'Er mogen wel meer rechtse films gemaakt worden'

De politieke betrokkenheid van Nederlandse filmmakers

Marleen den Hartog ,

In het onderdeel 'De keuze van' kiezen dit jaar lijsttrekkers hun favoriete film. Reden om de filmmakers in kwestie te vragen of zij een verband zien tussen hun eigen film en de partij van de lijsttrekker. Staat film ooit helemaal los van politiek? In hoeverre komen politieke voorkeuren van de filmmakers in hun films naar voren? En hebben we in Nederland nog wel échte geëngageerde filmmakers? Reacties van de makers.

Dit was de keuze van de lijsttrekkers:

Alexander Pechtold (D66) - Simon van Eddy Terstall.
Femke Halsema (GroenLinks) - Met grote blijdschap van Lodewijk Crijns.
Olaf Stuger (Fortuyn) - Nynke van Pieter Verhoeff.
Jan Marijnissen (SP) - de documentaire Bokken en geiten van Hans Heijnen.
Mark Rutte (VVD) - Cloaca van Willem van de Sande Bakhuyzen.
Jan Peter Balkenende (CDA) - De aanslag van Fons Rademakers.
Wouter Bos (PvdA) - Paradise Now van Hany Abu-Assad.
André Rouvoet (ChristenUnie) - Karakter van Mike van Diem.

WAT VOND U VAN HET FEIT DAT UW FILM DOOR JUIST DEZE POLITICUS IS GEKOZEN?

Regisseur Eddy Terstall: 'Tja, het Filmfestival gaf Pechtold de eerste keuze, maar ik weet dat Wouter Bos ook Simon wilde kiezen.'

Regisseur Lodewijk Crijns: 'Erg leuk, omdat heel veel mensen om mij heen op haar partij stemmen.'

Regisseur Hans Heijnen: 'Dat vind ik misschien nog wel leuker dan een prijs. Een prijs is op dat moment een fantastische erkenning , maar als je film na bijna 10 jaar nog steeds wordt gekozen door mensen, dan is dat natuurlijk veel mooier.'

Producer Bero Beyer: 'Wij willen dat zoveel mogelijk mensen deze film zien, en vooral mensen die directer bij het conflict staan. Een politicus heeft toch iets meer invloed op zo'n probleem dan de burger .'

Schrijfster Maria Goos: 'Interessant. Het ligt niet zo voor de hand om zo'n kleine film te kiezen. Meestal vinden politici het " veiliger" om voor een film te kiezen die veel prijzen heeft gehad, zoals bijvoorbeeld Nynke.'

Regisseur Pieter Verhoeff: 'Ja, daar moest ik wel om lachten, ik vind het erg grappig. Olaf Stuger verklaart dat de film over een politieke pionier gaat, maar volgens mij gaat het over Nynke.'

DENKT U DAT ER IDEEËN IN DE FILM ZITTEN WAAR DE PARTIJ VAN DEZE LIJSTTREKKER ZICH MEE IDENTIFICEERT?

Terstall (over D66): 'Jazeker, Simon is toch een ode aan de progressieve samenleving en valt daarom ook in de smaak bij de links-libertijnse progressieven, de seculiere middenpartijen.'

Crijns (over GroenLinks): ' Met grote blijdschap is toch een film die betrokken is bij de maatschappij en het gaat over persoonlijke emoties. Het was geen kassucces, maar een film die dealt met kwaliteit van het leven, en niet met de winst van de grote bedrijven. En daar houdt GroenLinks zich ook mee bezig.'

Heijen (over de SP): 'Als sociale partij kan ik er zeker inkomen. Het gaat namelijk niet over elite. Bokken en geiten gaat over twee concurrerende harmonieorkesten in een klein dorp in Limburg en die door hun onderlinge strijd beide bijzonder goed zijn geworden . De film laat daarmee zien dat kunst niet alleen gemaakt kan worden door de elite, maar ook door heel gewone mensen. De bakker en de slager. Een volkspartij als de SP heeft daar wel wat mee.'

Beyer (over PvdA): 'Ik denk en hoop wel dat Paradise Now enige nuance aanbrengt en kritiek levert op de machtigen in ons land. Het is in die zin eerder een PvdA-film dan bijvoor beeld een ChristenUnie film'

Goos (over VVD): 'Het gaat mij niet om wat de partij van Mark Rutte in Cloaca ziet. Er is toch hopelijk nog wel verschil van smaak tussen de politicus en de partij waar hij voor werkt?'

