Bij Werner Herzog weet je nooit wat je krijgt. De Duitse cineast maakte de laatste jaren achtereenvolgens een oorlogsfilm (Rescue Dawn), een docu over een Zuidpoolexpeditie (Encounters at the End of the World), een zwartkomische politiefilm (The Bad Lieutenant) en een impressionistisch moordenaarsdrama (My Son, My Son, What Have Ye Done). Tussendoor speelde hij rollen in een pokerkomedie (The Grand) en een aflevering van The Simpsons.

Nu is er de documentaire Cave of Forgotten Dreams, die overigens al uit 2010 stamt. Sindsdien heeft de drukke filmer alweer drie andere documentaires en een videoclip voor The Killers afgeleverd, en stond hij tegenover Tom Cruise als schurk in de aankomende actiefilm Jack Reacher.

Enfin, eerst maar eens de grot in met Herzog. Die grot, dat is de Chauvet-grot in het Franse Ardèche-gebied, waar in 1994 muurschilderingen werden aangetroffen die zo’n 32 .000 jaar oud bleken te zijn. De grot was vooralsnog alleen toegankelijk voor wetenschappers; Herzog kreeg als eerste filmmaker toestemming er opnamen te maken.

Dat ging gepaard met allerlei beperkingen: de crew mocht niet groter zijn dan vier man, niet afwijken van de smalle looppaadjes en slechts een handvol dagdelen filmen. Daarbij maakte de nauwe, pikdonkere, claustrofobisch stemmende omgeving het gebruik van grote, zware apparatuur onmogelijk. Typisch Herzog om in zulke omstandigheden toch beslist in 3D te willen filmen. Voor de gelegenheid liet hij speciale camera’s ontwerpen.

Heeft de derde dimensie een meerwaarde? Reken maar. De kans dat we de schilderingen ooit met eigen ogen zullen zien is vrijwel nihil, maar op deze manier komen we toch heel dichtbij. Juist omdat de prehistorische schilders speelden met de effecten van de glooiende muren en het schaduwspel van fakkels, zoals de door Herzog geïnterviewde experts uitleggen.

Dergelijke toelichting is onvermijdelijk en interessant, maar het is Herzog vooral te doen om de filosofische en spirituele gevoelens die de materie oproept. ‘Wat verbindt ons met deze kunstenaars?’ mijmert hij in kenmerkend dramatische voice-overs. ‘ Waar droomden zij van?’ Om de beelden vervolgens langdurig voor zich te laten spreken, ondersteund door een experimentele score van Ernst Reijseger.

Het is deze typische Herzog-aanpak die de film ver doet uitstijgen boven het niveau van een gemiddelde National Geographic-reportage. Zijn grotrondleiding is bij tijden een magische ervaring.