Afgelopen dinsdag stapte Geert Wilders uit de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB en daarmee kwam een eind aan Kabinet Schoof. De campagne is begonnen, want op 29 oktober mag Nederland opnieuw naar de stembus. Terwijl het land zonder missionair kabinet zit, stapelen belangrijke dossiers zich op. In Buitenhof demissionair vicepremier Sophie Hermans.

‘Ik herken ruzie niet’, verteltHermans over de herinvulling van ministersposten nu de PVV uit kabinet Schoof is gestapt. Verschillende media berichtten over onenigheid bij VVD, NSC en BBB met name over de ministerspost Asiel en Migratie. BBB-bewindspersoon Mona Keijzer werd naar voren geschoven als opvolger van Marjolein Faber. Hermans stelt dat het logisch is dat deze portefeuille bij minister van Justitie en Veiligheid David van Weel terecht is gekomen. ‘Het is gewoon voor de VVD een belangrijke portefeuille’. Er is veel gesproken met de collega’s van BBB en NSC vertelt Hermans, ‘nieuwe inzichten kunnen natuurlijk altijd komen. Maar voor dit moment is voor mij het belangrijkste: aan de slag’. Volgende week is het VVD-congres. Voor Hermans staat de positie van partijleider Yeşilgöz niet ter discussie: ‘ik heb er alle vertrouwen in dat we onder haar leiding een goede rechts-liberale koers kunnen neerzetten’.  

‘In Den Haag ligt nu een aantal processen stil, doordat het kabinet gevallen is. Maar het land ligt niet stil. De economie ligt niet stil. De industrie zegt niet dat wij ook even demissionair zijn’, aldus Hermans. Haar voornemen is dan ook om ingezet beleid door te zetten en met de Kamer samen te werken ‘om de voorstellen er doorheen te krijgen’, en ‘alles doen wat nodig is om de problemen zo goed mogelijk op te lossen’. 

Lees meer:

• Een politieke dans die nooit eindigt: bij de VVD draait al twintig jaar alles om de PVV (NRC)
• Debat kabinetsval: Wilders onder vuur, Yeşilgöz doorgezaagd over samenwerking met PVV (RTL Nieuws)
• VVD-fractieleider Hermans wil niet met PVV in kabinet ondanks flirt Wilders (Hart van Nederland)
• Klimaatplannen kabinet vandaag gepresenteerd, ergernis over fossiele subsidie (NOS)

Ze heeft al maanden geen contact meer gehad met de man die haar voor het kabinet voordroeg, wil nooit meer samenwerken met de PVV en zit momenteel zonder functie thuis. Maar ze heeft wél van dichtbij kennisgemaakt met het landsbestuur. Voormalig staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Ingrid Coenradie schuift aan. 

‘Het is onaf', vertelt Coenradie over haar werk als staatssecretaris van Justitie en Veiligheid. 'Mijn verantwoordelijkheidsgevoel stopt niet ineens.  Nu heb ik wachtgeld, zoals dat geregeld is in Nederland, maar ook een lege werkkamer en er liggen veel dossiers op stapel. Dat is voor mij niet te rijmen’, vertelt ze. Het liefst wil Coenradie dinsdag terug. Zou dat bij een andere partij kunnen? 'Dat weet ik niet, ik zou mijn klus willen afmaken omdat ik een commitment heb vanuit mijn bestuurdersrol'. Toen Coenradie werd gevraagd door PVV-leider Geert Wilders voor een rol als bewindspersoon is er gesproken over ‘dualisme waarin je elkaar kunt aanspreken en ook kritiek mag hebben op elkaar’, vertelt ze en met dat vertrouwen is ze in het kabinet gestapt. Coenradie vertelt dat het bewindspersonenoverleg bij de PVV een ‘rustmoment’ was waarin afstemming plaatsvond. ‘Geert was daar enige tijd niet meer bij’, aldus Coenradie. Daardoor verdween voor haar de ‘meerwaarde’ om er naartoe te gaan’  

‘Ik zat niet op mijn plek bij de PVV’, merkte de oud-PVV-staatssecretaris. ‘Dat is niet een moment. Zoiets gaat sluimerend.’ Coenradie is tijdens haar werk anders gaan kijken naar het gevangeniswezen: ’het is geen doodzonde om van mening te veranderen’, vertelt ze. Veel PVV-kiezers zijn teleurgesteld en zijn hun vertrouwen in de politiek verloren. Kan de politiek dat vertrouwen herstellen? ‘Dan moet je heel eerlijk zijn. Dan moet je met een realistisch programma komen. Geen beloftes doen waarvan je weet dat je die misschien niet kunt waarmaken. Maar vooral stoppen met ruziemaken. En vooral samen gaan werken. Want dat is denk ik waar de kiezer behoefte aan heeft’, aldus Coenradie.  

