Boeken

Otto de Kat & Erik Jan Harmens

In Boeken vertelt schrijver Otto de Kat over zijn nieuwste roman 'Bericht uit Berlijn', een boek over een loodzwaar persoonlijk dilemma in een meedogenloze oorlog. Daarna een gesprek met schrijver en dichter Erik Jan Harmens over 'De man die in zijn eentje de Olympische Spelen organiseerde', een roman over management en organiseren, waarin mensen opgeroepen worden hun beperkingen te kennen.

In het voorjaar van 1941 bereikt Oscar Verschuur, Nederlands diplomaat in Bern, een geheim bericht vanuit Berlijn over de ophanden zijnde Duitse aanval op de Sovjet-Unie; operatie Barbarossa. Verschuur ontvangt dit bericht van zijn dochter Emma, wiens Duitse man op het Ministerie van Buitenlandse Zaken werkt. Voormalig literair recensent en uitgever Otto de Kat (pseudoniem van Jan Geurt Gaarlandt) schetst in Bericht uit Berlijn de overwegingen van een diplomaat in oorlogstijd. Verschuur weet dat hij alarm moet slaan bij de geallieerden en beschikt over de noodzakelijke contacten. Hij weet ook dat hij daarmee zichzelf en vooral ook zijn dochter in groot gevaar brengt. Dan komt de afweging; kiest hij voor zichzelf, zijn familie of voor het algemeen belang?

Bericht uit Berlijn wordt in de recensies een afgewogen roman in de stijl van Slauerhoff en Vestdijk genoemd. Een boek met rake typeringen waarin geen woord te veel staat. De Kat zegt grondig research voor zijn boeken te doen, zodat het decor en de personages kloppen. Zo gebruikte hij voor dit boek een telefoonboek van Berlijn uit 1941 om ervoor te zorgen dat telefoonnummers van bestaande personen klopten. De familie in het boek is versplinterd door het diplomatenbestaan en de enige man die Oscar in vertrouwen kan nemen zit, net als Oscars vrouw Kate, in Londen. Tijdens de reis die Verschuur door Europa moet maken om zijn geheim niet meer alleen te hoeven dragen moet hij om zien te gaan met de zware afweging die hij te maken heeft.

Otto de Kat (1946) groeide op in een familie van bestuurders en raakte, mede door verhalen over de oorlog die hij hoorde in zijn familie, al vroeg gefascineerd door de vraag ‘hoe leven mensen in een wereld, die om de hoek gek geworden is?’ Meerdere familieleden van de Kat waren diplomaat of burgemeester in oorlogstijd, en merkten dat het leven tussen de bommen door gewoon doorging. Ondanks de uitzonderlijke situatie, die soms noopte tot uitzonderlijke (verzets-)daden, hielden veel mensen zoals de familie van De Kat er een betrekkelijk comfortabel leven op na. Volgens de schrijver is dit altijd een actueel thema dat geldt voor iedere conflictsituatie. Bericht uit Berlijn noemt hij dan ook met nadruk geen historische roman; het onderwerp is toevallig historisch, maar het gevoel en de dilemma’s die gepaard gaan met de gelijktijdigheid van ellende en normaliteit zijn van alle tijden.

Communicatieadviseur, dichter en ex-kampioen poetryslam Erik Jan Harmens werkte jarenlang als uitvoerend producent voor verschillende theatergroepen en merkte gaandeweg dat hij niet beschikte over het benodigde organisatorische talent. Hij hield het naar eigen zeggen verbazingwekkend lang vol voor iemand die geen hoofd- en bijzaken kan onderscheiden. Zijn boek De man die in zijn eentje de Olympische Spelen organiseerde gaat over onvermogen, mismanagement en zelfoverschatting. Harmens wil de lezer meegeven dat sommige dingen voor sommige mensen te groot zijn. En dat dat niet erg is.

Ron van Dijk is getrouwd, heeft twee kinderen, woont in een vinex-wijk en was tot twee keer toe ceremoniemeester bij een bruiloft. Ron heeft zich stellig voorgenomen dat hij een geboren organisator is en vanuit die hoedanigheid neemt hij het op zich de Olympische Spelen in Nederland en België te organiseren. Om de kosten te drukken houdt hij kantoor in zijn eigen woning en neemt hij slechts één werknemer aan; een persoonlijk assistent. Tegen de tijd dat hij merkt dat hij een te groot project heeft aangenomen, loopt hij al hopeloos achter op zijn schema en valt er eigenlijk niet zo veel meer te redden. Uit wanhoop probeert hij momentum te creëren door zich te focussen op details als broodbeleg. Hij houdt zich voor dat wanneer een detail goed zit en loopt, het grote geheel als vanzelf ook wel goed komt. Als een soort kosmische gunst.

Volgens Harmens is het boek een oproep aan mensen om hun beperkingen te erkennen. Immers; wanneer je weet wat je niet kan, weet je ook wat je wél kan. Mensen zijn erg bang voor deze erkenning, omdat ze volgens Harmens denken dat wanneer ze toegeven dat ze iets niet kunnen, ze daarmee toegeven dat ze niets kunnen. Daarom kom je volgens de auteur in het bedrijfsleven zo veel incapabele mensen op hoge posities tegen; ze zijn doorgegroeid in de organisatie en terechtgekomen in een functie die ze eigenlijk niet aankunnen, geven dat niet toe, maar zakken ook niet een treetje af. Als ze hun beperkingen beter hadden gekend, hadden ze ook niet op de verkeerde plek gezeten. Ron van Dijk is niet in staat om te onderkennen dat hij helemaal geen organisator is, verliest zich in details en verzandt zodoende in zijn eigen ambities.