In de door Netflix aangekochte documentaire American Factory heropent een Chinese miljardair een teloorgegane autofabriek in Ohio. Eerste film van Higher Ground, de productiemaatschappij van Barack en Michelle Obama.

‘Ga dicht bij elkaar staan, zodat je elkaar kunt vastpakken. Dit is ernstig.’ Het is december 2008. De kredietcrisis is in alle hevigheid losgebarsten en de recessie heeft zijn weerslag op het leven van miljoenen Amerikanen. Een General Motors-autofabriek in Dayton is de volgende dominosteen die valt. Tienduizenden mensen verliezen hun baan.

Hoe anders is de stemming zeven jaar later, wanneer een Chinese miljardair aankondigt de fabriek te heropenen en daarmee tweeduizend Amerikanen aan een nieuwe baan te helpen. Het is een trend die zich de laatste jaren vaker voordoet: rijke Chinezen die flink investeren in (teloorgegane) westerse bedrijven en daarmee hun invloed aanzienlijk vergroten. Niet zo vreemd ook: de Chinese diensteneconomie is de Amerikaanse industrie grotendeels voorbijgestreefd, en het echte grootkapitaal bevindt zich allang niet meer in het westen.

In de ijzersterke documentaire American Factory - die lovend werd ontvangen op het Sundance-filmfestival, daar de prijs voor Beste Regie won en vervolgens werd aangekocht door Netflix - wordt de keerzijde van die invloed getoond. Wat op papier een uitstekende oplossing lijkt, blijkt in de praktijk een stuk weerbarstiger. Zeker, de Amerikaanse en Chinese vakmensen werken in eerste instantie gebroederlijk zij aan zij, maar zodra het woord ‘vakbond’ valt, breekt al snel de pleuris uit.

Still uit American Factory

De Chinese directie moet niets van een vakbond hebben, dat zou de efficiëntie immers maar negatief beïnvloeden. De Amerikanen smeken ondertussen om betere arbeidsvoorwaarden en veiligheidsgaranties op de werkvloer. De oorspronkelijke hosannastemming is verdwenen en de relatie tussen het Amerikaanse personeel en de Chinese leiding is ernstig bekoeld. De mengelmoes van de twee culturen blijkt op z’n zachtst gezegd een behoorlijk zuur papje.

Maar naast een eindeloos intrigerend inkijkje in een slecht huwelijk, is het door Steven Bognar en Julia Reichert geregisseerde American Factory bovenal een allegorie over een voorbije tijd én het begin van een nieuwe era. De documentaire toont ons de laatste stuiptrekkingen van de klassiek-Amerikaanse working class, en daarmee ook van de American Dream. De subtekst moge duidelijk zijn: Amerikanen zijn het verleden, de Chinezen de toekomst, hoezeer hun cultuur ook indruist tegen de westerse.

Tegen het einde van de documentaire stelt een van de Amerikaanse werknemers dat het ‘uitgesloten is om de Amerikaanse droom op te geven’, omdat dat ‘on-Amerikaans’ zou zijn. Een romantische gedachte, maar het is waarschijnlijker dat een Chinees gezegde ook hier aan het langste eind trekt: ‘Twee tijgers zijn te veel voor één berg’. En die Amerikaanse tijger loopt overduidelijk op haar laatste benen.

American Factory is vanaf woensdag 21 augustus te zien op Netflix

Meer film- en serietips voor Netflix

Zoek je nog meer tips voor Netflix? Kijk op deze pagina voor eerdere artikelen in deze serie.

Meer over American Factory