Van bescheiden incrowdfeestje is het Nederlands Film Festival uitgegroeid tot een evenement dat meer dan 100.000 bezoekers trekt. Gedurende tien dagen verschanst de hele Nederlandse filmindustrie zich in de Domstad, in afwachting van de uitreiking van de Gouden Kalveren. Regisseur Jean van de Velde: 'Het is een vergelijkend warenonderzoek door mensen die van de hoed en de rand weten, en smaak hebben. Als je dan wint, geeft het absoluut voldoening.’

De feiten
In september 1981 begon het festival als de Nederlandse Filmdagen in filmtheater ’t Hoogt in Utrecht. Het festival was bedacht door filmmaker Jos Stelling, die hulp kreeg van onder andere Wim Verstappen, Huub Bals, Pieter van Lierop en Rob Houwer.

Hoogte- & dieptepunten
1983: De festivaljury nomineert Sander Franckens film De oplossing? voor het Gouden Kalf voor beste speelfilm, maar dat blijkt in strijd met de reglementen, omdat de film (gemaakt in opdracht van de Anne Frank Stichting) niet bestemd is voor bioscoopvertoning. De jury weigert de nominatie in te trekken, waarna een extra jury wordt ingesteld om de knoop door te hakken; die bekroont Louis van Gasterens Hans, het leven voor de dood.

1984: Acteur Robert De Niro komt naar Utrecht om een Gouden Kalf uit te reiken . Volgens de overlevering vertrekt hij daarna meteen naar Amsterdam en wordt hij na een lange avond coffeeshopbezoek slapend aangetroffen in een auto op het Leidseplein.

1985: De Rijksvoorlichtingsdienst klaagt over de festivalposter waarop koningin Beatrix in negen plaatjes verandert in Marilyn Monroe. Het wordt gecensureerd met zwarte blokjes.

1995: Rijk de Gooyer gooit het Gouden Kalf, dat hij won voor zijn rol in De hoogste tijd, uit het raam van de taxi die hem terug brengt naar Amsterdam. Het komt in het tv- programma Taxi. Overigens is het Kalf ook meteen weer uit de berm gehaald. De in 2000 aangetreden festivaldirecteur Michiel Berkel kon er in een interview met de Volkskrant de lol niet van inzien: 'Ik erger me kapot aan mensen die roepen dat het winnen van een Gouden Kalf niks voorstelt. De teneur van Rijk de Gooyer , zo van: gooi dat kalf maar uit het raam van de taxi - dat vindt iedereen dan nog grappig ook.'

2001: Producent Shooting Star meldt Theo van Goghs Baby Blue niet aan voor de competitie om de Gouden Kalveren, uit woede over het feit dat de film Kruimeltje het jaar daarvoor geen Kalf kreeg. 'Een film die zo veel heeft betekend, kun je niet niets geven,' aldus producent Dave Schram.

2002: Producent Burny Bos neemt het Gouden Kalf voor de beste speelfilm voor Minoes in ontvangst, maar noemt de jury in zijn dankwoord twee keer 'een kutjury '. Bos is boos omdat het door hem geproduceerde Ja zuster, nee zuster geen nominaties heeft gekregen, én omdat Minoes-regisseur Vincent Bal als Belg niet voor een Kalf genomineerd kon worden - terwijl voor de Belgische actrice Laurien van den Broeck wel een uitzondering werd gemaakt.

2003: De VPRO trekt Ford Transit van Hany Abu-Assad terug van het festival, omdat een groot deel van de documentaire in scène gezet blijkt te zijn. Abu-Assad haalt zijn gram in 2005, als zijn film Paradise Now het Kalf voor beste film wint.

2005: Het overlijden van regisseur Willem van de Sande Bakhuyzen, maker van de openingsfilm Leef!, werpt een schaduw over het festival. Dat terwijl de jubileumeditie (nummer 25) een groot feest had moeten worden.

2006: Alex van Warmerdam trekt stevig van leer tegen medegenomineerde Paul Verhoeven door Zwartboek 'een echte kutfilm, gemaakt door twee vieze ouwe mannen' te noemen. Later biedt hij Verhoeven zijn excuses aan door hem te feliciteren met de winst van het Gouden Kalf.

