Uit de hele wereld ontving Herman Boerhaave (1668-1738) brieven waarin hij om medisch advies werd gevraagd. De Leidse arts en hoogleraar plantkunde werd gezien als een vernieuwer, omdat hij met de traditionele geneeskunde brak. Historicus Luuc Kooijmans schreef een biografie van Boerhaave, ‘Het orakel'. Een boek dat deel maakt van de Sleutelfiguren reeks.

Herman Boerhaave kwam uit een eenvoudig orthodox christelijk milieu. Zijn vader was predikant in Voorhout, een dorp bij Leiden. Er was geen geld om te studeren. Hij ontving een beurs om predikant te worden, en zou daarmee in de voetsporen van zijn vader treden. Op de universiteit kreeg hij filosofie, als basis voor theologie. Bij filosofie betekende dat veel natuuronderzoek, hetgeen uiteindelijk zijn belangstelling kreeg. Kooijmans: “Op een gegeven moment is hij geïnteresseerd geraakt in het probleem van hoe geest en lichaam verbonden zijn. Om dat te begrijpen moest je precies weten hoe het lichaam functioneerde. Dat is hij toen gaan onderzoeken.”

Hij ging geneeskunde studeren. Daarnaast verdiepte hij zich in scheikunde en plantkunde. Hij promoveerde en werd behandelend arts en hoogleraar plantkunde. Het was een tijd waarin wetenschappers voortdurend moesten waken voor de heersende theologische dogma’s. De ziel was onsterfelijk, het lichaam was slechts een tijdelijk omhulsel. Tot de zeventiende eeuw was de geneeskunde gebaseerd op Griekse en Romeinse opvattingen. Er bestonden onsamenhangende observaties. Het anatomisch onderzoek kwam op gang, de bloedsomloop werd ontdekt. Boerhaave wist de onderzoeken van zijn voorgangers in een systeem te bundelen. Hij beschouwde het lichaam als een hydraulische machine. Kooijmans: “Hij stelde het heel eenvoudig voor. Je hebt een apparaat, daar worden vloeistoffen in rondgepompt. Als het goed circuleert dan ben je gezond. Maar als de circulatie stokt, dan ben je ziek.”

Boerhaave werd niet beroemd als de ontdekker van een ziekte of de uitvinder van een medicijn. Hij dankt zijn prominente plek in de medische geschiedenis aan de beschrijving , in 1723, van de spontaan gescheurde slokdarm die door hevig braken wordt veroorzaakt. Het ging de boeken in als het ‘syndroom van Boerhaave’. Daarnaast werd hij als empirische wetenschapper aanbeden. Bij zijn onderzoek ging hij uitsluitend proefondervindelijk te werk. Zijn nieuwe aanpak verspreidde zich snel. Tot ver buiten Europa.

In zijn nieuwe roman Shanghai massage schuilt schrijver L.H. Wiener zich andermaal achter een paar alter ego’s. Het is een vervolg op zijn semi-autobiografische levenswerk dat hij in de afgelopen vierenveertig jaar heeft opgebouwd. Een oeuvre dat een gefictionaliseerde kroniek van zijn leven omvat. Verhalen waarin vrouwen, drank, en het leraar- en schrijverschap een belangrijke rol spelen. De rode draad in zijn werk vormt een familiedrama dat zich aan het begin van de Tweede Wereldoorlog voltrok.

L.H. Wiener was veertien jaar toen zijn moeder hem de tragische familiegeschiedenis vertelde. Zijn opa, oma en oom waren vanwege hun joodse afkomst zo bang voor de Duitsers dat ze een dag na de inval, op 11 mei 1940, gezamenlijk zelfmoord hebben gepleegd. De vader van L.H. Wiener koos niet - zoals zijn broer - voor diens ouders, maar voor de liefde, voor de vrouw die uiteindelijk zijn moeder werd. Het is de geschiedenis van een man die door de oorlog in één keer alles kwijtraakte en zich vervolgens van de maatschappij afsloot. "Hij kon sociaal niet meer functioneren, wantrouwde iedereen." Zelfs tegenover zijn zoon was hij gesloten.

In het werk van L.H. Wiener is het familiedrama na verloop van tijd steeds meer in beeld gekomen. Meestal summier, maar het verhaal is uiteindelijk in alle stadia verteld. Het begon met Lyken blijven in de woning, een verhaal dat hij publiceerde toen hij al twintig jaar als schrijver actief was. Een kwarteeuw later heeft hij met Shanghai massage, waarin wederom enkele passages naar het drama verwijzen, alles gezegd.

Shanghai massage vertelt het verhaal van de (drankzuchtige) oud-leraar en schrijver Ezra Berger, die een relatie met een oud-leerlinge heeft gehad die tweeënveertig jaar jonger is. Een breuk die voor aanvang van de relatie is ingecalculeerd, maar liefdesverdriet en jaloezie kwellen hem. L.H. Wiener beschrijft hoe de man troost zoekt in alcohol en internetporno. Shanghai massage is een boek vol zelfspot en agressie, over ouderdom, onmacht en berusting.