren '80 is verdwenen, maar ook op dit moment zijn er nog steeds felle critici actief. En soms uit onverwachte hoek. Bijvoorbeeld oud-diplomaat Edy Korthals Altes. Hij was chef Buitenlandse Dienst bij het ministerie en Nederlands ambassadeur in verschillende landen. In 1986 vertrok hij bij Buitenlandse Zaken uit protest tegen de Amerikaanse en Nederlandse nucleaire politiek. Nu is hij onder andere vicevoorzitter van een internationale kerkelijke vredesorganisatie. Korthals Altes is het absoluut oneens met de stelling dat het niet veel zin meer heeft om je druk te maken om die ene Nederlandse kerntaak die is overgebleven.
Tekst 12
Ook volgens onderzoeker Karel Koster zijn er zwaarwegende redenen om tegen de laatste atoomwapens in Nederland te ageren.
Hoe verhoudt zich de opslag van kernwapens op Nederlandse grondgebied zich met een uitspraak van het Internationaal gerechtshof in juli 1996 uitspraak die neerkwam dat kernbewapening illegaal is.