2010: De dertigste editie van het Nederlands Film Festival trok dit jaar een recordaantal van 154.000 bezoekers. Juryvoorzitter Pieter Broertjes kreeg het zwaar te verduren tijdens het festival . Producent San Fu Maltha noemde Broertjes 'blind en doof' tijdens de bekendmaking van de nominaties. 'Jij hebt helemaal geen verstand van film'. Ook na het festival vroeg men zich af hoe Broertjes ‘het in zijn hoofd had kunnen halen’ geflopte arthousefilms als Joy en R U There te verkiezen boven de Nederlandse Oscarinzending Tirza.

2011: De Nederlands-Marokkaanse acteur Nasrdin Dchar wint het Gouden Kalf voor beste acteur voor zijn rol in Rabat en geeft een bedankwoord dat de boeken in gaat. Hij nam langer de tijd voor zijn speech dan de bedoeling was, maar dat werd hem gegund. De kern van zijn dankwoord: ‘Ik ben een Nederlander en erg trots op mijn Marokkaans bloed. Ik ben een moslim en ik sta hier met een fucking Gouden Kalf in mijn hand!’

2012: Acteur Jeroen Willems is Gast van het Jaar, want hij 'heeft onmiskenbaar zijn stempel gedrukt op de Nederlandse film en het Nederlands televisiedrama. Reden genoeg om hem te eren.’
Twee maanden later overlijdt hij plotseling aan een hartstilstand, op 50-jarige leeftijd.

Handelsmerk
Het NFF biedt jaarlijks een overzicht en dus een stand van zaken van de Nederlandse cinema. Al wordt al lang niet meer alles dat in Nederland gemaakt wordt, op het festival vertoond. De selectie is strenger geworden en daarmee de gemiddelde kwaliteit hoger. De achilleshiel van het festival is dat het afhankelijk is van het niveau van de Nederlandse film, dat vooral in de jaren tachtig te wensen overliet. Het NFF is zich meer en meer gaan bezighouden met de promotie van de Nederlandse film, onder meer door het instellen van de Gouden en Platina Film voor films die respectievelijk 100.000 en 400.000 bezoekers hebben getrokken. Het festival begon als een plek waar Nederlandse filmmakers elkaar konden treffen, een feestje voor de incrowd. Gaandeweg werd het meer en meer een publieksfestival, dat nu zo'n 100.000 bezoekers trekt.

2013
De 33ste editie vindt plaats van 25 september tot en met 4 oktober in Utrecht. 

Openingsfilm
Het slavernijdrama Hoe duur was de suiker? van regisseur Jean van de Velde.

Gast van het jaar
 Regisseuse Paula van der Oest. 'Paula levert werk van een constante hoge kwaliteit zonder ooit in herhaling te vallen', aldus NFF-directeur Willemien van Aalst. 'Ze is een regisseur die grote onderwerpen niet alleen aandurft, maar ook aankan. Ze vertelt ons verhalen die we kennen, maar die onder haar invloed ons een nieuwe blik gunnen. Of het nu gaat om familieverhalen, de economische crisis of een dichteres als Ingrid Jonker.'

Jury Gouden Kalveren competitie
Categorie Speelfilm
Juryvoorzitter: journalist Emile Fallaux. Verder: castingdirector Job Gosschalk , producente en scenariste Jolein Laarman, actrice Thekla Reuten en regisseur Maarten Treurniet.

Categorie Documentaire
Kunstenares Marjoleine Boonstra, documentairemaker Michiel van Erp en documentairemaakster Sarah Vos.

Categorie Korte film en Televisiedrama
Theaterregisseur Peter de Baan, actrice Maryam Hassouni en filmmaker Dick Tuinder.

Kanshebbers
Grote kanshebber is het internationaal geprezen Borgman van Alex van Warmerdam. De inktzwarte komedie was de eerste Nederlandse film in 38 jaar die voor een Gouden Palm in Cannes werd genomineerd. Ook De wederopstanding van een klootzak , de openingsfilm van het IFFR eerder het jaar, wordt veel genoemd.

