In De Liefhebbers zijn de personages belangrijker dan de plot

Marnie Blok: ‘Ha, dit is meteen een van mijn lievelingsfilms. Het citaat vind ik erg herkenbaar: ik heb een broer en een zus die heel belangrijk voor me zijn maar die me ook als geen ander kunnen kwetsen. In onze film komen beide kanten aan bod, maar de nadruk ligt uiteindelijk toch meer op de verbondenheid dan op de ergernissen. Een overeenkomst met The Ice Storm is dat de personages in De Liefhebbers eigenlijk belangrijker zijn dan de plot. Grote, dramatische familiethema’s als misbruik of ruzie over een erfenis hebben we opzettelijk vermeden. De ziekte van de vader zet de ontwikkelingen in gang, en daarna gaat het over kwesties die in de afzonderlijke levens van de personages spelen. Terwijl ik het scenario schreef, heb ik veel met Anna gesproken over het geklus en geploeter dat het leven vaak is. Dat wilden we vooral tonen.’

Anna van der Heide: ‘Familie, zowel het toneelstuk als de film, heeft mij destijds enorm beïnvloed in de keuze om zelf films te gaan maken. Razendknap geschreven door Maria Goos. Maar het uitgangspunt is wel erg zwart. Familie wordt voorgesteld als een soort abces waar je je van moet bevrijden. Mijn ervaring is juist dat de banden die teruggaan tot je vroegste jeugd ook heel krachtig kunnen zijn. Je hebt toch een hele tijd heel intiem met elkaar opgetrokken. Alleen moet je die banden wel blijven onderhouden. En dat schiet er in onze overvolle levens natuurlijk snel bij in. Vaak moet er eerst iets onafwendbaars gebeuren voordat iedereen pas op de plaats maakt en er weer echt contact mogelijk is. Daar gaat onze film over.’

MB: ‘Zo’n zwartgallige kijk op familie zie je bijvoorbeeld ook in August: Osage County – fascinerende film, maar diep cynisch. In zo’n context kun je natuurlijk lekker smeuïge conflicten creëren, dat is voor scenaristen en acteurs geweldig, maar het wordt al snel wat eendimensionaal allemaal.’

MB: ‘Het verleden speelt in ons verhaal een belangrijke rol, alle huidige spanningen en frustraties van de personages zijn te herleiden tot eerdere gebeurtenissen. Bij het schrijven van het scenario heb ik wel geworsteld hoeveel ik daarover moest vertellen. Het is altijd zoeken naar de juiste balans: hoeveel laat je over aan de verbeelding van de kijker? Maar als ik dan zelf naar een film kijk, merk ik dat achtergrondverhalen me doorgaans helemaal niet interesseren. Het gaat om wat er nú gebeurt, de rest kun je er zelf wel bij verzinnen. Uiteindelijk heb ik dus bijna alle backstory geschrapt.’

AvdH: ‘Onze hoofdpersonen hebben dan ook geen vreselijk schokkende dingen meegemaakt vroeger. We wilden juist laten zien dat je ook in een tamelijk normaal, liefdevol gezin kneuzingen kunt oplopen, en hoe snel je als volwassene geneigd bent weer in oude rolpatronen te vervallen zodra je bij familie bent. Het drama moest niet zozeer voortkomen uit situaties, maar uit de botsende karakters van de personages. Daarbij was het natuurlijk van groot belang dat we de juiste acteurs zouden casten. Niet alleen acteurs die goed spelen, maar ook een ensemble met voldoende dynamiek.’

MB: ‘Ken je het boek 1000 Families van de Duitse fotograaf Uwe Ommer? Daarmee is het hele project voor mij begonnen. Het is een boek vol familieportretten van over de hele wereld, uit de meest uiteenlopende culturen. Je ziet natuurlijk allerlei grote verschillen in samenstelling en uiterlijk, maar vooral ook veel treffende overeenkomsten: trotse handen op schouders, liefdevolle blikken. Wat me trof is het verlangen dat eruit sprak; dat iedereen tot een clubje wil behoren, liefde en kennis wil doorgeven, zich geborgen wil weten. Dat vond ik een mooi uitgangspunt voor een film.’

AvdH: ‘We hebben best even gestoeid met de slotscène van de film, met de juiste toon en zo, maar van meet af aan stond vast dat er relativering en hoop in moest zitten. Geen zoet happy end, want sommige dingen worden nu eenmaal niet beter. Maar verdriet en geluk liggen vaak verrassend dicht bij elkaar.’