Lang voor Rotterdam de vraag 'What is cinema' had gekozen tot thema van de huidige editie van het filmfestival, had Gustav Deutsch (Wenen, 1952) zijn antwoord al geformuleerd: 'Film ist.' Film is volgens Deutsch zoveel, dat een opsomming van wat film kan zijn noodzakelijkerwijs onvolledig en open moet zijn.

Onder de titel 'Film ist.' werkt Deutsch sinds 1986 aan een project op de grens van cinema en video-kunst. 'Film ist. 1-6' reisde vanaf 1998 als een kermisattractie de wereld rond, dankzij vertoningen op 35 internationale filmfestivals. In 2002 verscheen 'Film ist. 7-12'. Beide installaties zijn te zien in de Rotterdamse Stadsschouwburg.

Wat is 'Film ist.'? Een panopticum bestaande uit acht enorme videoschermen, die de bezoeker omsluiten met een collage van filmfragmenten uit de begintijd van de cinema, dat wil zeggen uit pakweg 1895 tot 1925.

Waar bij 'reguliere' videokunst het ongeduld vaak snel de kop opsteekt, heeft 'Film ist.' een buitengewone aantrekkingskracht - het kostte mij althans grote moeite om na een half uur uit de cirkel te stappen . De ultrakorte filmfragmenten worden in wisselende combinaties, en losjes gegroepeerd rond thema's als komedie, magie, schrift en taal, emotie en passie, geprojecteerd als loops. Het duurt niet lang voor je volledig bent geabsorbeerd door een wereld van slapstick, proto-horror, instructiefilmpjes, onbeholpen special effects, hysterische close-ups, tekstborden met veel uitroeptekens - kortom alles wat de begindagen van de cinema karakteriseert.

Uiteraard gaat het om stomme films; het creëren van een soundtrack bij 'Film ist.' was dus een project op zich. Zo nu en dan kiest Deutsch voor een letterlijke na- synchronisatie (zoals bij een schaterlachende vrouw), maar meestal maakt eigentijdse Oostenrijkse electronische muziek de dienst uit.

Hoewel de componisten nauw betrokken waren bij het structureren van 'Film ist.' is het resultaat op dit vlak onbevredigend: de non-descripte new-age sausjes doen eerder afbreuk aan de installatie dan dat zij haar versterken. Anderzijds: de beelden zijn zo krachtig en hypnotiserend, dat het muzikale ongemak van ondergeschikt belang wordt. Wat blijft is een wondere hink-stap-reis door een voorbije tijd. Fascinating stuff.