Goedendag iedereen, welkom bij een les die ik noem: ‘Hoe je alle recente ontwikkelingen op het gebied van tv-series kunt duiden met behulp van Community’.

Wat is Community? Community is in zijn simpelste vorm een komedie over volwassenonderwijs in Amerika. Maar het is ook wel eens een burgeroorlogdocumentaire, een actiefilm, een stop- motion kerstmisspecial en een old-school videospel. Om nog maar te zwijgen over alle televisietrucjes die onderweg benoemd en ontmanteld worden (neem de ‘ bottle episode’, ‘subtiele’ reclame of achtergrondverhaallijnen. Kortom, een zelfbewustere tv-serie dan Community vind je niet.

Toepasselijk, want ook achter de schermen zijn veel ontwikkelingen rond Community illustratief voor de huidige staat van televisie. Neem alleen al het begin. De serie startte in 2009 bij zender NBC. In de jaren tachtig en negentig was dat dé zender voor komedie. The Cosby Show, Cheers, Seinfeld, Friends, Frasier: NBC profileerde zichzelf met ‘Must See TV’. Zelfs in de jaren ’00 had je nog Scrubs, 30 Rock en The Office. Daar bleven de Amerikanen voor thuis. Maar tegenwoordig zendt NBC halfslachtige romcoms uit als About a Boy, Welcome to Sweden en Marry Me. U begrijpt, daar kijkt geen hond naar. De zender is op komediegebied compleet voorbij gestreefd door de concurrentie.

Gaat u mee terug naar de jaren negentig?

En Community dan? Hoe erg ik (en legio recensenten met mij) de show ook prees en prijs, de kijkcijfers kelderden snel. Wie niet vanaf minuut één was ingestapt, begreep er vaak niets van. (Toegegeven, dat gold aanvankelijk ook voor Seinfeld, maar die serie wist de harten uiteindelijk wel te veroveren.) De hoop dat Community uit zou groeien tot het nieuwe ‘Must See’-vlaggenschip vervloog snel in de NBC-bestuurskamers.

Het bedrijf is nu op zoek naar dat ene grote succes waarmee het zichzelf weer in de spotlight kan zetten. Datzelfde geldt voor veel collegazenders: iedereen is naarstig op zoek naar dat ene programma waarmee de concurrentie kan worden aangegaan met HBO, Netflix en al die andere vrijgevochten programmamakers.

De commotie doet wel wat denken aan die in de filmwereld in de jaren zestig en zeventig, toen het studiosysteem werd ontmanteld. Televisie verwelkomt momenteel z’n eigen Jean-Luc Godard en Martin Scorcese (in het geval van Boardwalk Empire letterlijk) met types als David Chase (The Sopranos), Vince Gilligan (Breaking Bad), David Simon (The Wire) en Matthew Weiner (Mad Men). Net als destijds, is nu ook op het gebied van televisiedrama de maker leidend.

Community-maker Dan Harmon heeft een tip.

In het geval van Community is dat Dan Harmon, en er is geen beter voorbeeld van de getormenteerde, creatieve geest. Harmon is een bebaarde, onverzorgde dromer met een temperament . Hij haalt zijn deadlines niet, vraagt meer geld dan hij kan krijgen en drijft zijn bazen tot waanzin, maar in ruil daarvoor levert hij geregeld echte kunststukjes af.

Ze hebben bij NBC geprobeerd hem te vervangen. Na het zoveelste opstootje met de eveneens driftige Chevy Chase was de koek op. De showrunners van Will & Grace werden ingevlogen om het vierde seizoen te maken. Dat werd onvermijdelijk een slap aftreksel van wat ervoor was gekomen. De weliswaar kleine, maar zeer loyale groep fans kwam in opstand en NBC gehoorzaamde. Voor seizoen vijf was Harmon gewoon weer terug. De klant is koning .

Dat klinkt heel logisch, maar is in het geval van televisie toch een heel recente trend. Dat ligt aan de aard van het beestje: de televisie zendt uit, maar ontvangt niet. De tv-bazen bepalen wat er uitgezonden wordt, en tot voor kort lieten ze zich daarbij hooguit leiden door kijkcijfers. Meer inbreng hadden de fans niet.

Maar dat is de laatste jaren snel veranderd. Jericho kreeg een kort tweede seizoen nadat fans massaal pinda’s opstuurden naar het hoofdkantoor van Fox (in verwijzing naar de legendarische uitspraak ‘Nuts !’ van hoofdpersoon Jake Green). De fans van Arrested Development kregen tien jaar na dato een nieuw, vierde seizoen van Netflix. Veronica Mars kreeg een film . Fans van Chuck kochten massaal broodjes bij Subway, waarop dat bedrijf de serie nog eens extra sponsorde voor nieuwe seizoenen. De lijst van fancampagnes neemt elk jaar toe.

En daarmee komen we op 17 maart. Dan begint het zesde seizoen van Community bij Yahoo. Ja, Yahoo. NBC trok de stekker er na vijf seizoenen uit, maar dat zegt tegenwoordig dus niets meer. Dan gaan we toch gewoon streamen? Zoals ik al eens aankaartte, de fans eisen ‘ six seasons and a movie’. Nou, dan krijgen ze die.