Drie dagen voor de opnamen van de film Shattered Glass roept schrijver/ regisseur Billy Ray cast en crew bij elkaar om gezamenlijk te kijken naar All the President's Men, Alan J. Pakula's klassiek geworden reconstructie van het Watergate schandaal. De bedoeling is voor iedereen duidelijk: de lat voor Shattered Glass komt hoog te liggen.

Beide films zijn een nauwgezette reconstructie van ware gebeurtenissen. En in beide films spelen journalisten de hoofdrol. Al zijn de gevolgen in Shattered Glass niet zo ingrijpend als in All the President's Men. Deze keer moet niet een president, maar een journalist zijn biezen pakken.

Begin mei 1998 leeft Stephen Glass op de toppen van zijn roem. Hij is amper 24 jaar oud en toch al sterverslaggever van het gezaghebbende politieke magazine The New Republic. Zijn sappige verhalen, vol kleurrijke personages en anekdotes, leggen de vinger op de tijdgeest van de Clintonjaren, en van alle kanten krijgt hij uitnodigingen om freelance bij te klussen. Bladen als The Political Review, Rolling Stone en Harper's staan in de rij voor nog meer verhalen over Jonge Republikeinen die zich tijdens congressen te buiten gaan aan seks, drugs en drank, over evangelisten die naakt door de bossen rennen , of over beursjongens die een altaar hebben opgericht voor Amerikaanse Bank- president Alan Greenspan.

Glass' laatste hit is een verhaal over een jonge hacker die voor een vet contract wordt ingehuurd door het bedrijf waar hij heeft ingebroken. Het zal zijn laatste verhaal voor The New Republic worden.

Als Adam Penenberg van het online magazine Forbes.com van zijn hoofdredacteur op zijn kop krijgt dat hij het verhaal over de jonge hacker heeft gemist en een follow up-verhaal moet schrijven, ontdekt hij dat alles aan Glass ' verhaal gelogen is. De jonge hacker bestaat niet, het bedrijf bestaat niet, er was geen hackersbijeenkomst, enzovoort, enzovoort.

De online onthullingen van Penenberg op 10 mei 1998 betekenen het einde van de bliksemcarrière van de jonge reporter. Later blijkt dat hij 27 van zijn 41 verhalen voor The New Republic geheel of gedeeltelijk verzonnen heeft.

In zijn artikel 'Shattered Glass' maakte Vanity Fair-redacteur Buzz Bissinger in september 1998 een reconstructie van de hele affaire. Schrijver/regisseur Billy Ray gebruikte dit artikel als basis voor zijn film, die hij ook Shattered Glass noemde.

De film zoomt in op de gebeurtenissen vlak voor, tijdens en kort na de val. Glass (opvallend goed gespeeld door Hayden Christensen, die door George Lucas volledig werd miscast als Anakin Skywalker in Star Wars) wordt neergezet als charmeur en opportunist. Hij is attent en bescheiden, en zeer geliefd op de redactie. Glass voelt zich zo thuis op de redactie dat hij iedere ochtend gelijk zijn schoenen uitschopt en de rest van de dag op kousenvoeten rondloopt. Mocht iemand hem al eens op het matje roepen, dan haalt hij gelijk de angel uit de confrontatie met de woorden 'Heb ik iets verkeerds gedaan? Ben je boos op me?'.

Ray besteedt in de eerste helft van zijn film veel aandacht aan de verhoudingen op de redactie. We zien hoe Glass zijn collega's voor zich wint en welke bijna onaantastbare positie hij zich verwerft. Kantoorpolitiek is een belangrijk thema in Ray's film, waarin de spanning immers niet kon komen van de ontdekking dát Glass de boel bedrogen had - dat was al bekend - maar moest draaien om hóe hij het voor elkaar kreeg de crème van de Amerikaanse journalistiek zo lang om de tuin te leiden.

Daartoe bedient Ray zich van een heel slimme scenariotruc. Halverwege de film verschuift hij de focus van Glass naar New Republic-hoofdredacteur Chuck Lane (Peter Sarsgaard), die in bijna alles de tegenpool is van Glass. Hij is niet populair op de redactie, is saai en humorloos.

