Tim de Wit over Groot-Brittannië na de Brexit: ‘Ik heb onderschat hoe oneerlijk het in die samenleving verdeeld is’

'De Wit en de Brit' is vanaf zondag 2 februari te zien op NPO 2 en NPO Start

GERHARD BUSCH

1 februari 2025

Na zeven tropenjaren in Londen zit Tim de Wit alweer enige tijd in Nederland. Voor de driedelige VPRO-serie 'De Wit en de Brit' keerde hij terug naar Groot-Brittannië om te onderzoeken wat daar na Brexit allemaal veranderd is.

Tim de Wit (1981) zit amper een jaar als NOS-correspondent in Groot-Brittannië wanneer de Britten er in 2016 per referendum voor kiezen om uit de EU te stappen. Hierna volgen jaren van getouwtrek en gesteggel, maar in 2020 is het zover: de Brexit is een feit. Groot-Brittannië maakt geen deel meer uit van de Europese Unie.

Een jaar later keert De Wit – na zijn veelvuldige optredens in het NOS Journaal al Mr. Brexit gedoopt – terug naar Nederland. Exit Mr. Brexit, zou je denken, maar dat valt mee. De Wit levert bijdragen aan het VPRO-radioprogramma Bureau Buitenland, maakt samen met Arend Jan Boekestijn de podcast Europa draait door en in 2022 schrijft hij een boek over zijn avonturen in Groot-Brittannië, getiteld Wankel koninkrijk. Op televisie vervangt hij regelmatig presentator Jeroen Pauw in de talkshow Bar laat en vanaf 2 februari is hij op NPO 2 te zien in de driedelige VPRO-serie De Wit en de Brit. Daarin keert hij bijna tien jaar na het referendum terug naar het niet altijd even verenigde koninkrijk en onderzoekt hij wat er na Brexit allemaal veranderd is.

We spreken De Wit begin januari in zijn nieuwe standplaats, Amsterdam.

Tim de Wit en Nigeriaanse-Pubquiz — Tim de Wit bij een Nigeriaanse pubquiz

‘Zeker. Humor is iets wat daar gewoon in de genen zit. Dit is toch heel anders dan bijvoorbeeld in Berlijn, waar ik woonde voor ik naar Londen ging. Natuurlijk, niet elke Brit is hilarisch en niet elke Duitser oersaai, maar in Berlijn had ik op een verjaardag bijna altijd serieuze gesprekken over politiek en moeilijke Duitse schrijvers. Ging ik naar een Britse verjaardag, dan was er altijd wel iemand die zonder enige aanleiding ineens een sketch begon op te voeren. Er wordt in Groot-Brittannië gewoon veel meer gelachen. Dit is ook hun manier van omgaan met ongemak. Terwijl Nederlanders heel direct zijn en alles meteen benoemen, zouden Britten dat nooit doen. Daar zit te veel gêne, te veel schaamte. Wat ze dan maskeren met humor. Het is alsof ze daar van kinds af aan in getraind worden, want je zal op een Britse bruiloft nooit iemand met een papiertje in zijn hand een speech zien geven. Dat gaat uit het hoofd. En altijd is het hilarisch. Terwijl je bij ons dan een zenuwachtige schoonvader hebt die begint te stamelen: “De A is van Anton...”’

‘Heel herkenbaar. In Nederland, en daar moest ik echt wel even aan wennen toen ik weer terug was, denken we overal recht op te hebben. In het verkeer, in de trein. Maar in Groot-Brittannië zal het nooit gebeuren dat ze een zwangere vrouw in de trein laten staan, of iemand van boven de zestig aan een koordje laten hangen. Dat is simpelweg not done. Britten zijn ook beroemd om hoe ze in de rij staan. Nooit dringen en netjes op je beurt wachten. Ik ging ooit naar een tenniswedstrijd op Wimbledon en kwam daar terecht in wat ze “the Queue” noemen, die ellenlange wachtrij voor de kassa. Tegenwoordig kun je alles online bestellen, maar in Wimbledon heb je nog tradities en die schrijven voor dat je ernaartoe gaat en netjes in de rij wacht. Ik ben daar toen om vijf uur ’s ochtends heengegaan en ik geloof dat ik pas om twaalf uur aan de beurt was. Wat geen enkel probleem was, want ondertussen heb ik met iedereen een praatje gemaakt. Britten kunnen namelijk heel goed in de rij staan. De zon scheen toen wel, dus dat hielp.’

Zaken als humor, zelfspot en beschaving – die dingen zijn goed aan Groot-Brittannië, maar het is geen gemakkelijke plek voor een journalist
Tim de Wit

‘Zeker. Zaken als humor, zelfspot en beschaving zijn goed aan Groot-Brittannië, maar het is geen gemakkelijke plek om te werken als je journalist bent. Dat heb ik bij deze serie ook weer gemerkt. Het was een hele klus om dingen voor elkaar te krijgen, want Britten zijn al niet dol op de media, laat staan op buitenlandse media. Ze zijn ook veel meer in zichzelf geïnteresseerd dan in het buitenland. Terwijl wij in Nederland, omdat we zo klein zijn, veel meer naar dat buitenland kijken. Je weet gewoon dat ze in het torentje beginnen te kirren wanneer CNN belt. Dan worden de agenda’s leeg geveegd. Denk maar niet dat dat ook in Engeland gebeurt. Welke premiers heb ik daar allemaal meegemaakt? Boris Johnson, Theresa May, David Cameron… Ik heb verschillende interviewverzoeken ingediend, maar ik denk dat ze daar toen begonnen te gieren van de lach. Wat denken ze wel niet in Nederland? Dat we voor hen tijd gaan vrijmaken?’

Ik zou best een biertje met Johnson willen drinken in de pub. Met Trump niet

‘Precies. Of je hem nou leuk vindt of niet, hij won de verkiezingen in 2019 wel met een enorme meerderheid. Sinds zijn gedwongen vertrek in 2022 is het in zijn partij een zootje en voor hem is het ook kwakkelen. Hij ligt dus blijkbaar goed bij de Britse kiezer. Dat merkte ik ook tijdens het gesprek, want hoe kritisch ik ook op hem was, en nog steeds ben: Johnson is ongelooflijk grappig en charmant. Toen hij binnenkwam maakte hij ook meteen een praatje met de cameraman en onze producer. Ik denk niet dat dit allemaal even gemeend was, maar het is wel beschaafd. Ik kan hem wel een charlatan en een clown vinden, maar die beleefdheid zit echt in hem, net als de humor. Dat is toch typisch Brits en veel mensen waarderen dit in hem. Ik zou met Johnson ook best een biertje willen drinken in de pub. Met Trump niet, die heeft die uitstraling veel minder. Dat is gewoon een bullebak.’

Tim de Wit over Groot-Brittannië na de Brexit: ‘Ik heb onderschat hoe oneerlijk het in die samenleving verdeeld is’

Buitenhof: 21 december 2025

OVT 21 december 2025

OVT Doc: Zeg Paus, waar is m’n kunst?