Is your gender in tune?

Vijfde editie van het Transgender Film Festival

Woensdagavond is voor de vijfde keer sinds de millenniumwisseling het Transgender Film Festival in de Amsterdamse Balie van start gegaan. Over aandacht niets te klagen: ‘We zijn zelfs in De Wereld Draait Door geweest.’

In de festivalgids staat uitgelegd dat het festival als doel heeft de representatie van transseksuelen in de media te beïnvloeden, omdat zij al decennia lang slechts subject zijn in films. Medeoprichter en programmeur van dit bijzondere filmfestival, Eliza Steinbock erkent dit en voegt eraan toe: ‘ Doel van dit festival is zichtbaarheid.’ Met zichtbaarheid bedoelt Steinbock niet het beeld van de stereotiepe transseksuelen, dat veelal geschetst wordt in films, maar de betekenis van de seksuele transformatie voor de transgender en de impact hiervan op de mensen om hem/haar heen. ‘Het festival is niet alleen bedoeld voor transseksuelen , maar ook voor de familie en vrienden. We proberen dus een breder publiek te bereiken, dat te maken heeft met transseksualiteit of hier interesse in heeft om wat voor reden dan ook.’

Het filmfestival is woensdagavond merkwaardig genoeg niet geopend met een film. In plaats daarvan is gekozen voor een optreden van Lazlo Pearlman, die in zijn rol als Madame Pierre een show weggeeft waarin cabaret, zang, dans en theater gecombineerd worden vanuit een zogenaamd queer en transgender perspectief. Steinbock: ‘Op het filmfestival draait het niet alleen om film, maar bespreken we gender door middel van verschillende kunsten, omdat het onderwerp zelf ook breed is. Zo hopen we dat een divers programma een diverser publiek aantrekt en voor meer discussies zorgt. De veelzijdige show van Pearlman sluit hierop aan.’

Dat het festival zich toch voornamelijk lijkt te richten op een publiek van transseksuelen, blijkt uit kleine dingen. Zo zijn er bij het verkoopkraampje T- shirts te verkrijgen waarop ‘Is your gender in tune?’ staat afgedrukt en liggen er brochures van een medische praktijk die zich richt op seksuele transformaties . Voor de vertoning van de tweede film van het festival houdt festivaldirecteur Kam Wai Kui een kort praatje, waarin hij iedereen welkom heet en zegt  blij te zijn met het publiek dat is gekomen om de medetransgenders te steunen in hun transformatie.

Het festival is inderdaad een samenkomst van veel transseksuelen, die elkaar allemaal via via lijken te kennen en een verwantschap voelen. Er zijn ook transseksuele bezoekers die in hun eentje naar een filmvertoning gaan, maar zij worden al snel aangesproken door andere bezoekers in de rij of in de bioscoopzaal. Tijdens de vertoning van de indrukwekkende en prijswinnende documentaire Red Without Blue (Brooke Sebold, Benita Sills en Tod Sills, 2007) klinken er in de zaal geluiden van herkenning, begrip en verontwaardiging en wordt de doodse stilte na afloop van de film gevolgd door uitvoerige besprekingen van aangrijpende scènes uit de documentaire. De film gaat over een tweeling waarvan één jongen als een vrouw door het leven wil gaan en de ander openlijk homoseksueel is. In het kleine Amerikaanse stadje waar de tweeling opgroeit brengt dit veel strijd en dramatische ervaringen met zich mee .

Dat er behoefte is aan de samenkomst in de Balie, blijkt uit het hoge bezoekersaantal: bijna elke film op het Transgender Film Festival wordt vertoond in een uitverkochte zaal. Toch vindt het festival slechts eens in de twee jaar plaats. Steinbock: ‘ Het is simpelweg te veel werk. Op het festival werkt iedereen vrijwillig, dus iedereen heeft hiernaast nog een baan of studeert ..’ Steinbock legt uit dat er niet altijd nieuwe, geschikte films over transseksualiteit uitkomen of te verkrijgen zijn. ‘Zo wilden we de nieuwste film van Jules Rosskam, bekend van de veelgeprezen documentaire Transparent (2006), vertonen op dit festival, maar daar konden we vorig jaar nog niet aan komen.’

De programmeur van het festival hoopt dat er ooit samengewerkt kan worden met andere platforms voor transseksuelen op een internationaler niveau. ‘We wisselen wel al films uit met festivals als het MixFestival in New York. Via de curator daar ben ik dit jaar aan een paar mooie films gekomen.’ De persoonlijke favorieten van Steinbock zijn Claudette (Sylvie Chachin, 2008), She’s a Boy I Knew (Gwen Haworth, 2007) en Transentities (Morty Diamond, 2007), één van de eerste porno-documentaires over een transseksueel koppel. ‘Films over transseksualiteit zijn over het algemeen documentaires, dat zie je ook steeds teruggekomen op dit festival. ’

Op de vraag of er geen negatieve reacties zijn geweest op het festival reageert Steinbock lichtelijk verbaasd. ‘ Negatief? We hebben alleen maar positieve reacties gekregen. We zijn teruggevraagd door de Balie en worden positief benaderd door de pers, we hebben bijvoorbeeld in het Parool gestaan.’ Ze lacht eventjes en zegt dan: ‘We zijn zelfs in De Wereld Draait Door geweest.’ 

Het Transgender Film festival vond plaats van 20 tot en met 24 mei in Cinema de Balie in Amsterdam.