Op het Holland Animation Film Festival, dat plaatsvindt van 18 t/m 22 maart, is Studio Ghibli goed vertegenwoordigd, met drie speelfilms (The Wind Rises, The Tale of the Princess Kaguya, When Marnie Was There) en een documentaire (Kingdom of Dreams and Madness). Samen schetsen de films een kleurrijk beeld van Japans grootste animatiestudio. Grijp je kans om deze films mee te pikken, want het zijn mogelijk de laatste Ghibli-producties die je op het grote scherm zal kunnen zien.

Ghibli werd in 1985 als studio opgericht door regisseurs Hayao Miyazaki en Isao Takahata, en producer Toshio Suzuki. Eerder werkte Miyazaki samen met Suzuki en Takahata aan series en films als Panda! Go, Panda! en Nausicaa of the Valley of the Wind. Miyazaki, geobsedeerd door gevechtsvliegtuigen, doopte hun nieuwe studio Ghibli, naar een Italiaans vliegtuig uit de Tweede Wereldoorlog. Ghibli is oorspronkelijk een Arabisch woord voor een Middellandse-Zeewind, door Miyazaki gebruikt om de ‘frisse wind’ door het Japanse animatielandschap aan te duiden. De wind is alomtegenwoordig in het werk van Ghibli: van de eerste studioproductie Castle in the Sky tot varkenspiloot Porco Rosso uit de gelijknamige film. Van de luchtacrobatiek in het met een Oscar bekroonde Spirited Away tot de dood die uit de lucht komt in het hartverscheurende oorlogsdrama Grave of the Fireflies

Takahata en Miyazaki namen samen als regisseurs een groot deel van de regie van de films van Ghibli voor hun rekening . Zij zorgden voor een huisstijl van weemoedige films met terugkerende thema’s als oorlog, Japanse volksverhalen, sterke vrouwen, ecologische problemen en pacifisme.

In Kingdom of Dreams and Madness, de documentaire over Ghibli die draait op het HAFF, zien we ook de status die grote baas Miyazaki hiermee voor zichzelf vergaarde. Als een keizer zit hij aan zijn werktafel, en zijn onderdanen bij Ghibli komen vol eerbied om zijn aandacht vragen. Niet altijd keurt hij de tekeningen van zijn werknemers die aandacht waardig. Ondanks de strenge blik van Miyazaki is de studio er een waar, zo toont de documentaire , met passie op ambachtelijke wijze gewerkt wordt in een rustieke omgeving. De rust van Ghibli staat haaks op het hectische beeld dat de gemiddelde kijker van een filmstudio zal hebben.

Hoe lang de oase van Ghibli zal kunnen blijven bestaan is de vraag. Hayao Miyazaki, nu 72 jaar, heeft zijn pensioen aangekondigd. Isao Takahata maakt slechts sporadisch films. Zijn prachtige nieuwste productie, The Tale of the Princess Kaguya, volgde na een afwezigheid van veertien jaar. Ook hij is niet jong meer, met zijn 79 jaar. Producent Toshio Suzuki ging in maart 2014 ook met pensioen. Door het vertrek van de grote drie bij Ghibli is de toekomst van de studio onzeker. Bij gebrek aan goede opvolgers – films als When Marnie Was There van de nieuwe garde werden lauw ontvangen – kondigde de studio aan voor onbepaalde tijd de productie stop te zetten; een transitieperiode om zich te herpakken. Hoe dan ook is dit het einde van een tijdperk.

Miyazaki lijkt het einde ook te beseffen, zoals hij aangeeft in een interview met The Los Angeles Times in november vorig jaar: ‘Er wordt op dit moment niet meer aan een nieuwe film gewerkt. Ik denk niet dat we überhaupt nog bioscoopfilms zullen maken. Al was dat niet mijn opzet toen ik aankondigde dat ik met pensioen zou gaan.’ Bij gebrek aan een goede nieuwe lichting regisseurs lijkt de wind te zijn gaan liggen voor Ghibli. Passend genoeg gaan alle drie de films die nu van Ghibli op het festival draaien – misschien wel de allerlaatste van de studio – over afscheid en opoffering voor de kunst. Neem zelf afscheid van Ghibli op de huidige editie van het HAFF.

Bezoek de site van het HAFF voor meer informatie.