Netflixserie Unorthodox: 'Esty’s verhaal is een universeel verhaal'

Unorthodox heeft wereldwijd de Netflix top tien gehaald. Hoe verklaar jij dit succes?
‘Ik heb altijd gevonden dat Esty’s verhaal een universeel verhaal is. Het is geen antropologische uitdieping van de Satmargemeenschap, maar het verhaal van één vrouw en haar reis om een plek in de wereld te vinden waar ze zich thuis voelt. Dat is iets waar iedereen zich in kan herkennen. En juist omdat haar ervaring zo specifiek is, is het makkelijk om te vergeten dat je misschien nooit eerder van de Satmar had gehoord en ongestoord met haar mee te gaan op die reis. Dat Shira (Haas, die Esty speelt, red.) zo enorm innemend is, heeft uiteraard ook geholpen.’

En het feit dat we allemaal binnen zitten?
‘Zeker, er is nu tijd om onze serie te kijken. Dat hij gaat over een reis van binnen naar buiten, is bij toeval erg treffend voor het moment waarin we leven. Het is ook best een surrealistische ervaring om toe te kijken hoe de serie de wereld over gaat, terwijl ik zelf thuis zit. We hebben reacties gehad uit alle windstreken, van Argentinië tot Rusland. Ik heb veel op Twitter voorbij zien komen in het Spaans. In Saudi-Arabië staat de serie deze week op nummer zeven in de kijklijst. Hij heeft de top tien in Engeland, Amerika en Frankrijk gehaald. Het verhaal overtreft ook religie. Christenen, moslims, joden, ongelovigen; zo veel mensen lieten ons weten dat Esty’s verhaal hen aansprak en ze waren geraakt. En het is heel leuk om te merken dat veel mensen als ze klaar zijn met de vier afleveringen, ook nog de korte making of-documentaire kijken. Mensen zijn blijkbaar benieuwd naar hoe we het hebben gemaakt.’

Jullie kozen er heel bewust voor om alle Joodse personages door Joodse acteurs te laten spelen. Waarom?
‘Het was een keus die we al heel vroeg maakten. In Duitsland komt het regelmatig voor dat Joodse verhalen, bijvoorbeeld over de Holocaust, gemaakt worden zonder ook maar één persoon met een Joodse achtergrond te betrekken bij de productie. Omdat we de serie maakten in Duitsland was het voor ons extra belangrijk om juist mensen aan te nemen die een connectie met het jodendom hebben. Uiteindelijk werd het een diasporaproject, met mensen van over de hele wereld, uit Israël, Engeland, Amerika, Duitsland. Voor het gedeelte in Berlijn wilden we ook een multiculturele wijk, om zo die kant van de stad te laten zien. Ik ben hier zeventien jaar geleden naartoe verhuisd vanuit New York en heb nog geen enkele andere plek meegemaakt waar iedereen zo welkom is als in Berlijn. Deze stad heeft een waanzinnige historie. Berlijn is in de recente geschiedenis maar liefst twee keer gereset, terug naar stunde null gegaan. Ik denk dat het daaraan ligt.’

Wie weleens in New York in het chassidische gedeelte van Williamsburg is geweest, weet dat het voelt als een andere wereld, als een filmset. Is dat wat je aansprak in dit project?
‘Ik kende Deborah Feldman (die het boek schreef waarop de serie is gebaseerd, red.) al, dus zo is het idee voor de serie ontstaan. Maar tijdens onze researchtripjes naar Williamsburg had ik eenzelfde ervaring. Het voelt als een moderne sjtetl. We grapten tijdens het filmen vaak dat we een hedendaags kostuumdrama aan het maken waren. Als de serie zich had afgespeeld in het Engeland van Queen Anne, dan was de productie en het werk om de designs en de details juist te krijgen, even intens geweest. Het voelde alsof we het historisch juist moesten krijgen, ook al speelt het in moderne tijden.’

Hoe zorg je dat je de details van zo’n gesloten gemeenschap kloppend krijgt?
‘Door heel veel research te doen, waaronder twee uitvoerige trips naar New York. En omdat het geen serie is die speelt op Mars, waren er heel veel mensen die we alles konden vragen.’

Klopt het dat er op sommige momenten zeker tien mensen op de set aanwezig waren die zelf uit een chassidische gemeenschap zijn gestapt?
‘Ja, en twee van hen waren altijd aanwezig. Eli Rosen, die de rabbi speelt, was onze consultant en leraar Jiddisch (Rosen groeide op in een chassidische familie in Borough Park in Brooklyn, red.). En Jeff Wilbusch die neef Moishe speelt (Wilbusch groeide op in een fundamentalistische ultraorthodoxe enclave in Jeruzalem, red.). Tijdens de opnames van de bruiloft en bepaalde scènes in New York, zoals het Pesachdiner, waren er nog meer.’

De serie laat onomwonden zien hoe beklemmend een gemeenschap als deze kan zijn, toch plaatst hij de Satmargemeenschap niet in een kwaad daglicht.
‘Dat komt omdat ik ook niet denk dat het een kwade plek is. Ik ken heel veel mensen die heel gelukkig zijn in zo’n gemeenschap. Ik weet dat het een plek is waar vrouwen juist veel macht kunnen hebben. Velen van hen menen dat wij een eenzaam leven leiden en dat lijkt hen juist vreselijk. Daarnaast kunnen rituelen voor sommigen beklemmend zijn, maar voor anderen geruststellend. Het kan heel prettig zijn om je niet hoeft af te hoeven vragen waarom we hier zijn en wat je met je leven moet doen. Ik denk ook niet dat Esty problemen had met de gemeenschap. Haar worsteling was eerder met waar ze zelf thuishoort.’