Regisseur Lee Daniels vestigde zijn naam met de film Precious, die voor zes Oscars werd genomineerd. Na het succesvolle Empire (2015) zendt Fox een tweede musicalserie van zijn hand uit, Star. Een portret van een veelzijdig man, bij wie glitter en misère hand in hand kunnen gaan.

‘Een plek om naar te ontsnappen,’ zo noemt regisseur Lee Daniels (1959) zijn nieuwe musicalserie Star. In een interview met The New York Times vergelijkt hij de huidige Amerikaanse tijdgeest met de onzekere jaren zestig. ‘Toen hadden mensen ook series als Bewitched nodig.’ Toch zit zijn swingende serie vol met actuele maatschappelijke kwesties, zoals Black Lives Matter, trans-seksualiteit en racisme. Die combinatie van een fantasierijke omgeving en politiek gevoelige issues is een terugkomend thema in zijn werk.

Daniels begon zijn carrière als casting director/manager en groeide uit tot een succesvolle producer. Drie jaar na zijn regiedebuut (Shadowboxer) maakte Daniels de onafhankelijke film Precious. De verfilming van het boek over de veel te zware en analfabete Precious werd een wereldwijd succes. Het leverde de film zes Oscarnominaties op in 2010, waaronder die voor beste regisseur. De waardering voor de film kwam als een verrassing, omdat het verhaal een ongekende hoeveelheid rauwe misère bevat. Zo is de zestienjarige Precious voor de tweede keer zwanger van haar vader, door wie ze al sinds haar jeugd stelselmatig wordt verkracht. Ook door haar moeder wordt ze seksueel, mentaal en fysiek mishandeld. Aan de VPRO Gids vertelde Daniels waarom hij dit thema wilde onderzoeken: ‘Ik zag een kind dat erger mishandeld was dan ik. Ik leed met haar mee, want ik begreep haar. Het is gek. Ik kon het misbruik zelf wel verdragen, ik was sterk, maar het leed van anderen, die kleiner en zwakker zijn dan ik, vind ik bijna onverdraaglijk.’

Op het eerste gezicht staat de film in schril contrast met de successerie Empire, waarvan het derde seizoen nu loopt. Het Shakespeariaanse verhaal over de machtsperikelen van de familie Lyon en hun hiphop-label Empire staat bol van gelikte liedjes en gouden kettingen.

‘Er zit niets in dat verzonnen is, ik ken elk persoon op het scherm.’

Lee Daniels (over Empire)
©

Vlnr: Gabourey Sidibe in Precious, Terrence Howard in Empire en Jude Demorest in Star

Taboes
Ook in zijn nieuwe serie, Star, zitten aanstekelijke popliedjes. Het verhaal volgt de ambitieuze Star die zichzelf vanuit het niets omhoog werkt in de muziekindustrie. Dat uitgangspunt geeft de serie al een rauwer tintje, hetgeen wordt versterkt als ze in een van de eerste scènes de verkrachtende pleegvader van haar zusje in zijn rug steekt met een keukenmes.

Zowel in Precious als in Empire en Star komen de hoofdrolspelers uit probleemgezinnen die gebukt gaan onder schrijnende armoede. Criminaliteit en drugsproblematiek vloeien als vanzelf voort uit de uitzichtloosheid van de omgeving. Daarbij worden taboes als incest en homofobie niet geschuwd. Voor een groot deel is die thematiek autobiografisch, zo vertelt Daniels in diverse interviews. Ze zei hij in Time over Empire: ‘Er zit niets in dat verzonnen is, ik ken elk persoon op het scherm.’ Hij groeide op in een gezin van zes kinderen in de jaren zeventig in het getto van West-Philadelphia. Tussen het ontwijken van de kogels door regisseerde hij zijn neven en nichten in toneelstukjes die ze opvoerden in de kelder van zijn huis. Dat vermogen, om met fantasie te ontsnappen uit ellendige omstandigheden, komt in Empire en Star goed naar voren.

De combinatie van gepolijste muziek en menselijk onvermogen had Daniels al in 2005 voor ogen, toen hij werd geïnterviewd over de film Shadowboxer. Aan IndependentFilm.com vertelde hij waar zijn voorkeur voor zware en intense onderwerpen vandaan komt. ‘Omdat ik van zo’n donkere plek kom. Van daaruit probeer ik naar het licht te komen. Bijvoorbeeld door een musical te maken zoals in de tijd van Doris Day, maar dan wel met Whitney Houston.’

© Fox / IMDB

Brittany O'Grady, Jude Demorest en Ryan Destiny in Star

Vuilnisbak
Soms gebruikt Daniels gebeurtenissen uit zijn moeilijke jeugd in zijn werk. Zo probeerde zijn vader regelmatig zijn homoseksualiteit uit hem te slaan. In de serie Empire zien we hoofdrolspeler Lucious Lyon – een agent in Philadelphia, net als de vader van Daniels – zijn homoseksuele zoon molesteren, met precies hetzelfde doel.

Aan The Hollywood Reporter vertelde Daniels afgelopen maart dat zijn vader hem op zijn achtste in de vuilnisbak gooide toen hij hem op zijn moeders hakken de trap af zag lopen. Ook deze scène gebruikte hij in Empire, in de eerste aflevering van de serie. Tegen Time bekende hij dat hij tijdens de opnamen moest huilen, omdat er zo veel emoties bij hem loskwamen. ‘Ik kon niet meer verdergaan. Mijn zus, die een kleine rol had in de aflevering, heeft me toen geholpen en de acteur geïnstrueerd hoe hij moest lopen. Ze was er tenslotte zelf bij geweest.’

Ondanks het hoge glamourgehalte heeft Empire een duidelijk emanciperende ambitie, zegt Daniels. ‘Een van de doelen van de serie is om homofobie in de Afro-Amerikaanse gemeenschap en onder laagopgeleiden aan te kaarten. Om mensen op te voeden.’ Volgens hem is de kwestie vergelijkbaar met de strijd voor burgerrechten van de Afro-Amerikaanse gemeenschap in de vorige eeuw. ‘Ik denk dat ik daar een kleine bijdrage aan lever omdat ik homofoben ken die na het zien van deze serie van gedachten zijn veranderd. Ze herkennen zoveel van zichzelf in Lucious dat het hen helpt om hun eigen homohaat in te zien.’

Dat een ellendige jeugd een sterke drijfveer kan zijn, bewijst Daniels, zowel in zijn carrière als in de karakters in zijn series en films. Daarbij had hij hulp van zijn oma, die hem op het hart drukte dat hij alles kon bereiken wat hij wilde, zolang hij niet bang was en hij eerlijk en sterk zou zijn. Dat sterk zijn vertaalt zich naar de gedurfde onderwerpkeuzes van Daniels. Maar ook in de opvallende formats die hij kiest, waarin de rafelranden van de maatschappij moeiteloos met catchy popliedjes worden verweven. Doris Day, maar dan met Whitney Houston.

Star is vanaf 6 juni te zien op FOX.

Meer over Lee Daniels