Afgelopen zondag kreeg schrijvend journalist Carolijn Visser de VPRO Bob den Uyl Prijs 2013 uitgereikt voor haar boek Argentijnse avonden. Daarin beschrijft ze het verhaal van twee generaties Nederlandse emigranten in Argentinië en het wonderlijke avontuur van Rinus van Mastrigt dat hieraan voorafging.

Haar boek is een gevolg van een toevallige ontmoeting. Tijdens een reis door Argentinië bezocht Visser het plaatsje Tres Arroyos, zo'n vijfhonderd kilometer ten zuiden van Buenos Aires, waar een Nederlandse gemeenschap leeft. In 1889 kwam daar de eerste groep Nederlandse landverhuizers per stoomschip aan. Visser: 'Ze hadden in Nederland honger en ze hadden gehoord dat je in Argentinië drie keer per dag vlees kon eten.'

In Tres Arroyos ontmoet ze Ida van Mastrigt, de consul aldaar, die haar de verworvenheden van de Nederlandse kolonie laat zien. Als Visser tegen haar zegt dat ze op zoek is naar verhalen over Nederlandse emigranten, overhandigt Ida haar een papieren tas met daarin de brieven die haar vader Rinus had geschreven toen hij in 1937 vanuit Rotterdam naar Nederlands-Indië fietste (!) om aan werk te komen.

In Argentijnse avonden reconstrueert Visser de fietstocht van Rinus en de periode die volgt. De verloofde van Rinus reist hem per boot achterna. Ze trouwen in Nederlands-Indië en krijgen twee dochters: Ida en Miep. Tijdens de oorlog brengt Rinus enkele jaren in jappenkampen door. Als hij na terugkomst zijn vrouw op overspel betrapt, besluit hij naar Nederland terug te gaan. Daar kan hij niet meer aarden en vertrekt naar Argentinië. Zijn dochters laat hij overkomen, waar ze worden opgenomen in de Nederlandse emigrantengemeenschap. De hereniging levert een gespannen verhouding op.

De laatkomer, de nieuwe roman van de Vlaamse schrijver Dimitri Verhulst, gaat over een oude man die zijn huwelijkse sleur volledig zat is. Omdat scheiden gezichtsverlies zou betekenen, doet hij alsof hij dementeert. Zijn inspanningen hebben succes. Hij wordt in een bejaardentehuis geplaatst, waardoor hij aan zijn liefdeloze huwelijk kan ontsnappen.

De 74-jarige Désiré Cordier, de hoofdpersoon van De laatkomer, poept met opzet in z’n broek. Hij heeft een missie. En daarvoor is het noodzakelijk dat hij geregeld in zijn broek poept. Het idee voor het verhaal ontstond bij Verhulst toen hij een periode net iets te vaak een bejaardentehuis bezocht. Hij vond het schrijnend om te zien hoe mensen daar hun tijd moeten uitzitten. Het is net een gevangenis, zegt Verhulst, alsof het een straf is om oud te zijn.

Toch is er voor Cordier maar één uitweg: de vrijheid van het bejaardentehuis. Hij is zijn vrouw meer dan beu. Ze begrijpt hem niet, ze verwijt hem van alles en heeft geen enkele belangstelling voor wat hem werkelijk bezighoudt. Verhulst ziet het maar al te vaak om zich heen: koppels die al jaren op elkaar zijn uitgekeken en die er toch voor kiezen om samen te blijven.

Cordier gedraagt zich als een totaal verwarde man en veinst alsof hij alzheimer heeft. Met succes. Hij wordt opgenomen in verpleeghuis Home Winterlicht. Daar wordt zijn leven op z’n kop gezet als hij ontdekt dat zijn oude jeugdliefde Rosa Rozendaal, die echt dement is, in hetzelfde verpleeghuis blijkt te verblijven als hij. Het meisje waarop hij vroeger stapelverliefd was, maar dat hij nooit durfde te zoenen. Hij besluit om al die verloren decennia alsnog in te halen.