Wie haar films op een rijtje zet, kan er niet direct lijn in ontdekken. De Trip van Teetje was drama, Zus en Zo meer comedy, Moonlight een regelrechte thriller, Mme Jeanette
multiculti, en nu dan een boekverfilming, Verborgen gebreken. Van der Oest: 'Ik wil me niet beperken tot één genre'.

Een jochie slaapt in één tent met zijn oudere broer en voelt dat die iets van hem wil dat niet in de haak is. Hij schreeuwt om zijn zus. Het meisje, tien jaar pas, komt aangerend en gaat onderhandelen met de broer. Ze biedt zichzelf aan. Alles, als haar broertje maar met rust gelaten wordt. De oudere broer accepteert.

Het begin van Verborgen gebreken, de nieuwe film van Paula van der Oest, hakt er gelijk goed in. Maar Verborgen gebreken, gebaseerd op het gelijknamige boek van Renate Dorrestein, is geen film over incest. Het is een film over geheimen. En wat die met je doen als je ze niet uitspreekt en je hele leven met je meesleept.

De twee kinderen - Tommie en zus Chrissie - slaan op de vlucht als een ruzie met grote broer Waldo uit de hand loopt. Ze verstoppen zich achter in de Volkswagen van Agnes, die zo haar eigen geheimen heeft. Agnes is op weg naar het Schotse eiland Mull. Daar staat het vakantiehuis waar ze zulke fijne dagen doorbracht met Robert, haar innig geliefde broer en de reden waarom Agnes, inmiddels voorbij de zeventig, nooit getrouwd is.

Van der Oest: 'Als mensen vragen waar Verborgen gebreken in het kort over gaat, zeg ik wel eens: het is een film over een meisje dat het soort liefde van een broer heeft gekregen die ze niet wilde hebben, en een oude vrouw die juist haar hele leven verliefd is gebleven op haar broer.'

De scène in de tent knijpt je keel dicht, maar zet je ook op het verkeerde been, de film gaat daarna een heel andere kant op.
'Het was ook, eerlijk gezegd, een scène waarmee ik in mijn maag zat. In de montage verhuisde hij heen en weer. Eerst zat ie vlak voor het eind, maar dan heb je in het begin van de film minder sympathie voor Chrissie. Dan komt ze te bazig en dwingend over. Nu begrijp je haar woede en onrust beter.'

Was je nauw betrokken bij de montage?
'Mijn editor, Sander Vos, maakte eerst een ruwe versie, en die bekeken we dan samen. Ik wilde aanvankelijk meer tempo, want ik ben zelf nogal ongeduldig en bang dat mensen zich gaan vervelen. Sander niet en hij overtuigde me ervan dat deze film een rustige opbouw nodigt heeft. Omdat de dingen zich later verdichten en het drama zich toespitst, moet de kijker alle tijd krijgen te voelen wat de personages doormaken.'

Ik weet niet meer welke regisseur het was, die zei dat monteren een subtiele manier van het herschrijven van het scenario is.
'Je kan een scenario in de montage niet herschrijven, denk ik, maar wel andere accenten aanbrengen. We hadden de film meer op Chrissie kunnen toespitsen, maar kozen toch voor Agnes.'

Zo stond het ook in het scenario?
'Ja. Juist omdat Agnes zo'n ongewone heldin van over de zeventig is. Renate Dorrestein noemde haar boek een pleidooi voor tantes en stiefmoeders, vrouwen die buiten het gezin staan maar wel met de kinderen van hun geliefden en families te maken hebben. Vaak kunnen ze beter zien wat er speelt, omdat ze er wat verder vanaf staan.'

Waarom eigenlijk een boekverfilming? En dan ook nog naar een scenario dat je niet zelf schreef? Het is niet dat je het niet kan, want je schreef zelf het scenario voor Zus en Zo, dat notabene voor een Oscar werd genomineerd.
'Tamara (Bos, die ook het scenario voor Minoes schreef - GB) liet het me lezen en ik was onmiddellijk verkocht. Ik vond het personage van Chrissie heel mooi. Stoer en kwetsbaar tegelijk. Daar zie ik wel iets van mezelf in. Maar ook in Agnes, die op alles wat ze doet commentaar heeft. Heel herkenbaar.'

