Regisseurs Sia Hermanides en Alieke van Saarloos richten zich met de nieuwe elfdelige jeugdserie Voetbalmeisjes nadrukkelijk op de belevingswereld van pubermeisjes. Met het voetbalveld als vast decor komt in elke aflevering een ander actueel maatschappelijk thema aan bod. Ook heel geschikt voor wie niet van voetbal houdt.

De dramaserie Voetbalmeisjes heeft volop voetbal te bieden. Een beetje voetballer (m/v) proeft de kleedkamer, hoort klakkende noppen op de gang en hoeft zich de geur van zweet, massageolie en natte aarde maar in te beelden om honger naar de bal te krijgen. Toch draait het in Voetbalmeisjes lang niet alleen om voetbal. Het gaat om opgroeiende meisjes en alles waar ze in het dagelijks leven mee bezig zijn en tegenaan lopen.

Per aflevering ligt het perspectief bij een ander meisje uit het elftal van fc Athena. Zij zit ergens mee of doet een ingrijpende ervaring op en dat krijgt zijn weerslag op de rest van het team. Van verliefdheid op de trainer, homoseksualiteit en gescheiden ouders tot omgaan met de dood of armoede. Terugkerende motieven zijn de ongelijkheid tussen jongens en meisjes en culturele vooroordelen.

Het maken van een serie over meisjesvoetbal gold als een droom voor zowel Sia Hermanides (29) als Alieke van Saarloos (33). Een voetbalteam leek hen het ultieme perspectief om de belevenissen van opgroeiende meisjes in beeld te brengen, zegt Hermanides: ‘Voetbal verbindt. Op het veld zijn alle speelsters gelijk en hebben ze hetzelfde doel: die wedstrijd winnen. Tijdens het voetbal vallen de verschillen weg.’

Van Saarloos: ‘Maar ook buiten het veld speelt de groepsdynamiek. De meisjes kunnen heftig op elkaar reageren, elkaar enorm beïnvloeden. Of het nu gaat om het accepteren van een andere mentaliteit of het ontdekken van hun identiteit.’

Beide makers benadrukken dat gendergelijkheid zeker niet het hoofdthema is van Voetbalmeisjes. Etniciteit of afkomst vormen evenmin een centraal uitgangspunt, zegt Van Saarloos: ‘Natuurlijk spelen vooroordelen over elkaars etnische groep. Zo gaat het ook in de praktijk: op straat en in het veld. Het is niet onze bedoeling daarover te moraliseren of over te brengen hoe het zou moeten. We proberen te laten zien hoe groepen met elkaar omgaan, soms met elkaar botsen en dan weer iets van elkaar opsteken.’

© Telegraaf

Pippi Langkous

Hermanides en Van Saarloos ontmoetten elkaar op de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht waar ze de audiovisuele opleiding volgden. Het klikte vrijwel automatisch, omdat ze veel gemeen bleken te hebben. Opgegroeid onder vergelijkbare omstandigheden: de een als oudste van drie zussen, de ander de jongste van drie. Allebei hielden ze van dansen en voetbal, terwijl ze als kind naar dezelfde series en speelfilms keken. Villa Achterwerk, Het zakmes, Scandinavische jeugdfilms; dat waren de vaste ijkpunten in hun jeugd.

In het verlengde daarvan liggen hun eigen ambities. Realistische en eigentijdse films willen ze maken, die nauw aansluiten bij de wereld van jongere kijkers. Ze waren het er meteen over eens dat het aantal favoriete tv- of filmpersonages van meisjes de afgelopen decennia niet overhoudt. Het zegt eigenlijk al genoeg dat ze dan bij Pippi Langkous uitkomen. Een stoer meisje met een voorkeur voor het extreme en onverwachte. Van recenter datum zijn de hartsvriendinnen Dunya en Desi, uit de gelijknamige serie.

Cruciale vraag voor Hermanides en Van Saarloos: wat voor soort meisjes zouden ze zelf het liefst op televisie willen zien? Van Saarloos: ‘Naar schatting is iets meer dan een op de tien hoofdpersonen in jeugdseries of -films een meisje. Dat betekent dat meisjes voornamelijk naar de avonturen van jongens zitten te kijken. Daar proberen ze zich dan in te verplaatsen.’

Hermanides: ‘Ons uitgangspunt is dat het ook andersom kan. Ooit gaan jongens voor de tv of op hun iPad zich met vrouwelijke hoofdpersonen identificeren. Dat lukt pas bij een evenwichtige pluriformiteit van mannen- en vrouwenrollen. Met Voetbalmeisjes hopen we daaraan bij te dragen.’

© Avrotros

Kansloze pitch

In 2010 gingen Hermanides en Van Saarloos met een synopsis langs producenten, omroepen en subsidiënten. Onder de arm een kopie van hun afstudeerfilm Heet gras, ook over voetballende meisjes. De pitch leek volstrekt kansloos. Zo jong en onervaren en dan ook nog willen schrijven en regisseren; daar wilde niemand zich aan wagen. Uiteindelijk zag Bos Bros, de productiemaatschappij van Burny Bos, er wel brood in. Nadat ze drie jaar later tijdens het Cinekid Festival een scriptwedstrijd wonnen, konden ze pas echt met de serie aan de slag.

