Komende dinsdag is de inhuldiging van koning Willem-Alexander. Na 33 jaar doet koningin Beatrix afstand van de troon. Onderzoeksjournaliste Jutta Chorus werkte al enkele jaren aan een biografie over Beatrix voordat de abdicatie werd aangekondigd. Beatrix. Dwars door alle weerstand heen concentreert zich op de laatste, moeilijke jaren van haar koningschap, vanaf 2000 tot het heden.

In 2005 schreef Jutta Chorus voor NRC Handelsblad een groot artikel over Beatrix. Toen ze hiervoor politici en vrienden van de koningin interviewde, ontdekte ze hoe openhartig over haar gesproken werd. Op vragen naar belangrijke gebeurtenissen nam men geen blad voor de mond. Ze begon ineens de mens achter de functie te zien.

Voor de biografie Beatrix. Dwars door alle weerstand heen sprak Chorus met vijfenzestig mensen die de scheidende koningin van dichtbij hebben meegemaakt. Onder wie prins Friso, prinses Mabel, oud-premiers, huisvrienden, hofdames en andere vertrouwelingen. Beatrix sprak zij zelf niet, maar de biografie bevat veel letterlijke citaten.

Het boek schetst het verloop van Beatrix’ ambtstermijn, hoe ze haar functie vervulde en hoe ze omging met de ingrijpende gebeurtenissen die zich na 2000 voltrokken. Zoals de perikelen rond het huwelijk van Willem Alexander, het overlijden van echtgenoot prins Claus, de moord op Pim Fortuyn en Theo van Gogh, de aanslag tijdens Koninginnedag in Apeldoorn, de schreeuwer op de Dam, de rol van de PVV in de regering en het skiongeluk van zoon prins Friso.

'Ik kan geen goed meer doen', verzuchtte ze in 2000 nadat ze kritiek kreeg op haar keuze uit de collectie van naoorlogse Nederlandse kunst in het Stedelijk Museum. Dit soort 'bemoeienissen' werden Beatrix niet in dank afgenomen, het deed afbreuk aan haar populariteit. Tragisch genoeg maakte het noodlot haar de laatste jaren weer geliefder. Chorus: 'Alle moeite die zij zich getroostte om haar functie te vervolmaken, heeft haar niet meer sympathie bezorgd. Maar elk noodlottig incident was voor het volk genoeg om haar innig in de armen te sluiten.'

Drie jaar geleden verscheen van schrijver en vertaler Theo Kars het eerste deel van Memoires van een slecht mens, waarin hij uiteenzet hoe hij heeft kunnen worden wie hij nu is. In het tweede deel beschrijft hij de periode 1965-1991, waarin hij ondanks alle weerstand erin slaagde van zijn pen te bestaan.

Het tweede deel begint met zijn arrestatie voor zijn aandeel in de postwisselfraude. De oplichting van de Rijkspostspaarbank kwam aan het einde van het eerste deel aan de orde, hij schreef er ook twee boeken over: De vervalsers (1967) en De huichelaars (1978). In 1965 werd hij opgepakt en veroordeeld tot twee jaar en drie maanden gevangenisstraf. Zijn cel zag hij als een monnikencel, een schrijver die in zijn werkkamer zat opgesloten.

Geheel tegen zijn zin werd hij vervroegd in vrijheid gesteld. De vrijlating kwam hem niet goed uit, omdat hij De vervalsers aan het schrijven was. Bovendien was het winter en had hij geen zin om aan de hand van de reclassering te lopen. Niet alleen in de gevangenis was Theo Kars een buitenbeentje, binnen de Nederlandse literatuur is hij ook altijd zijn eigen gang gegaan. Volgens hem is er bijvoorbeeld maar één manier om romans te schrijven, en dat is: autobiografisch te werk gaan.

Er is geen boek dat hem zo sterk heeft beïnvloed als Quo Vadis van Henryk Sienkiewicz. Kars: ‘Ik trof er het basispakket in aan van mijn levensinstelling: hedonisme, atheïsme, desinteresse in een maatschappelijke carrière, de wens altijd de regie over mijn leven te behouden en het voornemen zelfmoord te plegen als het onleefbaar zou worden.' Dat het derde deel postuum zal verschijnen zal geen verbazing wekken. 'Het avontuur van je leven houdt pas op, op het moment dat je dood gaat. Pas dan kun je de eindbalans van het leven opmaken.' Met de aangekondigde zelfmoord zal hij tot de laatste adem de regie in eigen handen houden.

Bekijk ook de aflevering van VPRO Boeken uit 2010, waarin Wim Brands met Theo Kars over het eerste deel van zijn memoires sprak.