In de lange carrière van de Britse acteur Gary Oldman duiken tussen haastklussen altijd weer topprestaties op. 'Tot op zekere hoogte kun je je carrière vormgeven, maar sommige dingen krijg je in de schoot geworpen.'

Talent is de kurk waarop de Britse acteur Gary Oldman (1958) nu al meer dan dertig jaar telkens weer komt bovendrijven. Dat hij meer talent heeft dan het gros van zijn generatiegenoten blijkt al meteen bij zijn eerste twee filmrollen: als Sex Pistol Sid Vicious in punkdrama Sid and Nancy (1986) en als de controversiële toneelschrijver Joe Orton in Prick up Your Ears (1987). Dat hij minder talent heeft voor het kiezen van zijn rollen blijkt wel in de jaren daarna. Maar tussen een hele ris snel vergeten haastklussen duiken altijd wel weer topprestaties op in films als The Contender (2000) en Tinker Tailor Soldier Spy (2011), of onvergetelijke Oldman-momenten in True Romance (1993) en Léon (1994). En dan zijn er ook nog de zeer lucratieve bijrollen in de Batman- en Harry Potter-films. 

Even lijkt het gedaan met Oldmans carrière, na een ongemakkelijk interview in de Playboy in 2014. Daarin windt hij zich op over politieke correctheid en hypocrisie in Hollywood en slaat hij links en rechts hard om zich heen (vooral links, want Oldman is een van de weinige openlijk conservatieve sterren in Hollywood). Maar Oldman maakt excuses en gaat door met waar hij wel goed in is: acteren. 

In februari 2018 worden beschuldigingen van huiselijk geweld uit 2001 door Oldmans ex-vrouw Donya Fiorentino naar boven gehaald. De timing is opvallend, want Oldman is zojuist genomineerd voor een Oscar voor zijn rol van Winston Churchill in Darkest Hour en wordt algemeen getipt als winnaar. Han Angus, oprichter van Nerdy POC, een organisatie die zich sterk maakt voor meer diversiteit in de media, windt zich op over de selectie van Oldman, omdat dit een verkeerd signaal zou afgeven. ‘Het betekent dat talent belangrijker is dan een goed mens zijn.’

Panama Papers

Deze keer maakt Oldman geen excuses. Zijn ex liegt, dat concludeerde de politie destijds ook al, vandaar dat hij na de scheiding de zorg voor zijn twee jonge zoons kreeg toegewezen. In een open brief in vakblad Variety – kort nadat Oldman de Oscar inderdaad gewonnen heeft – verdedigt een van die inmiddels volwassen zoons, Gulliver, zijn vader. ‘Er is alleen maar onschuld. Er is nooit sprake van enige schuld geweest. (…)  Ouderlijk gezag wordt niet toegekend aan iemand die zijn vrouw mishandelt. En in de meeste gevallen sowieso niet aan een man.’ 

Ook deze storm in een glas water gaat liggen. En Oldman gaat weer gewoon door met acteren. Begin september is hij aanwezig op het festival van Venetië, waar we hem spreken voor The Laundromat, de nieuwe film van Steven Soderbergh. Daarin speelt Oldman de Duitse advocaat Jürgen Mossack van Mossack Fonseca, een juridische en zakelijke dienstverlener. Vanuit belastingparadijs Panama helpt dat kantoor jarenlang vermogende klanten via schimmige constructies lokale belastingwetten te omzeilen. In 2015 komt er een einde aan hun praktijken, wanneer een nog steeds onbekende klokkenluider meer dan elf miljoen vertrouwelijke documenten – de zogenoemde Panama Papers – naar de pers lekt. In Soderberghs activistische komedie – te zien op Netflix vanaf 18 oktober – nemen Jürgen Mossack en zijn Panamese zakenpartner Ramón Fonseca de kijker mee in hun wereld van high finance en low morals.

Gary Oldman (l) en Antonio Banderas in The Laundromat

Nepjuwelen

The Laundromat bestaat uit verschillende hoofdstukken en in elk hoofdstuk dragen Mossack en Fonseca een ander pak. Acteurs hebben vaak kostuums nodig om zich in hun personages te kunnen inleven, maar dat had Oldman voor The Laundromat niet nodig. ‘Mossack zou nog niet dood gevonden willen worden in sommige van die pakken,’ zegt hij lachend. ‘Zeker niet in die met al die nepjuwelen. Steven [Soderbergh, red.] koos ervoor deze treurige kwestie, vol jargon en moeilijk te volgen informatie, te vertellen als een blijspel. Met Mossack en Fonseca als directeurs van een heel sinister circus. Vandaar die pakken. Het was wel leuk om iedere dag op de set een ander pak te dragen, maar dichter bij Mossack bracht het me niet. Dat was ook niet nodig, want The Laundromat is geen realistische film, het is een farce. Voor Darkest Hour moest ik Churchill eerst begrijpen voordat ik hem kon spelen, maar ook al bestaat ie echt: de Mossack in deze film is niet meer dan een karikatuur.’

Mossack en Fonseca hebben diverse regels en regel 1 is: de zachtmoedigen op deze wereld zijn de lul. Ik vraag aan Oldman of dat ook geldt voor de filmwereld. ‘Nee. Essentieel voor een lange en vruchtbare carrière zijn twee dingen waarop je maar weinig invloed hebt: talent en geluk. Natuurlijk kan je keihard aan je eigen carrière werken, en tot op zekere hoogte kun je die ook wel vormgeven, maar sommige dingen krijg je gewoon in de schoot geworpen. Ik moest hard lachen toen ze mij voor het eerst benaderden voor de rol van Churchill. Ik vond het een belachelijk idee. Maar ze bleven aandringen en uiteindelijk veranderde ik van mening. Gelukkig maar, anders had er nu geen Oscar in mijn kast gestaan.’ 

Oldman buigt zich voorover en zegt: ‘Weet je wat zo zwaar is aan acteren? Stel je hebt niet het talent, maar wel de lust om te acteren. Dat is soul destroying, want je wil het zo graag maar je zal het nooit krijgen. Ik heb mensen hun leven zien vergooien in het najagen van die droom. Ik ben een van de geluksvogels.’ En alsof hij het zichzelf wil inprenten zegt Oldman het nog een keer: ‘Ik ben een van de geluksvogels.’

The Laundromat is vanaf 18 oktober te zien op Netflix

Meer over The Laundromat/Gary Oldman

Meer tips voor Netflix