Actrice Sofia Helin kruipt in het vierde seizoen van politieserie The Bridge voor het laatst in de huid van de stoere, sociaal onbekwame Saga Norén. Gaat ze haar missen?

Cast against type. Dat is het eerste wat door je heen schiet als je met de Zweedse actrice Sofia Helin (1972) praat. Want ze lijkt in niets op de stoere, sociaal onbekwame Saga Norén die we kennen uit de Zweeds-Deense politieserie The Bridge. Helin is bescheiden, spreekt zachtjes en kijkt je de hele tijd geïnteresseerd aan. Hoe anders dan Saga, die over iedereen heen walst met haar directe, ongevoelige aanpak.

Saga heeft ongetwijfeld het syndroom van Asperger, maar dat wordt in de serie nooit benoemd. Waarom eigenlijk niet?
Helin: ‘Ik heb in de voorbereiding op mijn rol goed gekeken naar mensen met asperger, zal ik je bekennen. Maar we benoemen haar aandoening bewust niet, zodat we ons niet aan een bepaald ziektebeeld hoeven te houden. Saga is volledig vrij in haar beperkingen. Zij heeft wat ons betreft het Saga-syndroom.’

Ik sprak ooit met de bedenker van de serie, Hans Rosenfeldt, en die vertelde me dat u aanvankelijk niets van haar moest hebben.
‘Ik begreep Saga niet. Ik snapte niet hoe ze kon functioneren. Van alle personages die ik speel, moet ik eerst hun strijd begrijpen. Maar bij Saga moest ik andersom denken. Toen begreep ik haar pas. En ging ik van haar houden.’

Wat bedoelt u met andersom denken?
‘Alles wat ik doe als Sofia is signalen oppikken. Vanaf het moment dat jij binnenkwam, schat ik jou in. Hoe reageert hij hierop? Is hij op zijn gemak, of juist niet? En nu jij en ik praten, bevestig ik jou steeds. Als ik daarmee zou stoppen, door je bijvoorbeeld niet meer aan te kijken, krijg je er al snel genoeg van. Je voelt je ongemakkelijk of verveeld. En dat overkomt Saga de hele tijd. Zij kan geen signalen oppikken en ze dus ook niet bevestigen, waardoor mensen afhaken. En dat maakt Saga heel eenzaam. Het duurde even voordat ik begreep dat dit haar strijd is.’

Dit is uw vierde seizoen als Saga, heb je dan ook minder voorbereiding nodig?
‘Ja, want ik ken het personage. Voor dit seizoen heb ik wel onderzocht hoe het is om gevangen te zitten, want de serie begint met Saga in de gevangenis. Ik heb een dag in een echte gevangenis doorgebracht om te voelen hoe dat was. Heftig, kan ik je verzekeren. Verder is het toch vooral opladen om op die rijdende trein te springen, want het is tien uur televisie en de opnamen voor de serie kosten alles bij elkaar een maand of zeven.’

En u springt niet eens op de trein. U bent de trein…
‘Ja, misschien wel. En het kost veel energie om die trein in beweging te krijgen.’

'Sommige acteurs willen beroemd worden. Mijn doel is verhalen vertellen.'

Sofia Helin

Het idee voor de serie begon ooit met het door Kim Bodnia gespeelde personage Martin Rohde. Hij was het tegenovergestelde van de klassieke Scandinavische politieman. Martin was geen alcoholische loner, maar een familieman, gevoelig en sociaal. Daar werd Saga tegenover gezet. Als zijn diapositief. Maar Martin verliet de serie na het tweede seizoen en Saga bleef. Zij werd de show en u een ster. Was dat een rare gewaarwording?
‘Het heeft me verrast en ik ben er dankbaar voor. Maar weet je, ik ben daar nooit mee bezig geweest. Ik kom uit een heel gewoon gezin uit de provincie. Sommige acteurs willen beroemd worden. Dat is hun doel. Ik acteer en daardoor kennen mensen mij. Daar klaag ik verder niet over, maar het is niet mijn doel. Mijn doel is verhalen vertellen.’

U werd niet overvallen door de roem?
‘Hooguit door de eenzaamheid ervan. Een acteur is vaak alleen. Reist veel, slaapt in hotels. En als je een serie moet dragen, zoals ik bij The Bridge, dan is dat natuurlijk een geschenk en een fantastisch avontuur, maar het is ook een last die altijd op je drukt. Iemand die dat niet zelf heeft meegemaakt, kan niet begrijpen hoe zoiets is. Ik kan er dus met maar heel weinig mensen over praten. En dat maakt eenzaam.’

In Nederland hadden we een acteur, Joop Doderer, die een nationaal symbool werd door zijn rol als de aimabele zwerver Swiebertje. Wat Doderer daarna ook deed, hij bleef in de ogen van het publiek altijd Swiebertje. Wij noemen dat het Swiebertje-effect. Bent u bang voor het Saga-effect?
‘Nee. Ik heb ondertussen ook andere dingen gedaan. Er is geen gevaar dat mensen mij met haar gaan vereenzelvigen. Hoop ik, in ieder geval. Op straat word ik ook zelden herkend. Blijkbaar ben ik in het echt – en in de films waarin ik speel – toch heel anders dan Saga.’

Dit is het laatste seizoen. Na seizoen vier is de serie definitief afgelopen. Vindt u het jammer dat u haar moet laten gaan?
‘Nee, want ze zal nooit bij me weggaan. Ik draag haar bij me.’

Is ze zwaar?
‘Daar heb ik eigenlijk nog nooit over nagedacht. (korte stilte) Nee. Ze is wel altijd bij me, net als alle andere personages die ik ooit gespeeld heb. Maar ze drukken niet op me, dat zou ik niet volhouden. Het zijn meer buspassagiers waar ik af en toe een praatje mee maak. Saga is wel een van de belangrijkste.’

Zij zit voor in de bus.
‘Absoluut.’

Het vierde seizoen van The Bridge is vanaf zaterdag 21 juli te zien op NPO 2 om 20.00 uur.

Meer over Sofia Helin en The Bridge