De filmwereld over het NFF
'We hadden precies één bos bloemen die gedurende de hele week bij alle premières werd gebruikt. Die moest achter het podium direct weer worden ingeleverd. Op de slotavond kreeg producent Haig Balian voor Het meisje met het rode haar de Prijs van de Nederlandse Filmkritiek . Daar hoorde ook die bos bloemen bij, en hij begon spontaan het papier eraf te scheuren. Er kwam een bos verdorde brandnetels tevoorschijn, alles dwarrelde over de grond. Toen hebben we het publiek de waarheid verteld. Dat kon die openheid wel waarderen.'
(Oprichter Jos Stelling over de eerste editie van het festival in Elsevier, 2005)

'De artistieke criteria van het festival zijn een farce, als je weet dat een jurylid verliefd was op en werd afgewezen door een medefinancier van Kruimeltje.(..) Je probeert een festival professioneel te maken, maar het wordt alleen maar kneuteriger.'
( Producent Dave Schram in de Volkskrant, 2001)

'Zodra ik door de telefoon de naam Nederlands Film Festival laat vallen, volgt er een stilte. '' Bent u van het songfestival?'', klinkt het dan. ''Nee, van die kalfjes.'' Die kennen ze wel, en dan wordt er gelachen. Nederlandse film is blijkbaar iets om te lachen.'
(Festivaldirecteur Michiel Berkel in de Volkskrant, 2000)

'Ik omarm de opdracht om professionals een plek te geven, debatten te organiseren, disciplines bij elkaar te brengen; dat is voor de filmindustrie belangrijk. Maar ik kies daarnaast voor een publieksprogrammering om de Nederlandse film onder de aandacht van mensen te brengen.'
( Festivaldirecteur Doreen Boonekamp in de Gooi- en Eemlander, 2005)

' Aanvankelijk vond ik het een grof schandaal. Als mij dit nóg eens te wachten staat ga ik er niet meer zitten. Gelukkig worden mijn films er niet minder mooi van.'
(Regisseur Paula van der Oest over het niet winnen van een Kalf in de Volkskrant, 2002)

'Ik voelde me vereerd. En ik ben al lang blij dat The Discovery of Heaven niet als beste film werd gekozen. Dan zou ik weggelopen zijn. Goed gemaakt hoor, maar wát een saaie kutfilm is dat.'
( Theo Maassen, genomineerd maar geen Kalf voor Beste Acteur gewonnen voor zijn rol in Minoes in de Volkskrant, 2002)

'Het is een vergelijkend warenonderzoek door mensen die van de hoed en de rand weten, en smaak hebben. Als je dan wint, geeft het absoluut voldoening. Aan het begin van het festival ga je onwillekeurig nadenken over welke films dat jaar een kans maken. Maar ik lig er niet wakker van, hoor. Het is vrolijke onzin.'
(Regisseur Jean van de Velde over de Gouden Kalveren, Cinema.nl, 2005)

'Ik zie de Gouden Kalveren vooral als onderdeel van de verkoop en marketing van de Nederlandse film. Die films moeten onder de aandacht van een zo groot mogelijk publiek worden gebracht. Het scheelt veel als de uitreiking op televisie wordt uitgezonden. Als dat niet gebeurt, is er niet meer dan een lullig berichtje in de krant. Dan wordt het een feestje voor insiders, die veren in elkaars reet duwen.'
(Ben Sombogaart, 2005)

‘Op een normaal filmfestival bepaalt de jury pas op het allerlaatste moment de genomineerden en de winnaars. Maar bij het Nederlands Filmfestival vindt de jurering van tevoren plaats, waardoor hypes die tijdens het festival ontstaan er niet toe doen. Dat betekent dat films die tijdens het festival in première gaan in het nadeel zijn. Ze moeten namelijk concurreren met titels die al weet ik hoeveel bezoekers hebben getrokken en goede recensies hebben gekregen. Ik kan heel goed begrijpen dat sommige genomineerden niet eens meer op komen dagen. Die willen niet voor gek gezet worden door zo'n vakjury van collega's.’
(Producent Matthijs van Heijningen over het NFF, Filmkrant, 2011)