Van varkensmassage tot mindfulness voor kinderen

Toen Wim de Bie in 2010 de functie van ‘nationale mental coach’ op zich nam, was dat om deze groeiende tak van geestelijke verbeteringssport op de hak te nemen. Voorheen bestond er vooral hulpverlening voor mensen met psychische problemen, in de vorm van psychologen en psychiaters. Het woord ‘coaches’ sloeg meestal op trainers langs de kant van het veld. Maar gaande de jaren nam het aanbod van begeleiding op allerlei gebieden hand over hand toe en maakte de een na de ander een tijdje, of langer, gebruik van een coach. De Bie besloot als reactie op deze kennelijke behoefte aan bijstand in één keer het hele land online onder zijn hoede te nemen.

We zijn bijna een decennium verder en het is er niet minder op geworden. Zo filmde Menna Laura Meijer voor haar documentaire 'Nu verandert er langzaam iets' op maar liefst 45 locaties hoe mensen 'aan zichzelf werken'. Uit eigen beweging, of omdat het moet van de baas. Van familieopstellingen tot mindfulness voor kinderen, van varkensmassage tot leiderschap met paarden, van in een boom klimmen om angst te overwinnen tot netwerken met storytelling: Meijer was erbij. Uiteindelijk zijn er 26 vormen van zelfontwikkeling terechtgekomen in haar film, die afgelopen november de Beeld en Geluid Idfa Award voor beste Nederlandse documentaire won.

Na het zien ervan zal het aan huis ontvangen van een Ziggomonteur nooit meer hetzelfde zijn. Die heeft namelijk op cursus geleerd zich in de klant te verplaatsen ('wat zou jij fijn vinden?') en zal voortaan diens emoties erkennen. Een stukje de-escalatie op maat. Anderen maken onder aanmoediging van de (al dan niet gediplomeerde) coach van dienst vertaalslagen tijdens een workshop of lopen stampend door de bak van de manege om in hun eigen kracht te komen. Men ziet in een taartdiagram welk type hij is, laat in een ademsessie alles los om ruimte voor verwondering te creëren, of volgt een 'webinar' over 'waarom vermoeidheid niet normaal is'.

Ja, er valt soms te lachen om wat er zoal voorbijkomt. Je kunt je ook verbazen en ergeren. Dingen herkennen misschien. Of op een idee komen. Er is alle mogelijkheid voor eigen interpretatie door de vorm die Meijer heeft gekozen: op elke plek zette ze haar camera dusdanig neer dat ze er een ruime opname mee kon maken. Het beeld staat vast en daarin gebeuren dingen, alsof je naar een bewegend schilderij kijkt. Er is geen voice-over, Meijer maakte geen interviews. We zijn simpelweg getuige en moeten het doen zonder sturing of duiding zoals die meestal gebruikelijk is. Dat maakt de één uur en drie kwartier die 'Nu verandert er langzaam iets' duurt wel een wat lange zit; een paar sessies minder hadden dit kijkje in deze behandelindustrie geen kwaad gedaan.

Meijer – die voor de VPRO in 2013 de Teledoc 69 liefde seks senior maakte en in 2015 Sex? Yes Please! – wilde geen individuele gevallen en hun klachten centraal stellen. Haar doel was het werpen van een blik op het feit dat er altijd iemand is die leeft van de onzekerheden en dromen van een ander. Maakbaarheid is iets wat je kunt kopen, of in elk geval de illusie ervan. En weer. En weer. Tot je eindelijk goed genoeg bent? Of gewoon zolang het een functie heeft?

De Bie gaf er na een jaar de brui aan. Niet omdat hij een burn-out had gekregen van al dat coachen, vertelde hij in de VPRO Gids, maar 'begeleider zijn van zestienenhalf miljoen Nederlanders is een onmogelijke opgave'. Het speet hem dat hij aan de wildgroei niets had kunnen veranderen.