Begin jaren negentig maakte de wereld kennis met een geheimzinnig dorpje in de bossen van Washington. Televisie zou hierna nooit meer hetzelfde zijn.

‘De televisie-kijker die zich ontvankelijk opstelt voor een stijlvolle, afwijkende, grappige en soms beklemmende feuilleton die het begrip televisie-serie een andere betekenis geeft zal het in elk geval eens zijn met de uitspraak van David Lynch: “Twin Peaks is fun, F.U.N.”’

Dat schreef Dik Rondeltap in 1991 in VPRO Gids nummer 35, de week dat de eerste aflevering van Twin Peaks op de Nederlandse televisie te zien was. Het kan natuurlijk dat u deze aanbeveling destijds heeft gemist en de serie ook in de daaropvolgende jaren heeft weten te vermijden, maar 26 jaar na dato worden we getrakteerd op een derde seizoen. En daarom moet iedereen die weleens bij een koffieautomaat staat het een en ander weten over Twin Peaks. Het is immers de serie die het medium televisie herdefinieerde, zoals collega Rondeltap destijds al in de gaten had. Twin Peaks bracht de uitstraling en werkwijze van de bioscoopfilm naar de televisie. De serie lanceerde onvergetelijke personages. Kijkers snakten naar elke nieuwe aflevering en praatten urenlang na over de mysterieuze plotwendingen.

Twin Peaks is het geesteskind van filmregisseur David Lynch en scenarioschrijver Mark Frost. De eerste had al een flinke staat van dienst opgebouwd met films als Blue Velvet en The Elephant Man, de tweede had een hit te pakken met politieserie Hill Street Blues. Ze vonden elkaar in een fascinatie voor het Amerikaanse dorpsleven en besloten zo’n niets-aan-de-handplaatsje te gebruiken als setting voor een moordmysterie met soapinvloeden. Ze creëerden het stadje Twin Peaks, gesitueerd in de staat Washington vlakbij de Canadese grens. In eerste instantie had het 5120 inwoners, maar televisiemaatschappij ABC had liever een iets grotere plaats, zodat op het welbekende bord ‘Welcome to Twin Peaks, population 51,201’ kwam te staan.

Aan de oever van het meer wordt daar in de eerste aflevering het blauw uitgeslagen lichaam van het tienermeisje Laura Palmer gevonden, gewikkeld in plastic. De vraag wie haar vermoord heeft, is vooral een aanleiding voor het ontvouwen van een bizar en steeds uitdijend netwerk van personages en mysteries. Twin Peaks blijkt bewoond te worden door veel rare types, waarbij niemand is wie hij in eerste instantie lijkt te zijn. Om orde in de chaos te scheppen arriveert de held van het verhaal, special agent Dale Cooper van de FBI, groot liefhebber van koffie en cherry pie. Cooper is een rechtschapen man met een open blik, die niet bang is naar zijn intuïtie te luisteren en die zijn dromen zeer serieus neemt bij zijn detectivewerk.

Sheryl Lee als Laura Palmer in Twin Peaks

Bob
Ondanks de uitgesproken vreemdheid en de vragen die elke aflevering opriep, was het grote publiek wild van Twin Peaks. Wellicht was dat te danken aan de vele seksuele intriges en de broeierige sfeer. De spookachtige muziek haakte zich meteen vast in het collectieve geheugen. De twee uur durende pilot was de best bekeken film van het Amerikaanse tv-seizoen. Time Magazine noemde het ‘maybe the most hauntingly original work ever done for American TV’. Uitzendinggemist bestond nog niet, er waren nog geen sociale media, dus fans moesten hun honger naar meer stillen met ouderwetse communicatievormen. Kijkers die een aflevering hadden gemist, konden bellen met de Twin Peaks Sheriff’s Office Hotline, waar receptioniste Lucy Moran met haar piepstemmetje uitlegde wat er gebeurd was. Ook in Nederland, waar Twin Peaks elke zondag werd uitgezonden op RTL4, vergaarde de serie veel fans, die elkaar op de hoogte hielden met papieren nieuwsbrieven.

Maar zelfs Lucy Moran kon af en toe niet uitleggen wat er nu weer gaande was in Twin Peaks. Bovennatuurlijke verschijnselen, berichten van gene zijde, droomsequenties en telkens weer nieuwe en vreemdere typetjes regen zich aan elkaar. Het verloop van de serie was vooraf niet bekend, maar werd gaandeweg bepaald door Lynch en Frost. Naar verluidt wilde Lynch nooit bekend maken wie de moordenaar van Laura Palmer was, en vond Frost samen met de tv-bazen dat er toch een antwoord op die vraag moest komen. Uiteindelijk werd in de negende aflevering van het tweede seizoen toch duidelijk wie de moord op zijn geweten had. Het was –spoiler alert– Laura’s vader, Leland Palmer, die bezeten was door een kwaadaardige geest genaamd Bob. De doodenge grijsaard in spijkerpak werd gespeeld door een setdresser van de serie, die aanvankelijk slechts per ongeluk in een spiegel te zien was.

Twin Peaks

Cliffhanger
Na deze grote onthulling vloog Twin Peaks een beetje uit de bocht. Er kwamen nog dertien afleveringen en een film, maar die werden allemaal wat minder bekeken en ontvangen. Toen er ook nog aliens aan te pas kwamen, haakten veel kijkers af. De cliffhanger in de allerlaatste aflevering, waarin Dale Cooper ook bezeten lijkt door Bob, bleef 26 jaar lang in de lucht hangen. Maar de invloed van de serie op alles wat daarna kwam, is moeilijk te overschatten. Televisie schoof op richting bioscoopfilms: het werd inhoudelijk een stuk serieuzer genomen en ging werken met grotere budgetten en beroemdere acteurs. Makers stortten zich op spannende moordmysteries die een heel seizoen duren, zoals de recente hit True Detective. Hoewel gesitueerd in het diepe zuiden van de VS, is de sfeer even broeierig, draait hij ook om een mysterie dat pas op het eind wordt opgelost en speelt het bovennatuurlijke een grote rol.

Dankzij Twin Peaks kwamen er meer series waarin buitenaardse en vreemde zaken gebeurden, zoals bijvoorbeeld The X-Files (met Twin Peaks-acteur David Duchovny) en Lost. De overstap van David Lynch naar televisie heeft ook de weg vrijgemaakt voor auteursseries. Bij bijvoorbeeld Breaking Bad en Mad Men is het de showrunner die met zijn artistieke visie een duidelijke stempel op de serie drukt. Tegenwoordig is het voor filmregisseurs als Martin Scorsese (Boardwalk Empire) en Steven Soderbergh (The Knick) geen uitzondering om een uitstapje naar het kleinere scherm te maken.

Dat alles maakt de verwachtingen voor David Lynch nog hoger gespannen. De grootste vraag bij aanvang van het nieuwe seizoen is: kan Twin Peaks voldoen aan de norm die de serie zelf heeft gezet?

Het derde seizoen van Twin Peaks wordt vanaf zondag 21 mei uitgezonden op Showtime. In Nederland is de serie te zien via Videoland.

Meer over Twin Peaks