Lees meer:

• Ipsos I&O: Val kabinet vergroot politieke verdeeldheid (NPO Radio1)
• Hoe Coenradie de campagne op z’n kop kan zetten en het de VVD lastig kan maken (Algemeen Dagblad)
• Ruzie over PVV-ministersposten splijt overgebleven regeringspartijen (Trouw)

Met Tweedekamerverkiezingen in zicht is het fusieproces van GroenLinks en PvdA in een stroomversnelling gekomen. Deze week al zijn de leden gepolst of ze willen instemmen met de oprichting van een nieuwe progressieve partij. Een gesprek met één van de architecten van deze nieuwe partij: Jesse Klaver.   

'Als je het systeem wil veranderen, moet je buitengewoon pragmatisch zijn in hoe je dat doet’, vertelt Klaver. ‘Voor 95 procent vinden Partij van de Arbeid en GroenLinks al jaren hetzelfde,’ vertelt hij. 'Als je echt als links een stevig alternatief wil vormen voor het type politiek dat we de afgelopen jaren hebben gezien dan zul je moeten samenwerken dat is niet op alle punten hetzelfde. Maar wat ons bindt is veel groter dan waar het verschil zit. De strijd die we moeten aangaan is met de antidemocratische krachten en met de rechtse partijen die ideeën hebben die haaks staan op de onze’.  

Frans Timmermans lijkt de leider te worden van die nieuwe linkse partij. Is leiderschap iets wat Klaver overweegt? ‘Nee want Frans Timmermans is beschikbaar’, stelt Klaver. 'Leiderschap betekent soms niet een stap vooruitzetten, maar een stap naar achteren. En dat is wat ik twee jaar geleden heb gedaan’. Klaver denkt dat Timmermans ‘nu de juiste persoon is’. 'En als de partij het wil, ben ik beschikbaar’.  

Lees meer:

• Kiezer straft coalitie af in zetelpeiling om egoïsme van partijleiders en gebrek aan daadkracht, alleen VVD staat op winst (EenVandaag)
• Afhaken Wilders splijt kiezers, geen vertrouwen dat nieuw kabinet problemen oplost (NOS)
• Yesilgöz noemt GroenLinks-PvdA een ‘normale partij’ en lijkt daarmee de deur naar samenwerking te openen (NRC)

David Van Reybrouck is archeoloog, cultuurhistoricus en schrijver. Sinds april is hij aangesteld als 'Denker der Nederlanden'. In de functie wil hij aan 'vérdenken' doen: naar het heden kijken vanuit het verre verleden, of naar de verre toekomst. Hoe komt het dat de politiek met zo weinig lange-termijn-oplossingen komt? 

Van Reybrouck pleit al jaren voor democratische vernieuwing, waarbij burgers meer zeggenschap krijgen bij de besluitvorming. Volgens hem is het invoeren van burgerberaden de manier om de uitdagingen op de lange termijn aan te gaan. 

'Wat je vandaag in Nederland ziet is symptomatisch van een zeer diepe deconfiture van de Westerse democratie', aldus Van Reybrouck. Hij ziet dat in Nederland, België, Oostenrijk en Frankrijk regeringen hun termijnen niet uitzitten en dat kiezers vaak naar de stembus moeten, ‘Nederlanders gaan nu voor de derde keer in vier jaar na de stembus’, vertelt hij. ‘Ik word een beetje moe van alle debatten waarbij het enkel gaat over wie dan wel minister wordt en wie niet’. Van Reybrouck stelt dat 'vérdenken betekent: uitzoomen in de ruimte en in de tijd en zien wat er aan de hand is'. Zijn analyse is dat 'we rijden met de postkoets van Thorbecke op de snelweg’, Europese democratieën zijn volgens hem 'een stoet van tot op de draad versleten autootjes’, ‘met allemaal mankementen’, ‘lapwerk’. Hij pleit voor innovatie van democratie: dat doen wij nog 'op grootmoeders wijze'.  

Van Reybrouck stelde in Trouw: Fascisme, mensen hebben er gewoon zin in. Het politiek gekrakeel en het gebrek aan daadkracht zorgen ervoor dat burgers gefrustreerd raken 'door het gebrek aan daadkracht’. De gedacht is dan: ‘Fascisme is lente. Alleen volgt er niet de zomer op, maar de winter. Dat weten we vanuit de geschiedenis. En dat moeten we absoluut zien te vermijden’. Volgens de Denker der Nederlanden is 'de belofte van het democratisch kapitalisme na de Tweede Wereldoorlog’ ingezakt: ‘Er is niet heel veel zelfbestuur meer en niet iedereen gaat erop vooruit. Er gaan mensen op achteruit’.  Aan het eind van deze Buitenhof heeft Van Reybrouck nog een boodschap: Rusland is totalitair, Amerika is het aan het worden, laat Europa 'het democratische voorbeeld blijven geven. En dat gaan we doen door te vernieuwen’. 

Lees meer:

• Nu al telt dit decennium in Nederland een recordaantal dagen van demissionair regeren (de Volkskrant)
• Witte Huis: Donald Trump steunt beleid Geert Wilders (de Telegraaf)
• David Van Reybrouck: Fascisme, veel mensen hebben er gewoon zin in (Trouw)