De verkleedpartij en het bedrog duurden tot 2006, toen een journalist van The New York Times aan de wereld (en de nog steeds idolate sterren) onthulde dat JT LeRoy geen gekwelde jongeman was, maar gespeeld werd door twee vrouwen.
De grote literaire sensatie bleek de tot nu toe grootste literaire hoax van de 21ste eeuw.
De hele affaire ligt inmiddels meer dan tien jaar achter ons, maar is allerminst vergeten. In 2015 en 2016 verschenen twee documentaires over het vermeende fenomeen, en nu is er ook een film, simpelweg getiteld J.T. LeRoy; gebaseerd op het boek dat Knoop in 2008 schreef, Girl Boy Girl: How I Became JT LeRoy, met Kristen Stewart als Knoop en Laura Dern als Albert.
Via de telefoon vraag ik aan Knoop of hen*) zich het gesprek met R.A.M-redacteur Van den Bergh nog kan herinneren. ‘Vaag. Ik herinner me dat we in Tennessee door de bergen liepen. Maar wat ik toen gezegd heb…’
U zei destijds dat u de aandacht heerlijk vond, maar dat u er ook bang van werd. Was dat JT of was dat uw eigen gevoel?
Knoop: ‘Dat was JT. Ik was altijd JT, nooit Savannah. Ik speelde altijd een rol.’
U heeft veel mensen jarenlang om de tuin geleid. Waarom laten mensen zich zo makkelijk beetnemen?
‘Dat heeft denk ik te maken met het feit dat we als mensen een soort sociaal contract hebben. Als ik jou persoonlijke details uit mijn leven vertel, dan ga je ervan uit dat ik de waarheid spreek. Alleen wanneer iets duidelijk niet klopt, word je pas achterdochtig.’
Die pruik en zonnebril maakten niet achterdochtig?
‘Het was zoals je daarnet zei. JT was ook bang voor de roem. Hij trok mensen aan, maar duwde ze ook snel weer van zich af. Als JT zei ik altijd dat ik kon zijn wie ik wilde. Iedereen snapte dat ik mijzelf daarom vermomde. Als JT had ik het recht om verschillende levens te hebben.’
Was u bang wanneer u zich als JT voordeed?
‘Misschien is opwinding een beter woord. Het voelde nooit vanzelfsprekend of fijn, maar wel eindeloos opwindend vanwege dat continue ongemak.’
U werd verliefd op Asia Argento en de film – waarin zij Eva heet – suggereert dat jullie ook even een relatie hebben gehad. Heeft zij nooit geweten dat u geen jongen was?’
‘Weet je, dat weet ik echt niet.’
Hebben jullie elkaar nadat alles in 2006 was uitgekomen nog gesproken?
‘Nee. Ik heb nog wel een paar keer contact gezocht, maar het is er nooit van gekomen.’
Wat had u haar willen zeggen?
‘Dat is niet iets voor in een interview. Dat hadden we dan wel gezien.’
Akkoord, maar er is de laatste jaren veel om Argento te doen geweest. Eerst was ze – als slachtoffer van Harvey Weinstein – het boegbeeld van de #MeToo-beweging, later werd bekend dat ze zelf een zeventienjarige jongen heeft verleid. Nota bene de jongen die in The Heart Is Deceitful Above All Things de jonge Jeremiah speelde. Bent u verrast door het feit dat Argento van slachtoffer dader werd?
(het blijft even stil) ‘Ik denk… ik kan daar niet veel over zeggen. Niemand is perfect. Iedereen is per definitie complex en gecompliceerd. Soms gebeuren er slechte dingen, maar uiteindelijk kun je altijd toch weer de draad oppikken.’
U schreef eerst een boek over de affaire, nu is er een film. Hoe is het om alles opnieuw te moeten beleven?
‘Herinneringen zijn heel elastisch. Het boek heb ik volledig gebaseerd op hoe ik mij de zaken herinnerde. Dat was de eerste vertaalslag. Met Justin Kelly [de regisseur van de film J.T. LeRoy, red.] heb ik het script geschreven. Dat was de tweede vertaalslag. Het was emotioneel, maar schepte tegelijkertijd ook afstand. We hadden het niet meer over mij, maar over een personage. Bovendien moesten we ook zaken weglaten en aanpassen. Omdat dit een film is, die zijn eigen wetten heeft. Het was dus zowel intiem als vervreemdend, begrijp je.’
Hoe kijkt u terug op de jaren dat u JT heeft gespeeld?
‘Elke ervaring die we hebben verandert ons leven. Het antwoord op jouw vraag is een film, een boek, een heel leven eigenlijk.’
Ik ben journalist, ik moet proberen die ervaring in woorden te vatten. En daarvoor heb ik geen heel leven de tijd…
‘Dat snap ik. Jij werkt in een ander veld. Misschien heb ik toch iets voor je. Ik denk dat de film het verhaal is van twee mensen die elkaars pad kruisen, waarna de twee ervaringen opdoen die hun kijk op de wereld doet kantelen. Het zette voor mij in elk geval alles wat ik toen dacht te weten volledig op zijn kop.’
*) Savannah Knoop, die zich tegenwoordig als genderneutraal beschouwt, wil in artikelen graag met de daarbij horende voornaamwoorden omschreven worden. In het Engels is dat they/them. De voorkeur van Transgender Netwerk Nederland gaat uit naar hen/hun.
De film J.T. LeRoy is online te zien op Pathé Thuis en iTunes.