Tot diep in de verte vult de Zweedse regisseur Roy Andersson zijn onvergelijkbare Songs from the Second Floor (oftewel Sånger från andra våningen ) met dergelijke treurig-absurde taferelen - alsmaar in dezelfde asgrauwe tinten , met dezelfde statische cameravoering. Wat hij ermee wil zeggen moet je zelf bepalen.
Of je luistert naar Anderssons (Engelstalige) commentaartrack op de onlangs verschenen dvd van Songs from the Second Floor. Bij menig detail heeft de man een verhaal, interpretatie of motivatie paraat. Niettemin is hij de eerste om toe te geven dat de betekenis van de beelden nooit helemaal onder woorden kan worden gebracht: 'Sometimes it's crazy to make a metaphor and then try to explain it.' En even later: 'It's not easy to describe each scene with simple words.' Dus mag (en moet) de toeschouwer verder knutselen.
Het commentaar is ook handig voor wie op Songs from the Second Floor een etiketje wil plakken maar er geen kan bedenken. Andersson komt zelf met de term ' trivialisme' en legt in de loop van de film uit wat hij daarmee bedoelt. De banale werkelijkheid als bron van humor en poëzie, dat in de eerste plaats. Maar dan wel een 'gereinigde, geabstraheerde' realiteit: vertrouwde situaties van alledaagse treurigheid - de trouwe arbeider die uit bezuinigingsoverwegingen gedumpt wordt, de door alle passagiers gedeelde eenzaamheid in een metrocoupé, het uitgedroogde huwelijk - worden door Andersson tot hun absolute essentie teruggebracht in tableaux vivants die even abstract en cartoonesk als herkenbaar zijn. 'Many of the scenes are archetypical,' zegt Andersson. 'The suburb of the suburbs of the suburbs, the sofa of the sofa's.'
Andersson ziet zichzelf eerder als schilder dan als filmmaker. Het witte doek is voor hem een canvas; vandaar die stilstaande camera. Hij wil een film maken waar je duizend keer naar kunt kijken, zoals je op duizend manieren kunt genieten van een fraai schilderij of een Beethovensymfonie. In de voortreffelijke documentaire Obsessions from the Second Floor trekt Andersson de vergelijking nog wat verder door. Hij zegt zonder script en storyboard te werken, om pas tijdens het draaien te komen tot de juiste dialoog, karakters en kleuren - schrappend, schavend en componerend 'as a painter'. De docu maakt het beeld van de schilder compleet met fragmenten uit de reclamefilmpjes die Andersson maakte ter bekostiging van het uiteindelijke meesterwerk: het blijken voorstudies waarin veel scènes uit Songs in ruwe vorm al aanwezig zijn.
Verder op deze prima verzorgde dvd vijf minuten aan verwijderde scènes, de trailer en featurettes over enkele hoogtepunten uit de film (zoals de verbijsterende vliegveldsequens, waarvan je je na de featurette nog steeds afvraagt hoe ze het gedaan hebben). Op één vraag wordt ondanks al dat moois geen antwoord gegeven, ook niet in het enthousiast geschreven boekje van Oliver Kerkdijk: waar is nou die tweede verdieping?
Beeldformaat: 1.85:1 (anamorphic widescreen)
Geluidsformaat: Dolby 2.0
Ondertiteling: Nederlands, Engels
Duur: 100 minuten (hoofdfilm)
Distributeur: Filmfreak