De Trip van Teetje, Zus en Zo, Moonlight, Mme Jeanette en nu dan Verborgen gebreken. Het is niet eenvoudig enige lijn in je films te ontdekken.
'Ik heb een running gag met San Fu Maltha (producent/ distributeur en volgens de Volkskrant de machtigste man in de Nederlandse filmwereld - GB) die als hij mij ziet altijd roept dat ik moet kiezen. Dan zeg ik altijd: en Steven Soderbergh dan, of Michael Winterbottom, die maken toch ook heel verschillende films? Ik wil me niet beperken tot één genre. Ik word niet gedreven door carrièredrang, maar door inhoud.'

Maar een regisseur wil toch iets vertellen? In jouw geval kan dat bijna alles zijn.
'Ik las laatst een interview met Pieter Kramer (30 Minuten, Ja zuster nee zuster-GB), waarin hij vertelde dat hij empathie had met heel veel verschillende soorten mensen. Dat heb ik ook. Ik kan mij goed inleven.'

Wat wil je dan met die empathie?
'Dat weet ik niet. Misschien, ik weet het niet hoor, en het is voor het eerst dat ik dit zo denk, maar misschien vind ik dat we in een wereld leven waarin alles draait om slagen, om winnen. En heel veel mensen lukt dat niet. Misschien neem ik het in mijn films voor ze op. Het leven is ingewikkeld en meedogenloos, maar het gaat er om dat je beseft dat er altijd momenten zijn die de moeite waard zijn.'

Empathie heb je duidelijk ook met je acteurs, want die zijn altijd - ook nu weer - erg goed.
'Ik denk dat dat een vertrouwenskwestie is . Ik heb eens opnamen van mezelf gezien terwijl ik op de set sta. Het lijkt wel alsof ik in trance ben. Zo geconcentreerd. Als ik dan bijvoorbeeld in de ogen van de acteurs kijk, en dat is geen magie, dan kan ik zien of iemand even de draad kwijt is. Als ik een acteur daar later op aanspreek blijkt dat vaak te kloppen. En dat geeft hun dan weer het vertrouwen dat ik weet waar ik mee bezig ben.'

Verborgen gebreken was de slotfilm in Utrecht. Hoe was de première?
'Heel goed. De zaal was muisstil; 450 mensen in de zaal en ze zaten er helemaal in. Je voelt dat de aandacht gaat naar één punt. Als maker raak je er heel bedreven in, het wordt bijna een neurose, maar je voelt dat er iets mis is als mensen kuchen of schuifelen op rare momenten. Verborgen gebreken is geen vrolijke film, maar de kleine lachjes die erin zitten werden meegepikt. Na afloop was er echt een ovationeel applaus voor Henny Orri (Agnes - GB).'

En dan zegt recensent Pieter van Lierop twee dagen later op televisie dat Verborgen gebreken de slechtste Nederlandse film van het jaar is...
'Het is dat jij er over begint, want ik had met mezelf afgesproken dat ik liever het puntje van mijn tong zou afbijten dan hier iets over te zeggen. Ik was met stomheid geslagen toen ik dat zag. Ik wou de telefoon oppakken en zeggen: Dit klopt niet! Achteraf dacht ik, Van Lierop is een man van middelbare leeftijd en oudere heren gaan niet naar Renate Dorrestein. Het heeft wel akelige consequenties, want hij schrijft voor de GPD-bladen, dus Het Nieuwsblad van het Noorden, De Gelderlander, Utrechts Nieuwsblad en de Zeeuwse Courant. Zeg maar alles behalve de Randstad. En daar zitten nou net de meeste fans van Renate Dorrestein. Een groep die je sowieso niet snel naar de bioscoop krijgt, want dan moet je naar de grote stad en dat is eng en geeft zoveel gedoe. Ik ga morgen met de distributeur maar eens een strategie bedenken. Iets positiefs voor op de voorpagina van die kranten: Renate Dorrestein feliciteert Paula van der Oest, of zo.'