Maar hij is wel de enige die de moeite neemt achter Glass' masker te kijken, en wordt zodoende de verpersoonlijking van het gezonde verstand en uiteindelijk de held van de film.

Door getuige te zijn van de groeiende twijfel bij Lane snap je iets beter hoe de hooggeschoolde medewerkers van The New Republic zich zo in de luren konden laten leggen.

Lane, die als adviseur betrokken was bij de film, vergeleek de situatie later met een kikker die wel uit gloeiend heet water springt, maar als water op kamertemperatuur langzaam warmer wordt gemaakt blijft zitten tot hij verbrandt. Glass begon niet met grote leugens, maar maakte zijn sterke verhalen steeds sterker.

Shattered Glass, dat soms voelt als een docudrama, is een spannende reconstructie van een zwarte bladzijde uit de geschiedenis van de kwaliteitsjournalistiek. De film geeft passende antwoorden op vragen naar wat, wanneer en vooral hoe, maar weigert opvallend genoeg antwoord te geven op de brandende vraag: waarom. Ray verklaarde die beslissing door te zeggen dat Shattered Glass het 'filmische equivalent van goede journalistiek' moest zijn. Dat wil zeggen: in de film geen speculaties, alleen verifieerbare feiten.

Door dieper in te gaan op het waarom zou hij zich hebben moeten wagen aan huiskamer-psychologie, en zou zo gevaarlijk dicht bij de verzinsels in Glass' artikelen hebben kunnen komen. Verzinsels die immers zo graag geloofd werden omdat ze beantwoordden aan de bekende stereotiepen. In de film zitten wel enkele aanzetten tot verklaringen van het waarom - zijn ouders zijn veeleisend, Glass geniet van alle aandacht - maar verder wilde Ray niet gaan.

In interviews gaf hij zijn persoonlijke mening wel. Hij denkt dat Glass - die categorisch weigerde aan de film mee te werken - het deed om op te vallen, om maar niet gewoon te hoeven zijn. Michael Kelly, hoofdredacteur van The New Republic voor hij werd opgevolgd door Chuck Lane, zag het weer anders. Voor hem is Glass een pathologische leugenaar, iemand die kickt op het kunnen bedriegen van anderen. Kelly's visie is enigszins gekleurd, want hij is de geschiedenis ingegaan als de man die Glass NIET ontmaskerde, al loog Glass ook onder zijn bewind zijn stukken al bij elkaar.

Over één ding is iedereen het eens: het was geen luiheid. Om zijn leugens te kunnen staven, vervalste Glass zijn aantekeningen, schreef hij valse brieven, drukte valse visitekaartjes, en bouwde zelfs een valse website.

De enige die zou moeten weten waarom hij het deed is natuurlijk Stephen Glass, maar of hij voor zichzelf een en ander op een rij heeft gekregen is de vraag. Na jaren van stilzwijgen en therapie verscheen vorig jaar van zijn hand het boek The Fabulist, over een jonge sterverslaggever van een gezaghebbend politiek tijdschrift die zijn verhalen bij elkaar verzon. De hoofdfiguur heet Stephen Glass, maar we moesten het vooral niet lezen als een sleutelroman.

Zelfs uit het boek - waarvoor Glass naar verluidt een bedrag van zes cijfers toucheerde - wordt niet duidelijk waarom de jonge verslaggever de werkelijkheid naar zijn hand zette. Tegen het uitstekende online magazine Salon.com kwam Glass na enig aandringen door de interviewer nog het dichtst bij een verklaring: 'Het was een diepgeworteld gevoel van ontevredenheid over wie ik was, en de diepgewortelde overtuiging dat ik niet goed genoeg was. En dan op alle mogelijke terreinen. Niet goed genoeg als mens, niet goed genoeg als vriend, niet goed genoeg als schrijver, niet goed genoeg als journalist, op geen enkele manier goed genoeg. En de verschrikkelijke misvatting dat als mensen om me heen maar anders over me zouden denken, dat ik dat misschien ook zou kunnen. En daarom probeerde ik iedereen te manipuleren.'