Verhoeff (over Fortuyn): 'Lijkt me niet. Misschien dat Pim Fortuyn het een mooie film vond, maar die was ook niet zo gek op vrouwen. Geen idee waar die keuze op gebaseerd is, ik ben zeer benieuwd. Het had ook erger kunnen zijn. Nynke had ook door Balkenende gekozen kunnen worden, ik geloof niet dat ik dat zo leuk had gevonden . Maar ook dan was ik bereid geweest het debat aan te gaan, en dat was vast heel interessant geworden.'

IN AMERIKA ZIJN FILMMAKERS SOMS DUIDELIJK LINKS OF RECHTS. VINDT U DAT WE DIE IN NEDERLAND OOK HEBBEN? ZO JA, WIE?

Terstall: 'Theo van Gogh kwam toch wel op voor de zwakkeren in de samenleving, dus in die zin zou je hem een linkse filmmaker kunnen noemen. Maar hij was ook teleurgesteld in de linkse hoek met betrekking tot vrijheid van meningsuiting.
Ik vind sowieso dat er in Nederland weinig geëngageerde films gemaakt worden. Er worden ook weinig rechtse films gemaakt in Nederland. Paradise Now had wel wat rechtse elementen, daarin is niet genoeg afstand genomen van terreur. Maar Nederland is niet zo'n rechts land, zelfs de VVD is nog vrij progressief.'

Crijns: 'Ik heb het gevoel dat er bijna geen rechtse films gemaakt worden. Theo van Gogh was daar wel een beetje mee op weg. Ik vind dat er wel meer rechtse films gemaakt mogen worden.
Tegenwoordig worden er zoveel films over arme immigrantengezinnetjes gemaakt, of politiekloze films. Maar films over hoe de straten moeten worden schoongespoten? Die zijn er niet. Daar maak ik me wel eens boos over. Ik maak graag nog een keer een film waarin alle criminelen van de straat worden geschoten, ongeacht culturele afkomst.'

Heijnen: 'Ik vond George Sluizer een duidelijk linkse filmmaker. Hij heeft veel films over Palestijnen gemaakt toen het nog not done was om de andere kant van het Israël- Palestina-conflict te belichten.
En Theo van Gogh natuurlijk, maar die was meer eigenzinnig dan duidelijk links of rechts. Ik weet nog dat ik net Broeiend Ongenoegen had gemaakt, over Nederlanders met buitenlandse buren, en die werd hevig bekritiseerd, omdat de mensen die ik filmde met een duidelijke racistische ondertoon spraken. En Van Gogh vond dat geweldig: "Wat fantastisch! Zulke films durft niemand te maken, en dat móet wel. We mogen best laten zien mensen zich ergeren, maar niemand durft er iets over te zeggen."

Beyer: ' Ik denk dat de manier van film maken heel anders is in Amerika. De manier waarop Michael Moore zijn ideeën aan de man brengt is niet bepaald subtiel. Wij gaan liever de dialoog aan in plaats van confronteren. Misschien leidt dat ook wel weer tot oeverloos gelul, maar we hebben de afgelopen tijd wel gemerkt dat meer praten heus geen kwaad kan.'

Goos: Wij hebben Eddy! En scenarioschrijver Ger Beukenkamp. Bij Allerzielen (2005) werd wel duidelijk dat de behoefte om een politiek thema te behandelen lang niet bij iedereen de voorkeur had. Het is in Nederland ook wel een stuk moeilijker een standpunt in te nemen, juist omdat er geen duidelijk links en rechts meer is.

Verhoeff: Johan van de Keuken was duidelijk links. En Theo van Gogh ging af en toe de kant van Fortuyn op, maar zwiepte ook zoals het hem uitkwam. En Eddy Terstall is natuurlijk uitgesproken PvdA.
Er zijn veel maatschappelijk betrokken films in Nederland, maar zelfs die blijven toch redelijk onafhankelijk.
Ikzelf compliceer en nuanceer zaken meer dan dat je me kan betrappen op een duidelijk links of rechts standpunt.