Actie, bravoure en explosies

Energiek, genadeloos en met kogels doorzeefd. Met het verschijnen van ongeveer 250 Italiaanse misdaadfilms waren de jaren zeventig de glorietijd van de brute poliziesco (of poliziotteschi),  een subgenre geïnspireerd door Amerikaanse politiethrillers zoals Dirty Harry (1971), The French Connection (1971) en Death Wish (1974), ontstaan vlak na de spaghettiwestern.

De invloed van Hollywood op deze populaire actiefilms werd niet onder stoelen of banken gestoken. De gemiddelde poliziesco-regisseur maakte gretig gebruik van bekende Amerikaanse acteurs met een ruig imago, zoals Charles Bronson en Lee Van Cleef. Iets minder subtiel: meeliftend op het succes van de Amerikaanse variant, kreeg Fernando Di Leo’s La mala ordina (1972) internationaal de titel The Italian Connection.

In de meedogenloze film wordt een Milanese pooier achternagezeten door de lokale maffia en twee New Yorkse huurmoordenaars (Henry Silva en Woody Strode) nadat een lading heroïne is verdwenen. Naar verluidt was dit duo trouwens Quentin Tarantino’s inspiratie geweest voor zijn befaamde huurmoordenaars in Pulp Fiction (1994), gespeeld door Samuel L. Jackson en John Travolta.

Ondanks de referenties aan Hollywood, heeft de poliziesco duidelijke wortels in de Italiaanse maatschappij, die in de jaren zeventig werd gekenmerkt door zowel sociale en politieke onrust als stijgende criminaliteit. Dat de poliziesco-plot bijvoorbeeld nogal vaak kidnappers bevat, is geen toeval gezien de toenmalige golf aan ontvoeringen voor losgeld of als politiek statement. Het Italiaanse bioscooppubliek zag de werkelijkheid gedramatiseerd terug op het witte doek.

Dat publiek zag ook acteurs die hun eigen stunts uitvoerden. Een kwestie van tijd en geld, maar het is ook kenmerkend voor het speelse productieproces van poliziesco-films, vertelt filmmaker Martin Koolhoven in de tweede aflevering van De kijk van Koolhoven.

Die vrijheid resulteerde in waanzinnige achtervolgingsscènes waarvoor nooit een vergunning was aangevraagd, hoofdrolspelers die toch iets te dicht bij explosies stonden en andere ronduit gevaarlijke situaties.

De poliziesco is slechts een subgenre binnen het overweldigende en diverse aanbod aan misdaadfilms uit Europa. Onder de noemer eurocrime staat dit aanbod in De kijk van Koolhoven centraal, met speciale aandacht voor de Italiaanse poliziesco.

Daarnaast passeren misdaadklassiekers zoals de Duitse thriller M (1931) en de Franse heistfilm Du rififi chez les hommes (1951) de revue, en staat Koolhoven ook stil bij de stijlkeuzes in La Haine (1995) en het vileine acteerwerk van Ben Kingsley in Sexy Beast (2000). Een aflevering vol actie, bravoure en explosieve mannen. Dat de aanwezige vrouwen binnen het genre vooral worden vermoord, in elkaar geslagen of verkracht, mag overigens wel problematisch worden genoemd.