Virtuele verhaaltjes

Je houdt de streepjescode van een nieuwe spijkerbroek voor de webcam van je computer en je krijgt een korte film te zien over… een meisje dat de grootste moeite heeft haar billen in een skinny jeans te wurmen.
De streepjescode van een fles shampoo leidt je naar de categorie ‘Personal Care’ en vandaar naar beelden van een oudere dame die nagellak uit winkels jat. En wanneer de streepjescode van een product niet wordt herkend, krijg je een filmpje voorgeschoteld over een kunstenaar die beelden construeert uit afval. Het idee van de website Bar Code is eenvoudig en verleidelijk: het legt een relatie tussen de fysieke en online wereld door films te tonen die te maken hebben met een voorwerp dat jij, thuis, in handen hebt.

Facebook, Twitter, iPad, iPhone en uiteraard het goede oude internet bieden documentairemakers nieuwe mogelijkheden om een verhaal te vertellen.

Sinds 2008 heeft IDFA voor dit zogeheten digital storytelling een apart onderdeel in het festival ingeruimd: DocLab. Het doel is om te laten zien welke nieuwe vormen van documentaire-verhalen vertellen ontstaan als gevolg van digitale technologieën. Een genre dat langzaam zijn vorm begint te krijgen is de webdocumentaire. Kort gezegd: een online wereld waarin filmpjes, scènes, audiofragmenten, foto’s en animatie verborgen liggen en waarin je al klikkend op de verschillende onderdelen je eigen verhaal samenstelt.

Prangende vragen
Maar digital storytelling volgens IDFA gaat verder dan de webdocumentaire. Zo zijn er ook documentaire vertelvormen waar nauwelijks of geen gefilmde beelden Virtuele aan te pas komen. Neem The Sexperience 1000. Op het eerste gezicht gaat het hier om een doodgewone enquête over het seksuele gedrag en dito voorkeuren van duizend Britten. Maar de data worden zo interactief en visueel prettig gepresenteerd dat je er uren in kunt verdwalen. Zo kun je antwoord krijgen op prangende vragen als: wat is het favoriete standje van BMW-bezitters? Of: hoe vaak hebben iPhone-bezitters seks? Of: op welke leeftijd werden jazzliefhebbers ontmaagd?

Ook het Burning House-project heeft niks te maken met gefilmde documentaires: het gaat hier om een weblog waarop bezoekers foto’s kunnen uploaden van objecten die ze zouden meenemen als hun huis in brand zou staan. Een simpel idee, simpele uitvoering, maar inhoudelijk ijzersterk: je krijgt onmiddellijk visioenen bij de mensen die, ik noem maar wat, wel een foto van zichzelf zouden meenemen maar niet van kinderen, geliefden of ouders.
Ondertussen bekruipt je wel de vraag wat deze zaken op een filmfestival doen, en waarom je deze projecten uberhaupt op een festival zou willen vertonen? Het hele idee van al deze digitale verhalen, of hoe je ze ook wilt noemen, is dat je ze als individu beleeft: jij bepaalt waar je klikt en waar het verhaal je voert. Dat is de kracht van het medium. Dus waarom zou je naar een festival komen als je deze nieuwe digitale documentaires net zo goed, of misschien nog wel beter, thuis kan bekijken?

Het antwoord op die vraag is volgens DocLab-programmeur Caspar Sonnen dat er ook voor nieuwe documentairevormen behoefte is aan een gemeenschappelijke ervaring. Tijdens DocLab zullen verschillende makers een ‘ live’ en lineaire versie van hun non-lineaire interactieve project bij elkaar klikken. ‘Vergelijk het maar met een dj. Thuis kun je ook naar de muziek luisteren die de dj draait, maar de volgorde waarop hij draait en de live ervaring geven toch iets extra’s.’

Bar Code www.codebarre.tv
The Sexperience 1000 www.sexperienceuk.channel4.com/the-sexperience-1000
Burning House http://theburninghouse.com