Prettige bijkomstigheid van die lange aanloop was dat intussen het juiste momentum ontstond. Want mede onder invloed van het succes van het Nederlands dameselftal op het ek in 2013 en plaatsing voor het wk twee jaar later, was meisjesvoetbal razend populair geworden. Hermanides: ‘In Amsterdam had je rond de eeuwwisseling niet meer dan een handjevol meisjesteams, nu zijn het er 64.’

Dat kwam goed van pas tijdens de casting, want Hermanides en Van Saarloos konden daardoor snel hun gedroomde multiculti-meisjesteam opstellen: ‘Toen we tijdens de research op voetbalclubs kwamen en bij toernooien gingen kijken, kwamen we genoeg gemengde teams tegen. Allerlei nationaliteiten door elkaar heen.’

Toch wordt het voetbalveld nog lang niet altijd als plek gezien waar veel vrouwen komen. Wie weet helpt de jeugdserie om dat beeld te nuanceren. Hermanides, zelf lid van een recreatieteam: ‘Als je erover nadenkt is het eigenlijk heel gek dat we het nu pas over die acceptatie hebben.’

Geen Champions League

Al is het dan geen pure voetbalserie, de beelden van wedstrijden en trainingen zijn herkenbaar en raak. Flitsende passeerbewegingen naast houterig verdedigen. Foeteren op een medespeelster na een mislukte actie. Frustratie wanneer de keepster van de tegenstander de zoveelste doelpoging onschadelijk maakt. 

Die scènes zorgden achteraf voor de meeste hoofdbrekens bij de makers. Wat in het scenario met een paar woorden stond omschreven (‘stevig duel, wegdraaien, schieten’) bleek op de set een pittige opgave. Want hoe zorg je dat voetbalscènes realistisch overkomen maar ook weer niet te gelikt? Bovendien was hun uitgangspunt dat die beelden het drama moesten ondersteunen en niet alleen zouden dienen om de sfeer te bepalen. De makers realiseerden zich maar al te goed dat voetballiefhebbers gewend zijn aan wedstrijdmomenten en slomo’s vanuit de meest uiteenlopende camerastandpunten. Maar hier ging het niet om een kwartfinale in de Champions League maar om een meisjesteam van gemiddeld niveau.

Om geloofwaardige beelden te draaien gingen de makers tijdens de casting specifiek op zoek naar meisjes die goed konden voetballen, vertelt Hermanides: ‘Tijdens de audities hebben we genoeg geschikte meisjes gezien, maar die bleken bang voor de bal. Soms moesten we iemand een duw geven om haar een tackle te laten maken.’

Drie van de elf geselecteerde actrices konden minder goed met een bal overweg en kregen voetbaltrainingen voorafgaand aan de opnames. Daarnaast werd de oplossing gevonden door de camera dicht op de speelsters te zetten en een snelle montage. Zo lijkt het op sommige momenten of de kijker tussen de speelsters staat en bovenop de bal zit.

Tijdens de audities kwamen vooral stoere en zelfverzekerde meisjes voorbij, zegt Van Saarloos: ‘Het kostte ons grote moeite om een verlegen karakter te vinden. Ik heb toch het idee dat meisjes die op voetbal zitten een stuk sterker in het leven staan.’

Veelbelovend voetbalmeisje

Cherise Schelts (17) is een van de uitblinkers in de serie. Tijdens de opnames van Voetbalmeisjes kon ze op verzoek een panna maken en net zo makkelijk een balletje in de kruising jagen. Ze speelt dan ook bij de beloften van Telstar. Vorig seizoen speelde ze een paar keer voor de senioren in de eredivisie, de hoogste vrouwencompetitie. In de serie vertolkt ze Roxy, het stoerste meisje in het team, met drie broers van wie er een op jongens blijkt te vallen. Schelts hoopt dat het publiek na het zien van Voetbalmeisjes een ander beeld krijgt van haar sport: 'Dat meisjes in werkelijkheid ook gescout kunnen worden door de KNVB bijvoorbeeld. En dat ze wedstrijden en trainingen heel serieus nemen.'

Dat geldt volgens Schelts nog lang niet over de hele linie. Vrouwenvoetbal mag dan de snelst groeiende sport van het land zijn, grote clubs, media en publiek laten het links liggen. Ja, wanneer het Nederlands team op het EK de kwartfinale haalt, willen de mensen er hun televisie nog wel voor aanzetten. Maar voor een topper tussen Twente en Ajax komen ze niet naar het stadion. Ook al kost een kaartje maar een euro. Veel vrouwelijke internationals hebben er dan ook een baantje bij om rond te komen. Schelts heeft moeite met het grote verschil met de mannen: 'Die pakken vanaf hun achttiende soms al tonnen per jaar. Dan lijkt het of ze vooral voor het geld voetballen. Vrouwen verdienen er nauwelijks iets mee en hebben echt passie voor hun sport. Daar zouden sommige profs best een voorbeeld aan mogen nemen.'

Zelf droomt ze van een carrière in Engeland of Duitsland waar wel grote vrouwencompetities zijn met volle stadions, vaste sponsors en serieuze salarissen. Chelsea of Arsenal, dat lijkt haar wel wat.

Wanneer te zien?

Voetbalmeisjes wordt vanaf zaterdag 15 oktober wekelijks uitgezonden op NPO 3 (18.15-18.45 uur)